Η οικειοθελής αποχώρηση του εργαζομένου έμοιαζε/μοιάζει κάτι αφοπλιστικά απλό. Η διαδικασία, εντούτοις, της αναγγελίας της υπήρξε, διαχρονικά, ένα από τα πλέον προβληματικά σημεία του εργατικού δικαίου -βεβαίως και της πράξης.
Ο συγκεκριμένος τρόπος λύσης της εργασιακής σχέσης, μολονότι φαινομενικά απλός (:ο εργαζόμενος αποχωρεί με δική του πρωτοβουλία), είχε δημιουργήσει, όπως έχουμε εκθέσει σε παλαιότερη αρθρογραφία μας, μια σειρά από πρακτικά και νομικά αδιέξοδα.
Στη βάση των συγκεκριμένων δεδομένων μοιάζει φυσιολογική η προσπάθεια του νομοθέτη για (συνολική) επαναπροσέγγιση και εξορθολογισμό της αναγγελίας οικειοθελούς αποχώρησης.
Από τα έντυπα στις ψηφιακές δηλώσεις
Η πρώτη -και λογικώς αναμενόμενη- μεταβολή είναι η πλήρης κατάργηση της υποχρέωσης υποβολής «εντύπων», σε κάθε περίπτωση λύσης ή λήξης της εργασιακής σχέσης. Πλέον, στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ (προβλέπεται ότι) υποβάλλονται ψηφιακά οι σχετικές δηλώσεις. Μολονότι λογική και επιβεβλημένη η εν λόγω επιλογή, μεταφέρει όλο το βάρος στη λειτουργικότητα και αξιοπιστία της πλατφόρμας που, δυστυχώς, δεν είναι (πάντοτε) δεδομένη ή αυτονόητη.
Κατάργηση υποχρέωσης συνυπογραφής και αναγγελία οικειοθελούς αποχώρησης από τον εργαζόμενο
Η κατάργηση της υποχρέωσης συνυπογραφής της αναγγελίας οικειοθελούς αποχώρησης από την επιχείρηση είναι, προφανώς, φυσιολογική εξέλιξη. Ήδη με την είσοδο στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, με χρήση εξατομικευμένων κωδικών πρόσβασης, έχει διαπιστευθεί η ταυτότητα του προσώπου που προβαίνει στην αναγγελία, ώστε η συνυπογραφή καθίσταται πλέον περιττή.
Δίνεται, επιπρόσθετα, η δυνατότητα στον εργαζόμενο να αναγγείλει ο ίδιος, μέσω του Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, την οικειοθελή του αποχώρηση. Ο εργοδότης ενημερώνεται αυτοματοποιημένα μέσω του Π.Σ.
Σημειώνεται πως, φυσικά, εξακολουθούν να δεσμεύουν -σε θεωρητικό, τουλάχιστον, επίπεδο- οι λοιπές υποχρεώσεις του εργαζομένου (π.χ. προθεσμία προειδοποίησης σε σύμβαση αορίστου χρόνου, ύπαρξη σπουδαίου λόγου σε περίπτωση πρόωρης αποχώρησης από ορισμένου χρόνου κ.λπ.).
Η σιωπηρή παραίτηση
Όπως έχουμε ήδη αναπτύξει σε παλαιότερη αρθρογραφία μας, όταν ο εργαζόμενος: (α) σταματήσει να προσέρχεται στην εργασία του χωρίς ειδοποίηση (ή χωρίς ρητή δήλωση της παραίτησής του) ή (β) αρνείται να υπογράψει τη δήλωση παραίτησής του στο σχετικό έντυπο, η βούλησή του για τη διακοπή της εργασιακής σχέσης είναι σιωπηρή.
Τότε ανακύπτει το ζήτημα: πώς αναγγέλλεται η οικειοθελής αποχώρηση, χωρίς ο εργαζόμενος να έχει θέσει την υπογραφή του ή να έχει δηλώσει με τρόπο επίσημο τη σχετική βούλησή του;
Το ισχύον (βελτιωμένο) καθεστώς
Προβλέπεται, ήδη, ότι σε περίπτωση που ο εργαζόμενος απουσιάζει αδικαιολόγητα από την εργασία του για περισσότερες από τρεις συνεχείς εργάσιμες ημέρες, ο εργοδότης έχει δικαίωμα να τον οχλήσει για ανάληψη εργασίας. Αν, παρά ταύτα, συνεχίζει να απουσιάζει αδικαιολόγητα για επιπλέον δύο εργάσιμες ημέρες, ο εργοδότης αναγγέλλει την οικειοθελή αποχώρηση, χωρίς να απαιτείται υπογραφή του εργαζομένου.
Για την υποβολή της αναγγελίας ορίζεται επιπλέον προθεσμία δύο εργάσιμων ημερών. Σημειώνεται ότι ως «εργάσιμες ημέρες» νοούνται του Δημοσίου και όχι της επιχείρησης, στην οποία απασχολείται ο εργαζόμενος.
Η όχληση του εργοδότη δηλώνεται υπεύθυνα στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ και αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο τρόπο. Ο εργαζόμενος λαμβάνει γνώση της όχλησης με ειδοποίηση που αποστέλλεται μέσω της εφαρμογής «MyErgani».
Το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο βελτιώνει δραστικά την προϋφιστάμενη, ιδιαίτερα προβληματική, νομοθετική πρόβλεψη. Μειώνεται αισθητά ο χρόνος αδικαιολόγητης απουσίας του εργαζομένου, μετά το πέρας του οποίου λογίζεται σιωπηρή, από μέρους του, καταγγελία της σύμβασης εργασίας. Η όχληση του εργαζομένου καθίσταται ευκολότερη, καθώς αρκεί, οποιουδήποτε είδους όχληση του εργαζομένου, φτάνει, φυσικά, να αποδεικνύεται.
Ταυτόχρονα διευρύνονται τα ασφυκτικά χρονικά περιθώρια αναγγελίας της οικειοθελούς αποχώρησης: η σχετική δήλωση μπορεί να πραγματοποιηθεί έως και δύο εργάσιμες ημέρες μετά την άπρακτη παρέλευση της πενθήμερης (συνολικά) αδικαιολόγητης απουσίας του εργαζομένου.
Προς μια περισσότερο λειτουργική διαδικασία...
Ο νέος νόμος επιχειρεί να δώσει λύση σε χρόνιες δυσλειτουργίες αλλά και νομοθετικές αστοχίες, αρκετές από τις οποίες έχουμε αναλύσει σε παλαιότερη αρθρογραφία μας. Η νέα ρύθμιση κινείται, το δίχως άλλο, προς την ορθή κατεύθυνση.
Οφείλουμε, ωστόσο, να επισημάνουμε το εξής: η αποτελεσματική και ουσιαστική πραγμάτωση της νομοθετικής βούλησης εξαρτάται τελικά από την αντίστοιχη τεχνολογική πρόοδο και τεχνική υποστήριξη.
... και το, προσώρας, ανεφάρμοστο
Η ακριβής ακολουθητέα διαδικασία της αναγγελίας οικειοθελούς αποχώρησης, παραμένει, δυστυχώς, υπό αμφισβήτηση. Ενώ το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο έχει μεταβληθεί ήδη από το 2023, δεν έχουν ολοκληρωθεί, μέχρι και σήμερα, οι διαδικασίες αναβάθμισης του Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ.
Αποτέλεσμα: οι ορισμοί του νόμου παραμένουν ουσιαστικά ανεφάρμοστοι. Το πρόβλημα εντείνεται καθώς η Επιθεώρηση Εργασίας προκρίνει ως εφαρμοστέο το προϋφιστάμενο [προ του 2023 (!) και σύμφωνο με το Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ] νομοθετικό πλαίσιο.
Ταυτόχρονα δικαστικές κρίσεις υιοθετούν (αυτονοήτως) την εφαρμογή των ρυθμίσεων του ισχύοντος ουσιαστικού νόμου, ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι οι νομοθετικές προβλέψεις δεν μπορούν να τηρηθούν, διότι δεν συμβαδίζουν με την υφιστάμενη μορφή του Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ.
Για πρώτη, ίσως, φορά θεσμοθετείται ένα λειτουργικό σύστημα δήλωσης της οικειοθελούς αποχώρησης. Αυτό, όμως, καμία αξία δεν έχει, χωρίς την -πολυπόθητη- ολοκλήρωση και θέση σε λειτουργία του Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ.
Μοιάζει παρανοϊκό να προτείνει η Επιθεώρηση Εργασίας εφαρμογή του προϋφιστάμενου (πριν το 2023 μάλιστα!) νομοθετικού πλαισίου. Απαιτείται, το δίχως άλλο, ενεργοποίηση της διοίκησης του αρμόδιου υπουργείου αλλά και της Ανεξάρτητης Αρχής.
Είναι κρίμα νομοθετικά να προχωρούμε μπροστά, ως οφείλουμε, και πρακτικά να μένουμε πίσω λειτουργώντας ως, με την κακή έννοια, «δημόσιοι υπάλληλοι».
* Ο κ. Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner στην Koumentakis and Associates Law Firm