Σύμφωνο Σταθερότητας: Τα έξι κρίσιμα σημεία στους νέους κανόνες

Το Κολέγιο των Επιτρόπων συμφώνησε και επισήμως την προτεινόμενη μεταρρύθμιση του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ, εγκρίνοντας εντολή για διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

«Με τη μεταρρύθμιση του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης, διασφαλίζουμε ισορροπημένα και βιώσιμα δημόσια οικονομικά και την προστασία των επενδύσεων, την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε ολόκληρη την ΕΕ.» είπε η υπουργός οικονομικών της Ισπανίας Ν. Καλβινο η οποία παραδίδει πλέον την προεδρία του Ecofin στον Βέλγο ομόλογό της για τους επόμενους 6 μήνες.

« Είμαστε πεπεισμένοι ότι οι νέοι κανόνες θα είναι αποτελεσματικοί, θα υποστηρίξουν τους στόχους της ΕΕ και θα βελτιώσουν δραματικά το υπάρχον μας πλαίσιο», πρόσθεσε η Καλβίνο.

Κύρια στοιχεία της συμφωνίας

Ο κύριος στόχος της μεταρρύθμισης του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης είναι η διασφάλιση υγιών και βιώσιμων δημόσιων οικονομικών, προάγοντας παράλληλα τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε όλα τα κράτη μέλη μέσω μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων.

Το Συμβούλιο συμφώνησε στον γενικό στόχο του πλαισίου για τη μείωση των δεικτών χρέους και των ελλειμμάτων με σταδιακό, ρεαλιστικό, βιώσιμο και φιλικό προς την ανάπτυξη τρόπο, προστατεύοντας παράλληλα τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις σε στρατηγικούς τομείς όπως ο ψηφιακός, ο πράσινος, ο κοινωνικός ή ο αμυντικός.

Ταυτόχρονα, το πλαίσιο θα παρέχει το κατάλληλο περιθώριο για αντικυκλικές πολιτικές και θα αντιμετωπίσει τις μακροοικονομικές ανισορροπίες. Οι αναθεωρημένοι δημοσιονομικοί κανόνες θα συμβάλλουν επίσης στην επίτευξη κοινών μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων πολιτικής, όπως η επίτευξη δίκαιης ψηφιακής και πράσινης μετάβασης, η διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας, η υποστήριξη ανοιχτής στρατηγικής αυτονομίας, η αντιμετώπιση της δημογραφικής αλλαγής, η ενίσχυση της κοινωνικής και οικονομικής ανθεκτικότητας και η διαρκής σύγκλιση και εφαρμογή της στρατηγικής πυξίδας για την ασφάλεια και την άμυνα. Το Συμβούλιο συμφώνησε ότι η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος που βασίζεται στο έλλειμμα θα παραμείνει αμετάβλητη.

Εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά-διαρθρωτικά σχέδια

Μια κύρια καινοτομία στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης είναι η υιοθέτηση μιας διαφοροποιημένης προσέγγισης προς κάθε κράτος μέλος, ώστε να λαμβάνεται υπόψη η ετερογένεια των δημοσιονομικών θέσεων, του δημόσιου χρέους και των οικονομικών προκλήσεων σε ολόκληρη την ΕΕ.

Έτσι, το νέο πλαίσιο θα επιτρέπει πολυετείς δημοσιονομικές τροχιές ανά χώρα για κάθε κράτος μέλος, διασφαλίζοντας παράλληλα αποτελεσματική πολυμερή εποπτεία και σεβασμό της αρχής της ίσης μεταχείρισης.

Κάθε κράτος μέλος θα προετοιμάσει ένα μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό-διαρθρωτικό σχέδιο, διάρκειας τεσσάρων ή πέντε ετών, με το οποίο θα δεσμευτεί για μια δημοσιονομική τροχιά, καθώς και για δημόσιες επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που μαζί διασφαλίζουν βιώσιμη και σταδιακή μείωση του χρέους και βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

Τεχνική τροχιά

Κατά την συμφωνία, η Επιτροπή θα διαβιβάσει μια τροχιά βασισμένη στον κίνδυνο που θα εκφράζεται ως πολυετής καθαρή δαπάνη στα κράτη μέλη όπου το δημόσιο χρέος υπερβαίνει την τιμή αναφοράς του 60% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) ή όπου το δημόσιο έλλειμμα υπερβαίνει τη τιμή αναφοράς 3% του ΑΕΠ.

Αυτή η πολυετής πορεία καθαρών δαπανών θα περιγραφεί εγκαίρως ώστε τα κράτη μέλη να καταρτίσουν τα εθνικά τους μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά-διαρθρωτικά σχέδια. Η τεχνική τροχιά θα διασφαλίζει ότι έως το τέλος μιας περιόδου δημοσιονομικής προσαρμογής τεσσάρων ετών, το δημόσιο χρέος θα βρίσκεται σε μια εύλογη πτωτική τροχιά ή θα παραμένει σε συνετά επίπεδα κάτω από το 60% μεσοπρόθεσμα και το προβλεπόμενο δημόσιο έλλειμμα θα μειωθεί και θα διατηρηθεί κάτω από το 3% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.

Ενθάρρυνση επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων

Το Συμβούλιο συμφώνησε επίσης ότι τα κράτη μέλη μπορούν να επωφεληθούν από μεγαλύτερες διαδρομές προσαρμογής εάν δεσμευτούν για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για βιωσιμότητα και ανάπτυξη. Τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν παράταση της περιόδου δημοσιονομικής προσαρμογής έως και επτά έτη εάν προβούν σε ορισμένες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που βελτιώνουν το αναπτυξιακό δυναμικό και υποστηρίζουν τη δημοσιονομική βιωσιμότητα μεταξύ άλλων κριτηρίων.

Οι επενδύσεις της Διευκόλυνσης Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα εξεταστούν για την παράταση της εν λόγω περιόδου.

Οι διασφαλίσεις

Για να βελτιωθεί η προβλεψιμότητα του αποτελέσματος του πλαισίου και να ενισχυθεί η ίση μεταχείριση, η τεχνική τροχιά θα πρέπει να συμμορφώνεται με δύο κλειδιά:

• τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους, τη διασφάλιση μείωσης των επιπέδων του χρέους
• και τη διασφάλιση ανθεκτικότητας του ελλείμματος, για να παρέχει ένα περιθώριο ασφαλείας κάτω από το 3%.

Οι Καθαρές Δαπάνες

Το Συμβούλιο θα εγκρίνει σύσταση που θα καθορίζει την πορεία των καθαρών δαπανών κάθε κράτους μέλους ως ενιαίο δείκτη, βάσει του εθνικού μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού-διαρθρωτικού σχεδίου, και θα εγκρίνει το σύνολο των μεταρρυθμίσεων και των επενδυτικών δεσμεύσεων που στηρίζουν την παράταση της περιόδου προσαρμογής, εάν ισχύει.

Κατά τη συμφωνία, θα δημιουργηθεί ένας λογαριασμός ελέγχου για την παρακολούθηση των αποκλίσεων από τις συμφωνημένες διαδρομές καθαρών δαπανών.

Διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος

Σε σχέση με μια διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος που βασίζεται στο χρέος, το Συμβούλιο συμφωνεί ότι για να ξεκινήσει η διαδικασία, η Επιτροπή θα εκπονεί έκθεση, όταν ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ υπερβαίνει την τιμή αναφοράς, το ονομαστικό έλλειμμα δεν είναι σχεδόν ισοσκελισμένο ή σε πλεόνασμα και όταν οι αποκλίσεις που καταγράφονται στον λογαριασμό ελέγχου του κράτους μέλους είτε υπερβαίνουν τις 0,3 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ ετησίως είτε τις 0,6 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ σωρευτικά.

Το Συμβούλιο και η Επιτροπή θα προβούν σε μια ισόρροπη συνολική αξιολόγηση όλων των σχετικών παραγόντων που επηρεάζουν την αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τα κριτήρια του ελλείμματος ή/και του χρέους του ενδιαφερόμενου κράτους μέλους.

Σε αυτά περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, ο βαθμός των προκλήσεων του δημόσιου χρέους, το μέγεθος της απόκλισης, η πρόοδος στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων και, κατά περίπτωση, η αύξηση των κρατικών δαπανών για την άμυνα.

Το Συμβούλιο διατήρησε τους κανόνες της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος στο μέτρο που όταν η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος ανοίγει με βάση το κριτήριο του ελλείμματος, η διορθωτική πορεία των καθαρών δαπανών θα πρέπει να συνάδει με μια ελάχιστη ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή τουλάχιστον 0,5% του ΑΕΠ.

Ωστόσο, το Συμβούλιο αποφάσισε επίσης ότι η Επιτροπή μπορεί, για μια μεταβατική περίοδο το 2025, το 2026 και το 2027, να λάβει υπόψη την αύξηση των πληρωμών τόκων κατά τον υπολογισμό της προσπάθειας προσαρμογής στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος. Το Συμβούλιο συμφώνησε ότι το πρόστιμο σε περίπτωση μη συμμόρφωσης θα ανέρχεται σε 0,05% του ΑΕΠ και θα συσσωρεύεται κάθε έξι μήνες έως ότου ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα.

Ρήτρες διαφυγής

Το Συμβούλιο διευκρίνισε επίσης τους όρους για τη γενική ρήτρα διαφυγής.

Επόμενα βήματα

Οι διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη ρύθμιση του προληπτικού εξοπλισμού αναμένεται να ξεκινήσουν τον Ιανουάριο. Ο κανονισμός για το διορθωτικό σκέλος και η οδηγία για τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών μελών απαιτούν τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.