Η εκδίκηση του Ευρωπαϊκού Νότου: Ξεπέρασε τη Γερμανία σε ανάπτυξη

Οι τέσσερις μεγαλύτερες οικονομίες της Νότιας Ευρώπης έχουν ξεπεράσει τη Γερμανία κατά περίπου 5% από το 2017, υπογραμμίζοντας την ανάκαμψη δύο ταχυτήτων της περιοχής από τους πρόσφατους κραδασμούς, σύμφωνα με έρευνα.

Η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα έχουν προσθέσει συλλογικά περισσότερα από 200 δισ. ευρώ ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος -ποσό που υπερβαίνει το σύνολο της πορτογαλικής οικονομίας- σε προσαρμοσμένους όρους τιμών τα τελευταία έξι χρόνια, ενώ το ΑΕΠ της Γερμανίας αυξήθηκε μόνο κατά 85 δισ. ευρώ, σύμφωνα με ανάλυση που διεξήγαγε η συμβουλευτική εταιρεία Capital Economics για τους Financial Times.

Η οικονομία της Γερμανίας μόλις που βρίσκεται σε θετικό έδαφος από τότε που χτύπησε η πανδημία του κορωνοϊού το 2020, αφού η απότομη επιβράδυνση στον τεράστιο μεταποιητικό της τομέα επιδεινώθηκε από την άνοδο των τιμών της ενέργειας, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Αντίθετα, οι χώρες της Νότιας Ευρώπης ενισχύθηκαν από την ανάκαμψη στον τουρισμό μετά την άρση των περιορισμών της πανδημίας, καθώς και από τη χαμηλότερη έκθεσή τους στην ύφεση της μεταποίησης και την απώλεια φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου.

Ο Andrew Kenningham, επικεφαλής Ευρωπαίος οικονομολόγος της Capital Economics, είπε ότι η παραγωγή των τεσσάρων μεγαλύτερων χωρών της νότιας Ευρώπης ήταν «περισσότερο από 5% μεγαλύτερη» από τη Γερμανία.

Η αναπτυξιακή κίνηση από το 2017, όμως, έχει μόνο εν μέρει καλύψει το έδαφος που έχασε ο Νότος από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, μετά την οποία πολλές οικονομίες στην «περιφέρεια» της ευρωζώνης υπέστησαν τραπεζικές κρίσεις και χρειάστηκαν διασώσεις.

Η σχετική υπεραπόδοση των χωρών του Νότου φαίνεται ότι βοήθησε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να διατηρήσει μια ευρεία συναίνεση σχετικά με το χρονοδιάγραμμα πιθανών μειώσεων των επιτοκίων, συμπλήρωσε, με τους περισσότερους ρυθμιστές να σηματοδοτούν ότι αυτό είναι πιθανό να ξεκινήσει τον Ιούνιο, εάν οι πιέσεις στις τιμές συνεχίσουν να πέφτουν.

«Σε αντίθεση με το μεγαλύτερο μέρος της τελευταίας δεκαετίας, οι οικονομίες του Νότου δεν χρειάζονται προφανώς πιο χαλαρή νομισματική πολιτική από τον πυρήνα», είπε ο Kenningham. «Αν μη τι άλλο, μπορεί να ισχύει το αντίθετο».

Η οικονομία δύο ταχυτήτων της ευρωζώνης συνέβαλε επίσης στη μείωση του χάσματος μεταξύ του κόστους δανεισμού των χωρών της Νότιας Ευρώπης σε σύγκριση με τη Γερμανία. Η διαφορά μεταξύ των αποδόσεων των 10ετών ομολόγων στην Ιταλία και τη Γερμανία -ένας δείκτης χρηματοοικονομικής πίεσης που παρακολουθείται στενά- υποχώρησε πρόσφατα στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2021.

Οι νότιες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας και της Ισπανίας, της τρίτης και της τέταρτης μεγαλύτερης οικονομίας της ευρωζώνης αντίστοιχα, αναμένεται να συνεχίσουν να έχουν καλύτερες επιδόσεις φέτος, καθώς συνεχίζουν να αναπτύσσονται σταθερά, ενώ η Γερμανία και άλλες βόρειες οικονομίες όπως η Αυστρία και η Ολλανδία παραμένουν καθηλωμένες σε τέλμα.

Μια πρόσφατη μελέτη της ολλανδικής τράπεζας ING διαπίστωσε ότι η Αυστρία, το Βέλγιο, η Γαλλία και η Ολλανδία έχασαν την ανταγωνιστικότητα του κόστους εργασίας λόγω της ταχείας αύξησης των μισθών τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ενώ αυτό είχε βελτιωθεί στην Ιταλία, την Ισπανία, την Ελλάδα και την Ιρλανδία ως αποτέλεσμα της βελτιωμένης παραγωγικότητας. Η γερμανική ανταγωνιστικότητα εργασίας ήταν σταθερή.

Ένας άλλος παράγοντας είναι το Ταμείο Ανάκαμψης των 800 δισ. ευρώ της ΕΕ, του οποίου ο συνδυασμός επιχορηγήσεων και φθηνών δανείων σε αντάλλαγμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη έχει ωφελήσει κυρίως τις χώρες του Νότου.

Ο Γιάννης Στουρνάρας, επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Ελλάδας, δήλωσε στους FT ότι μεγάλο μέρος της πρόσφατης υπεραπόδοσης των νότιων χωρών οφείλεται στην «προσαρμογή του επιχειρηματικού μοντέλου της Γερμανίας στη νέα πραγματικότητα» της ακριβότερης ενέργειας και των χαμηλότερων εξαγωγών στην Κίνα, αλλά πρόσθεσε: «Δεν νομίζω ότι αυτό είναι μόνιμο».

Ένας άλλος παράγοντας που επιβαρύνει τη γερμανική ανάπτυξη ήταν η απότομη αυστηροποίηση της δημοσιονομικής πολιτικής για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος κοντά στο 2% πέρυσι, για να συμμορφωθεί με την επιστροφή του περιοριστικού κανόνα πέδησης του χρέους της χώρας.

Αντίθετα, οι νότιες χώρες έχουν διατηρήσει μια πιο υποστηρικτική δημοσιονομική στάση, με το έλλειμμα του προϋπολογισμού της Ιταλίας να αυξάνεται στο 7,2% πέρυσι. Η Ιταλία σχεδιάζει να περιορίσει τις δαπάνες για να τηρήσει τους πρόσφατα αποκαταστημένους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ, κάτι που σημαίνει ότι η υπεραπόδοσή της αναμένεται να εξασθενήσει.