Στην πρόσφατη έκθεση για την Παγκόσμια Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα (Global Financial Stability Report, Οκτώβριος 2025) του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) τονίζεται ότι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα εμφανίζει μια επιφανειακή ηρεμία, η οποία κρύβει υψηλό κίνδυνο μιας αιφνίδιας και έντονης διόρθωσης. Επισημαίνεται, η αντίθεση μεταξύ του εφησυχασμού των αγορών και των αυξημένων μακροοικονομικών και γεωπολιτικών κινδύνων, καθώς και των υψηλών αποτιμήσεων.
Αναλυτικότερα:
Αποτιμήσεις χρηματοπιστωτικών αγορών
Οι αποτιμήσεις των περιουσιακών στοιχείων κινδύνου (όπως οι μετοχές) έχουν βρεθεί σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα, τα οποία δεν δικαιολογούνται από τα θεμελιώδη οικονομικά τους μεγέθη. Αυτό καθιστά τις αγορές ευάλωτες σε μια αιφνίδια, απότομη διόρθωση των τιμών.
Οι αμερικανικές μετοχές κινούνται κοντά σε ιστορικά υψηλά, παρά το γεγονός ότι κατατάσσονται μόλις στην 66η θέση μεταξύ των παγκόσμιων δεικτών μετοχών από την αρχή του έτους. Ο S&P 500 έχει κερδίσει 11% το 2025, μένοντας πίσω από τον γερμανικό DAX (+22%), τον Kospi της Νότιας Κορέας (+50%), και τις αναδυόμενες αγορές γενικά (+26,7%).
Χάσμα αποτίμησης μεταξύ των ΗΠΑ και των παγκόσμιων αγορών
Με 22 φορές τα προβλεπόμενα κέρδη (forward earnings), οι μετοχές των ΗΠΑ διαπραγματεύονται 46% υψηλότερα (σε όρους πολλαπλασιαστή κερδών, PE) σε σχέση με τους παγκόσμιους ομολόγους τους, ενώ οι ευρωπαϊκές μετοχές διαπραγματεύονται με έκπτωση της τάξεως του 35%, παρά τη βελτίωση των θεμελιωδών μεγεθών και την ισχυρότερη του αναμενομένου αύξηση των κερδών στις χώρες της Ευρώπης.
Οι υψηλές αποτιμήσεις στις μετοχές των ΗΠΑ αποτελούν αντανάκλαση του εφησυχασμού που επιδεικνύουν οι επενδυτές απέναντι σε μεγάλες αλλαγές στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα, αλλά και του εφησυχασμού των γεωπολιτικών κινδύνων.
Προσδοκίες για χαλαρότερη νομισματική πολιτική.
Ένας επιπρόσθετος παράγοντας που τροφοδοτεί τις υψηλές αποτιμήσεις είναι η αισιοδοξία των επενδυτών για μια σχετικά γρήγορη και ομαλή χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής στις προηγμένες/αναπτυγμένες οικονομίες. Ωστόσο, τυχόν αδυναμίες στην μείωση του πληθωρισμού θα μπορούσαν να διαψεύσουν αυτές τις προσδοκίες, οδηγώντας σε άμεση σύσφιξη των χρηματοπιστωτικών συνθηκών.
Οι Αγορές Μετοχών κυρίως στις ΗΠΑ (S&P 500) παρουσιάζουν υψηλές αποτιμήσεις και κινδύνους συγκέντρωσης, χαρακτηριστικά τα οποία οφείλονται:
Στις υψηλές αποτιμήσεις και στην εξάρτηση από την Τεχνητή Νοημοσύνη: Οι αγορές μετοχών, ιδίως στις ΗΠΑ, έχουν φτάσει επανειλημμένα σε επίπεδα ρεκόρ, τροφοδοτούμενες κυρίως από την έκρηξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI). Οι τρέχουσες υψηλές αποτιμήσεις στηρίζονται σε υπερβολικά αισιόδοξες προσδοκίες ότι οι εταιρείες AI και τεχνολογίας θα είναι σε θέση να επιτύχουν σημαντικά αυξημένα κέρδη στο μέλλον, δικαιολογώντας έτσι τα σημερινά «υψηλά» επίπεδα τιμών.
Στον Ιστορικά Υψηλό Κίνδυνο Συγκέντρωσης: Ο κύριος κίνδυνος που υπογραμμίζει το ΔΝΤ είναι ότι η άνοδος της αγοράς είναι ανησυχητικά συγκεντρωμένη σε μια πολύ μικρή ομάδα μετοχών. Οι «Υπέροχες Επτά», όπως ονομάζονται, (Magnificent Seven: Apple (AAPL), Microsoft (MSFT), Alphabet (GOOGL / GOOG), Amazon (AMZN), Meta Platforms (META), Nvidia (NVDA), Tesla (TSLA)) αποτελούν μια στενή ομάδα εταιρειών τεχνολογίας μεγάλης κεφαλαιοποίησης, που συνδέονται κυρίως με την πληροφορική και την AI, και είναι αυτή που οδηγεί τον δείκτη S&P 500.
Ο κίνδυνος συγκέντρωσης εντός του δείκτη S&P 500 έχει φτάσει σε ιστορικό υψηλό. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι αυτές οι μόλις επτά εταιρείες αντιπροσωπεύουν ένα δυσανάλογα μεγάλο μέρος της συνολικής κεφαλαιοποίησης του δείκτη (π.χ., το 33% σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις της έκθεσης), καθιστώντας τον δείκτη υπερβολικά εξαρτημένο από την απόδοσή τους.
Τα ομόλογα
Εκτός από τους κινδύνους στις αγορές μετοχών παρουσιάζονται και σημαντικοί κίνδυνοι στις Αγορές Κρατικών Ομολόγων:
- Πίεση στις Αγορές Κρατικού Χρέους: Οι αγορές κρατικών ομολόγων (ιδιαίτερα των μεγάλων εκδοτών, όπως οι G4) βρίσκονται υπό αυξανόμενη πίεση. Αυτό οφείλεται στον σημαντικά διευρυμένο δανεισμό των κυβερνήσεων και στην αλλαγή της βάσης των επενδυτών.
- Αλλαγή Επενδυτικής Βάσης: Οι κυβερνήσεις εξαρτώνται όλο και περισσότερο από ευαίσθητους στις τιμές επενδυτές («price-sensitive investors»), όπως funds υψηλής μόχλευσης, αντί για τους παραδοσιακά πιο σταθερούς εγχώριους συνταξιοδοτικούς οργανισμούς. Αυτή η εξάρτηση καθιστά τις αγορές ομολόγων περισσότερο ευμετάβλητες και επιρρεπείς σε διαταραχές ρευστότητας και διακυμάνσεις.
Το ΔΝΤ προειδοποιεί ότι η σταθερότητα των βασικών αυτών αγορών ομολόγων βρίσκεται σε σαθρότερη βάση από ό,τι φαίνεται. Μια διαταραχή στην εύρυθμη λειτουργία των αγορών αυτών θα είχε σαρωτικές και διασπαστικές συνέπειες για το σύνολο του χρηματοπιστωτικού συστήματος, δεδομένου του ρόλου των ομολόγων ως βασικών δεικτών αναφοράς και ως μέσο παροχής εξασφαλίσεων (collateral).
Ενώ για τις αγορές μετοχών προειδοποιεί ότι η πιθανότητα οι mega-cap μετοχές να μην καταφέρουν να δημιουργήσουν τα προσδοκώμενα κέρδη που δικαιολογούν τις τρέχουσες «υψηλές» αποτιμήσεις τους, μπορεί να πυροδοτήσει ραγδαία επιδείνωση του επενδυτικού κλίματος.
Μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε σε κατάρρευση των αποτιμήσεών τους και θα έκανε τις μετοχές αυτές ευάλωτες σε μια «αιφνίδια, έντονη διόρθωση». Λόγω της τεράστιας βαρύτητάς τους, η πτώση τους θα συμπαρέσυρε και τον ευρύτερο δείκτη αναφοράς, προκαλώντας μια ευρεία πτώση στην αγορά μετοχών.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Ν. Σεγρεδάκης είναι Οικονομικός Σύμβουλος Επιχειρήσεων.
Σύντομο Βιογραφικό: Ο Κ. Σεγρεδάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης και είναι απόφοιτος του Οικονομικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου M.Sc. in Finance. Από το 1998 o κ. Σεγρεδάκης έχει διατελέσει ανώτερο οικονομικό στέλεχος εταιρειών υψηλής κεφαλαιοποίησης εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αθηνών, καθώς επίσης και Διευθυντής Τμήματος Οικονομικής Ανάλυσης σε εταιρίες του χρηματοοικονομικού κλάδου.
Διαθέτει πιστοποίηση Αναλυτή από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ενώ το 2007 ανακηρύχθηκε ως ο Καλύτερος Έλληνας Αναλυτής, στον ετήσιο διαγωνισμό του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Αρκετές μελέτες του έχουν δημοσιευθεί σε έγκυρα ελληνικά και ξένα Journals όπως επίσης σε οικονομικά περιοδικά και τον ημερήσιο τύπο, ενώ έχει παρουσιάσει αρκετές μελέτες του σε Συνέδρια και Ημερίδες.