Ως θεσμός καταγράφεται πλέον το Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή, που γιορτάζει φέτος τα 40 του χρόνια στο Πάρκο Τρίτση, στο Ίλιον. Στις τριήμερες εκδηλώσεις (18-20 Σεπτέμβρη) υπό έναν τίτλο εμπνευσμένο από τα λόγια του Νίκου Μπελογιάννη στην απολογία του:

«Για να φτιάξουμε έναν κόσμο στο μπόι των ονείρων και των ανθρώπων - Συνεχίζουμε!», το «παρών» θα δώσουν δεκάδες καλλιτέχνες, συνεχίζοντας την παράδοση τεσσάρων δεκαετιών, με ονόματα-σταθμούς στον Πολιτισμό της χώρας να έχουν αφήσει την σφραγίδα τους στο Φεστιβάλ.

«Πώς να πω τις εντυπώσεις μου σε λίγες γραμμές για αυτό το φαινόμενο που λέγεται Φεστιβάλ της ΚΝΕ. Πώς να μιλήσω για τον άθλο των νέων που το οργάνωσαν κατά τρόπο αξιοζήλευτο. Τους σφίγγω το χέρι και τους ευχαριστώ», έλεγε στον Ριζοσπάστη το 1976 ο Μάνος Λοΐζος.



«Θα θεωρήσω μεγάλη μου τιμή τη συμβολή μου με οποιοδήποτε τρόπο σε μία από τις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ», δήλωνε έναν χρόνο αργότερα ο Μάνος Κατράκης.

«Περήφανοι κοιτάζουμε το έργο σας. Σας εμπιστευόμαστε το μέλλον», έλεγε (στον Οδηγητή) την ίδια χρονιά η Ρόζα Ιμβριώτη και ως «εκδήλωση χαράς, αγωνιστικότητας και αισιοδοξίας» χαρακτήριζε το Φεστιβάλ ο Ζήσης Σκάρος.

«Βήμα για τους προοδευτικούς καλλιτέχνες» και «πηγή έμπνευσης» χαρακτήριζε το Φεστιβάλ η Μαρία Δημητριάδη το 1979, ενώ με αφορμή την πραγματοποίησή του στην Καισαριανή το 1984, ο Γιάννης Ρίτσος μιλούσε για την ιστορία, το παρελθόν, το παρόν, τον χώρο, τις αναμνήσεις, τη δουλειά των παιδιών, κάνοντας λόγο για «μόχθο συντροφικό».



Ως κομμάτι από τη ζωή του περιέγραφε το Φεστιβάλ το 2010 μόλις ο Δημήτρης Μητροπάνος. Θυμόταν την εμπειρία του 1977, όταν σε μία εβδομάδα ένας σκουπιδότοπος στο Περιστέρι μεταμορφώθηκε σε άλσος με γκαζόν και εξηγούσε το νόημα του Φεστιβάλ: «Πώς θέλουμε να είναι η ζωή μας»….

Το πρώτο Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή, ανακοινώθηκε στις 14 Αυγούστου 1975, έναν χρόνο περίπου μετά την de facto νομιμοποίηση του ΚΚΕ και της ΚΝΕ και πραγματοποιήθηκε έναν μήνα αργότερα στο γήπεδο του Ζωγράφου, προς τιμήν της επτάχρονης δράσης της ΚΝΕ και των επτά ετών από την έκδοση του πρώτου, παράνομου, φύλλου του «Οδηγητή».



Έτσι προέκυψε και η ονομασία του Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή που παραμένει ίδια μέχρι σήμερα. Και αν οι εκδηλώσεις του πρώτου Φεστιβάλ περιορίστηκαν στην Αθήνα, ο στόχος να αγκαλιάσει όλη την Ελλάδα επετεύχθη από την επόμενη χρονιά και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Στους σταθμούς του Φεστιβάλ ξεχωρίζει η παρουσίαση για πρώτη φορά της συλλογής εργατικών τραγουδιών «Τα τραγούδια μας», από τον Μάνο Λοΐζο το 1976, με το «Δέντρο» να παίζεται δύο φορές και να γίνεται γνωστό από στόμα σε στόμα, και τον ίδιο να μιλά για «μία από τις μεγάλες στιγμές της ζωής του».



Ήταν έναν χρόνο αργότερα, όταν η κυβέρνηση της ΝΔ τότε επιχείρησε να εμποδίσει τη διοργάνωση του Φεστιβάλ στο Άλσος Περιστερίου, με την Επιτροπή προετοιμασίας του να επιμένει ότι θα γίνει εκεί και να μετατρέπει έναν «απέραντο βάλτο» σε άλσος, μέσα σε λίγες μέρες. Ήταν το τρίτο Φεστιβάλ,στο οποίο οι παρευρισκόμενοι άκουσαν τον Γιάννη Ρίτσο να απαγγέλλει για πρώτη φορά το ποίημά του «Τα παιδιά της ΚΝΕ».

Δύο χρόνια αργότερα, θα απήγγειλε ποίημά του για την Κνίτισσα Σωτηρία Βασιλακοπούλου, που είχε δολοφονηθεί τρεις μήνες πριν. Ήταν τότε, το 1980, που για πρώτη φορά τοποθετήθηκε στις κεντρικές εκδηλώσεις του Φεστιβάλ κύκλωμα τηλεόρασης, πράγμα εντυπωσιακό για τα δεδομένα της εποχής, πολλώ δε μάλλον που μεταδόθηκαν και δελτία ειδήσεων φτιαγμένα ειδικά για το Φεστιβάλ.

Το 1982 το όγδοο Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή σημαδεύτηκε από τον θάνατο του Μάνου Λοΐζου. Η ανακοίνωση του θανάτου του τη δεύτερη μέρα των εκδηλώσεων συγκλόνισε τους χιλιάδες νέους που έστησαν την επομένη κιόλας μία μεγαλειώδη συναυλία στη μνήμη του.

Ήταν η πρώτη φορά που η Οργανωτική Επιτροπή του Φεστιβάλ προκήρυξε τρεις διαγωνισμούς έντεχνου λαϊκού τραγουδιού, ποιήματος-διηγήματος και θεατρικού έργου, με κριτές -μεταξύ άλλων- τον Γιάννη Ρίτσο, τον Νικηφόρο Βρεττάκο και τον Μίκη Θεοδωράκη.



Με την κορύφωση της κρίσης στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα το 1989, το 15ο Φεστιβάλ σημαδεύτηκε από την διάσπαση της ΚΝΕ και την αποχώρηση στελεχών.

Η κρίση συνεχιζόταν και κατά το Φεστιβάλ το 1990, με την προσπάθεια διάχυσής της σε μία ενιαία νεολαία του «Συνασπισμού». Έναν χρόνο αργότερα όμως, η επιτυχία του Φεστιβάλ του 1991, απέδειξε ότι η ΚΝΕ είχε αντέξει, διαψεύδοντας όσους προεξοφλούσαν το τέλος της.

Σταθμό αποτέλεσαν και οι εκδηλώσεις της 25ης διοργάνωσης το 1999, λίγες μέρες μετά τον καταστροφικό σεισμό στην Αθήνα, που την μετέτρεψαν σε μία μεγάλη εκδήλωση αλληλεγγύης και συγκέντρωσης οικονομικής βοήθειας για τους σεισμόπληκτους, κάτι που επαναλήφθηκε το 2007.

Με την προκήρυξη πρόωρων εκλογών να ματαιώνει τις κεντρικές εκδηλώσεις του Φεστιβάλ, τα έσοδα από τη συναυλία που πραγματοποιήθηκε αντ’ αυτού στο ΣΕΦ δόθηκαν για την ενίσχυση των πυρόπληκτων μαθητών της Ζαχάρως, που είχε δοκιμαστεί από τις δολοφονικές φωτιές το ίδιο καλοκαίρι.

Το αφιέρωμα στα 100 χρόνια από τη γέννηση του Οδυσσέα Ελύτη έκλεψε την παράσταση στο 37ο Φεστιβάλ το 2012. Το ίδιο και η τελευταία εμφάνιση στο Φεστιβάλ του Δ. Μητροπάνου.

Έναν χρόνο αργότερα, η δολοφονία του Παύλου Φύσσα από χρυσαυγίτη μία μέρα πριν από την έναρξη των κεντρικών εκδηλώσεων του Φεστιβάλ, μετέτρεψε τις εκδηλώσεις σε αγώνα για την απομόνωση του ναζιστικού μορφώματος.



Στον αγώνα ενάντια στον φασισμό είναι αφιερωμένη και η πρώτη μέρα του φετινού Φεστιβάλ, που θα αποτελέσει παράλληλα βήμα έκφρασης αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό λαό.

Από τις σκηνές του Φεστιβάλ θα περάσουν μεταξύ άλλων οι : Γ. Ανδρεάτος, Ρίτα Αντωνοπούλου, Γλυκερία, Π. Θαλασσινός, Χ. Θηβαίος, Β. Λέκκας, Β. Παπακωνσταντίνου, Σοφία Παπάζογλου, Μ. Πασχαλίδης, Μ. Στρατής, Λ. Χαλκιάς κ.α. Προγραμματίζεται ακόμα αθλητικό camp, θεματικές συζητήσεις και εκδηλώσεις για τα προβλήματα των νέων ανέργων, εργαζομένων και μαθητών, εκθέσεις, διαγωνισμός αφίσας και φωτογραφίας, συναυλίες μαθητικών συγκροτημάτων κ.ο.κ.

Παρόντα και πάλι τα μοναδικά «υλικά» με τα οποία χτίζεται εδώ και 40 χρόνια το Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή. Το μεράκι, η ανιδιοτέλεια, η έμπνευση και η εθελοντική προσφορά των μελών και φίλων της ΚΝΕ και του ΚΚΕ.