Επανέρχεται ο μαθηματικός τύπος στα δημόσια έργα

Επειτα από πολυετείς πιέσεις και εν μέσω των σοβαρών ανησυχιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις κακοτεχνίες και τις αστοχίες στα μικρότερα έργα που χρηματοδοτούνται από τα κοινοτικά κονδύλια, επανέρχεται για τα καλά στο τραπέζι το σχέδιο για την εφαρμογή μαθηματικού τύπου, ώστε να αποκλείονται προσφορές με παράλογα υψηλές εκπτώσεις στους διαγωνισμούς δημοσίων έργων.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται στη χώρα μας σχεδόν δεκαπέντε χρόνια μετά την κατάργηση του μαθηματικού τύπου, επειδή είχε αξιοποιηθεί για να στήνονται οι διαγωνισμοί. Μέσω προσυμφωνημένων προσφορών, οι εργολάβοι μπορούσαν να οδηγήσουν έναν διαγωνισμό προς τον υποψήφιο που είχαν συμφωνήσει εκ των προτέρων.

Τώρα οι διοικήσεις των τεχνικών εταιρειών, κυρίως των μικρότερων τάξεων του εργοληπτικού πτυχίου, υποστηρίζουν πως η επαναφορά του είναι μονόδρομος, αφού μόνο έτσι θα αντιμετωπιστούν οι επιτήδειοι, οι οποίοι αναλαμβάνουν έργα με απίστευτα υψηλές εκπτώσεις και στη συνέχεια είτε δεν τα παραδίδουν ποτέ, είτε τα παραδίδουν με βουνό κακοτεχνιών. Ο αθέμιτος ανταγωνισμός οδηγεί, λένε, ακόμα και υγιείς επιχειρήσεις του κλάδου σε αφανισμό.

Την ανάπτυξη ενός αλγορίθμου που θα εφαρμόζεται στους διαγωνισμούς δημοσίων έργων, κάτω από ένα συγκεκριμένο ύψος προϋπολογισμού, που δεν έχει καθοριστεί, έχει αναθέσει το υπουργείο Υποδομών στον καθηγητή της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών (Τομέας Προγραμματισμού και Διαχείρισης Τεχνικών Εργων) του ΕΜΠ, Ι. Π. Παντουβάκη. Πρόταση είχε κατατεθεί αρχικά και από την πλευρά συγκεκριμένων εργοληπτικών οργανώσεων, η οποία, όμως, δεν προχώρησε.

Προ ημερών, κατά τη διάρκεια της γενικής συνέλευσης του εργοληπτικού συνδέσμου ΣΑΤΕ (που εκπροσωπεί τις μεσαίες και μεγάλες τεχνικές εταιρείες), ο πρόεδρος του ΣΤΕΑΤ (εκπροσωπεί τους ισχυρότερους ομίλους του κλάδου) Γιώργος Συριανός είχε υποστηρίξει πως η πρόταση των φορέων για την αντιμετώπιση του προβλήματος των παράλογων εκπτώσεων έχει δύο σκέλη και θα παρουσιαστεί σύντομα σε ειδική εκδήλωση: το πρώτο σκέλος αφορά την άμεση θεσμοθέτηση πρότασης που βρίσκεται σε στάδιο οριστικής επεξεργασίας και το δεύτερο σκέλος αφορά την ανάγκη καθορισμού ενός πραγματικά αντικειμενικού μέτρου για το κόστος του έργου, που να αποτελεί εμπόδιο για την υποβολή προσφορών κάτω του κόστους, συνθήκη που δημιουργεί απαίτηση θεσμικής μεταρρύθμισης με τη Νομοθετική σύσταση Φορέα για το «Εθνικό Σύστημα Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης των Τεχνικών Έργων».

Η συγκεκριμένη πρόταση εντάσσεται στο πλέγμα αλλαγών που προτείνουν ο ΣΤΕΑΤ, ο ΣΑΤΕ και ο ΣΕΓΜ (εκπροσωπεί τα γραφεία μελετών) στο καθεστώς παραγωγής των δημοσίων έργων στην Ελλάδα.

Οι εργολήπτες υποστηρίζουν πως ο μαθηματικός τύπος μπορεί να εφαρμόζεται σε έργα που βρίσκονται εκτός των ορίων προϋπολογισμού (5.278.000 ευρώ) των κοινοτικών οδηγιών. Σύμφωνα με πληροφορίες, ακόμα και η Νέα Δημοκρατία (επί διακυβέρνησης της οποίας, το 2005, καταργήθηκε ο μαθηματικός τύπος) εμφανίζεται θετική στην εφαρμογή ενός νέου αλγορίθμου για έργα με προϋπολογισμό μέχρι τρία εκατομμύρια ευρώ. Οσοι τάσσονται υπέρ της επαναφοράς του μαθηματικού τύπου για τον αποκλεισμό των υψηλών εκπτώσεων υποστηρίζουν πως τώρα είναι πιο δύσκολη η προσυμφωνία των εργολάβων, καθώς οι προσφορές υποβάλλονται ηλεκτρονικά. Επιπλέον, δεν υπάρχει «λίπος» για να μοιράζονται μεταξύ τους όσοι στήνουν έναν διαγωνισμό.

Οριστικές αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί, όμως, οι κοινοτικές υπηρεσίες πιέζουν ώστε να βρεθεί λύση και να περιοριστούν οι κακοτεχνίες και οι συχνές αστοχίες σε μικρά έργα (δήμων, περιφερειών κ.λπ.) με τις οποίες βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωποι οι πολίτες.

Η δύσκολη σχέση με το υπουργείο Υποδομών

Το δυστύχημα είναι πως όλα αυτά εξελίσσονται όταν οι σχέσεις του υπουργού Υποδομών Χρήστου Σπίρτζη με ορισμένες εργοληπτικές οργανώσεις δεν είναι οι καλύτερες. Για παράδειγμα, ούτε ο κ. Σπίρτζης ούτε εκπρόσωπός του εμφανίστηκε στην πρόσφατη γενική συνέλευση του ΣΑΤΕ.

Η απουσία του κ. Σπίρτζη συνδέεται, πιθανώς, με τις καταγγελίες εργοληπτών για τις αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων που ψηφίστηκε προ ημερών, σε σχέδιο νόμου του υπουργείου Οικονομίας. Οι εργολήπτες υποστηρίζουν πως οι συγκεκριμένες αλλαγές φέρνουν «πλήρη απελευθέρωση των απευθείας αναθέσεων, την κατάργηση χρήσης του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ) για τις περιπτώσεις έργων του άρθρου 32 του Ν.4412/2016 (σ.σ. δηλαδή η προώθηση διαγωνισμών μέσω διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση), απεριόριστο όριο προϋπολογισμού για -ουσιαστικά- απευθείας αναθέσεις, καθώς και την κατάργηση των Επιτροπών Διαγωνισμού για τις περιπτώσεις προσφυγής στη διαδικασία με διαπραγμάτευση».

Την Παρασκευή, οι διοικήσεις των εργοληπτικών συνδέσμων ΣΤΕΑΤ (εκπροσωπεί τις τεχνικές εταιρείες της ανώτατης τάξης) και του ΣΑΤΕ (εκπροσωπεί τις μεγάλες εταιρείες του κλάδου) καθώς και του ΣΕΓΜ (που εκπροσωπεί τα γραφεία μελετών), έστειλαν επιστολή στον υπουργό Υποδομών Χρήστο Σπίρτζη, με την οποία ζητούν άμεση συνάντηση. Χαρακτηριστικό της διάσπασης στον εργοληπτικό κόσμο είναι το γεγονός πως από την επιστολή απουσιάζει η υπογραφή της ΠΕΔΜΕΔΕ, της οργάνωσης που εκπροσωπεί τους μικρότερους κατασκευαστές.

Στην επιστολή αναφέρουν πως οι τρεις φορείς «εργάζονται και έχουν προετοιμάσει τροποποιητικές και συμπληρωματικές διατάξεις του θεσμικού πλαισίου περί δημοσίων συμβάσεων με σκοπό την άμβλυνση και επίλυση σημαντικών υφιστάμενων προβλημάτων στις διαδικασίες ανάθεσης (περιοριστικές και καταχρηστικές απαιτήσεις, ανεξέλεγκτες εκπτώσεις κ.λπ.), εκτέλεσης και διαχείρισης δημοσίων συμβάσεων μελετών και έργων, που εξακολουθούν να παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια (θέματα διαφάνειας, ισότιμου και υγιούς ανταγωνισμού) καθώς και της νομοθεσίας ωρίμανσης και αδειοδότησης των έργων».

Παράλληλα, επισημαίνεται πως «πρόσφατα λάβαμε γνώση ότι προωθείται με πρωτοβουλία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών σειρά νέων τροποποιήσεων του Ν. 4412 / 2016 (πέραν δηλαδή όσων ήδη επήλθαν με τον Ν. 4605 / 2019), για τις οποίες ο μελετητικός και κατασκευαστικός κλάδος δεν έχει ενημέρωση». Οι τρεις φορείς ζητούν συνάντηση με τον υπουργό Υποδομών Χρ. Σπίρτζη προκειμένου, όπως γράφουν, «να ενημερωθούμε για τις προωθούμενες διατάξεις και να σας παρουσιάσουμε τις δικές μας επεξεργασμένες προτάσεις».

Η επιστολή υπογράφεται από τον πρόεδρο του ΣΑΤΕ Γ. Βλάχο, τον πρόεδρο του ΣΕΓΜ Κ. Καλλέργη και τον πρόεδρο του ΣΤΕΑΤ Γ. Συριανό.