Τάξη στο χάος των βιομηχανικών αποβλήτων ψάχνει η κυβέρνηση

Η απουσία μονάδων διαχείρισης βιομηχανικών επικίνδυνων αποβλήτων (ΒΕΑ) οδηγεί σε αύξηση του κόστους και συμβάλλει στον αφανισμό της ελληνικής βιομηχανίας, υποστήριξε χθες ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Σωκράτης Φάμελλος.

Στην πρώτη συνάντησή του με τους δημοσιογράφους, ο κ. Φάμελλος είπε πως στο πλαίσιο προώθησης του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΕΣΔΕΑ) θα έχει τις επόμενες ημέρες συναντήσεις με εκπροσώπους του ΣΕΒ και του ΣΒΒΕ (Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδας) προκειμένου να ακούσει τις προτάσεις για την αντιμετώπιση ενός από τα σοβαρότερα προβλήματα στη λειτουργία των ελληνικών βιομηχανιών. 

Όπως είπε ο κ. Φάμελλος, η απουσία τέτοιων μονάδων επεξεργασίας στην Ελλάδα οδηγεί σε σημαντική αύξηση του κόστους των βιομηχανιών, οι οποίες είτε εξάγουν τα επικίνδυνα απόβλητα, είτε τα αποθηκεύουν στις εγκαταστάσεις τους. Παράλληλα συντηρεί και την ανεξέλεγκτη δραστηριότητα από επιτήδειους, οι οποίοι αναλαμβάνουν να «διαχειριστούν» τα συγκεκριμένα απόβλητα με ολέθριες επιπτώσεις για το περιβάλλον. 

Χθες ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος δεν αναφέρθηκε λεπτομερώς στο σχέδιο, αφού ούτως ή άλλως είναι αντικείμενο συζήτησης. Είπε, όμως, πως μπορούν να δημιουργηθούν μονάδες επεξεργασίας είτε από μια βιομηχανία, είτε από κοινοπραξία ή κοινοπραξίες στις οποίες μπορεί να συμμετέχει και η αυτοδιοίκηση κ.λπ. Το κόστος της επένδυσης θα βαρύνει τους παραγωγούς, οι οποίοι, όμως, μπορούν να αξιοποιήσουν τα χρηματοδοτικά εργαλεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Χαρακτηριστικό του χάους που επικρατεί σήμερα στη διαχείριση των επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων (πλην αυτών για τα οποία λειτουργούν συστήματα διαχείρισης όπως οι συσσωρευτές) είναι πως για έναν στους τρεις τόνους δεν έχει καταγραφεί ο τρόπος διαχείρισης. Σύμφωνα με το ΕΣΔΕΑ, από τις περίπου 272.000 τόνους επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων που παράγονται ετησίως, για τις 92.000 δεν έχει καταγραφεί ο τρόπος διαχείρισης. Επίσης, περίπου 48.000 τόνοι αποθηκεύονται ετησίως, συνήθως εντός των βιομηχανικών εγκαταστάσεων, με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις να υπάρχει εύλογη ανησυχία για τις επιπτώσεις σε περίπτωση ατυχήματος. 

Όπως αναφέρεται και στο ΕΣΔΕΑ, «η αποθήκευση (συσσώρευση) εντός των εγκαταστάσεων παραγωγής τους καταδεικνύει τη δυσκολία των επιχειρήσεων να διαχειριστούν με ορθό τρόπο τα απόβλητά τους, εξαιτίας της ανεπάρκειας εγχώριων υποδομών διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων, της μη εξεύρεσης εκ μέρους τους τρόπων διαχείρισης των αποβλήτων τους, καθώς και του υψηλού κόστους αποστολής των αποβλήτων για διαχείριση στο εξωτερικό».

Πολλές βιομηχανίες καταφεύγουν στις εξαγωγές των επικίνδυνων αποβλήτων που παράγουν, με τεράστιο κόστος. Σύμφωνα με το ΕΣΔΕΑ, από τα στοιχεία των δύο ετών αναφοράς 2010 και 2011 διαπιστώνεται ότι οι εξαγωγές επικίνδυνων αποβλήτων προς τελική επεξεργασία στο εξωτερικό αυξήθηκαν μεταξύ 2010 και 2011 κατά 51%.

Το έτος 2010, το 60% περίπου των συνολικών εξαγωγών αποβλήτων έγινε προς τη Γερμανία, όπου το 36% των αποβλήτων υποβλήθηκε σε εργασίες ανακύκλωσης/ανάκτησης υλικών. Δεύτερη χώρα υποδοχής ΒΕΑ για επεξεργασία ήταν η Ολλανδία, στην οποία εξήχθη το 24% των ΒΕΑ, για να χρησιμοποιηθεί κατά 67% ως καύσιμο.

Για το έτος 2011, το 59% περίπου των ΒΕΑ εξήχθη στη Σουηδία και το 30% στη Γερμανία. Στη Σουηδία το 97% των ΒΕΑ χρησιμοποιήθηκε ως καύσιμο, ενώ στη Γερμανία το 40% οδηγήθηκε προς υγειονομική ταφή και το 33% προς αποτέφρωση.

Η «βόμβα» των αποθηκευμένων επικίνδυνων αποβλήτων

Στο εθνικό σχέδιο διαχείρισης προβλέπεται σειρά ενεργειών για τη διευθέτηση του προβλήματος των αποθηκευμένων ΒΕΑ. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται η διαμόρφωση και υλοποίηση προγράμματος επιθεώρησης σε επίπεδο χώρας των βιομηχανικών εγκαταστάσεων που έχουν επί σειρά ετών συσσωρεύσει βιομηχανικά απόβλητα, ώστε με βάση τα πορίσματα των επιθεωρήσεων, να γίνει κατάρτιση σχεδίων συμμόρφωσης για τους υπόχρεους.

Προβλέπεται, επίσης, η επιβολή προγραμμάτων συμμόρφωσης από τις αδειοδοτούσες περιβαλλοντικές αρχές στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις που έχουν επί σειρά ετών συσσωρεύσει βιομηχανικά απόβλητα, η υλοποίηση των εγκεκριμένων σχεδίων/προγραμμάτων συμμόρφωσης από τους υπόχρεους για την ασφαλή διαχείριση των αποθηκευμένων ποσοτήτων. 

Αρχικά προβλέπονταν, μάλιστα, η «υποβολή προγραμμάτων/σχεδίων συμμόρφωσης από τις εγκαταστάσεις έως το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2016 για την απομάκρυνση/διαχείριση των ιστορικά αποθηκευμένων αποβλήτων, με βάση κριτήρια και ιδίως την επικινδυνότητα και την ποσότητα αυτών και ολοκλήρωση των εργασιών διαχείρισης και αποκατάστασης βάσει συγκεκριμένων και αυστηρών χρονοδιαγραμμάτων μέχρι το τέλος του 1ου εξαμήνου του 2018».

Με βάση τα στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η μεγαλύτερη ποσότητα των δηλωμένων αποθηκευμένων αποβλήτων (59%) αφορά «στερεά απόβλητα από την επεξεργασία αερίων που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες», προερχόμενα κυρίως από την παραγωγική διαδικασία επιχειρήσεων παραγωγής βασικών μετάλλων - κατασκευής μεταλλικών προϊόντων). Τα συγκεκριμένα απόβλητα συσσωρεύονται στους χώρους των εγκαταστάσεων τα τελευταία 8-10 έτη!

Στο ΕΣΔΕΑ αναφέρεται πως «οι υποδομές διαχείρισης των ΒΕΑ είναι ανεπαρκείς για να καλύψουν τις ανάγκες της χώρας. Με εξαίρεση τις εγκαταστάσεις υποδοχής και προσωρινής αποθήκευσης πετρελαιοειδών αποβλήτων, οι οποίες βρίσκονται σε διάφορους λιμένες πανελλαδικά, οι υπόλοιπες αδειοδοτημένες εγκαταστάσεις (είτε αποθήκευσης, είτε άλλης διαχείρισης) είναι συγκεντρωμένες στα μεγάλα αστικά κέντρα, με προφανή επίπτωση στο μεταφορικό κόστος των αποβλήτων.

Όσον αφορά στην τελική διάθεση των επικίνδυνων αποβλήτων, οι χώροι που έχουν αδειοδοτηθεί αφορούν επικίνδυνα απόβλητα των εγκαταστάσεων από τις οποίες προέρχονται και δεν καλύπτουν τις σχετικές ανάγκες τρίτων».