Δότης 7069: Σε 7 κλινικές στην Ελλάδα το σπέρμα με το «γονίδιο του καρκίνου»

Πανευρωπαϊκή ανησυχία έχει προκαλέσει η είδηση για το σπέρμα ενός δωρητή, ο οποίος χωρίς να το γνωρίζει ήταν φορέας μιας γενετικής μετάλλαξης που αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στα παιδιά.

Το σπέρμα του «Δότη 7069» διακινήθηκε από την European Sperm Bank στη Δανία και χρησιμοποιήθηκε από 67 κλινικές σε 14 χώρες, μεταξύ αυτών στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Από αυτό το σπέρμα έχουν γεννηθεί περίπου 200 παιδιά σε όλη την Ευρώπη, τα οποία εμφανίζουν έως και 90% πιθανότητα να νοσήσουν με καρκίνο. Κάποια ήδη νοσούν και μερικά από αυτά τα παιδιά έχουν ήδη πεθάνει.

Σε 7 κλινικές στην Ελλάδα, 4 παιδιά με καρκινική μετάλλαξη TP53

Με βάση τα στοιχεία μεγάλη δημοσιογραφική έρευνας 14 δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών της Ευρώπης, που δόθηκαν στη δημοσιότητα, στην Ελλάδα το σπέρμα του «Δότη 7069» (γνωστός και ως "Kjeld") δόθηκε σε επτά κλινικές γονιμότητας και εξωσωματικής γονιμοποίησης, ενώ 4 παιδιά που γεννήθηκαν από αυτό εμφάνισαν καρκινική μετάλλαξη.

Η συγκεκριμένη παραλλαγή σχετίζεται με το Σύνδρομο Li-Fraumeni, το οποίο αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο για διάφορους τύπους καρκίνου σε πολύ νεαρή ηλικία. Η EBS αναφέρει ότι οι αρχές δεν έδωσαν περισσότερες λεπτομέρειες επικαλούμενες την πολιτική απορρήτου.

Ομως επισημαίνει, το 2020, Έλληνας γιατρός που εξειδικεύεται σε ζητήματα παιδικών καρκίνων έχει δηλώσει πως έχει συναντήσει την καρκινική μετάλλαξη TP53 σε τρία παιδιά της ίδιας οικογένειας. Ένα από τα παιδιά ασθενεί από καρκίνο.

Ο ίδιος ανέφερε πως το 2023 συνάντησε και ένα τέταρτο παιδί από τον ίδιο δότη, που μεταφέρει επίσης τη μετάλλαξη.

Με ανακοίνωσή της, η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής στη χώρα μας αναφέρει πως έχουν γεννηθεί 18 παιδιά από το σπέρμα του. 

Η τελευταία φορά που χρησιμοποιήθηκε το σπέρμα του συγκεκριμένου ανθρώπου από κλινική στη χώρα μας ήταν το 2017, σύμφωνα με πληροφορίες του ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με όσα ισχύουν, από τον ίδιο δότη μπορούν να γεννηθούν παιδιά σε 12 οικογένειες, άρα σύμφωνα με πηγές από την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής το όριο στην Ελλάδα δεν ξεπεράστηκε καθώς τα 18 παιδιά γεννήθηκαν σε 11 οικογένειες.

Η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής έχει ενημερώσει τις κλινικές, οι οποίες με τη σειρά τους ενημερώνουν τις οικογένειες που έλαβαν το γενετικό υλικό του συγκεκριμένου άνδρα από την Δανία για περαιτέρω έλεγχο.

Η ανακοίνωση της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

«Σε συνέχεια κοινοποίησης στην Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής αναφοράς εξαιρετικού συμβάντος που αφορά δότη σπέρματος Τράπεζας Κρυοσυντήρησης του Εξωτερικού, o οποίος παρότι υγιής φέρει σε μωσαϊκό πρότυπο (10-19% των κυττάρων της γαμετικής σειράς) την αγνώστου κλινικής σημασίας (VlJS) παραλλαγή c.325T>A p.(Phe10911e) στο γονίδιο ΤΡ53 (ΝΜ_ΟΟΟ546.5), οι Καθηγήτριες κ.κ. Μ. Σιμοπούλου και Μ. Γαζούλη εισηγήθηκαν στο Εποπτικό Συμβούλιο της ΕΑΙΥΑ ότι σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία οι παραλλαγές του γονιδίου ΤΡ53 στα κύτταρα της γαμετικής σειράς αποτελούν τη βασική αιτία του Συνδρόμου Li-Fraumeni, το οποίο προδιαθέτει σε ποικίλους κακοήθεις όγκους πρώιμης έναρξης.

Επειδή δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα οι μελλοντικοί βιολογικοί απόγονοι του εν λόγω δότη να εμφανίσουν κλινική συμπτωματολογία που να σχετίζεται με το Σύνδρομο Li-Fraumeni, το Εποπτικό Συμβούλιο της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής αποφάσισε:

Την καθολική απαγόρευση της διάθεσης και χρήσης γεννητικού υλικού του εν λόγω δότη στο μέλλον και την πραγματοποίηση ενεργειών από τις Μονάδες Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής αναφορικά με τους λήπτες που έχουν πραγματοποιήσει πλήρεις κύκλους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής με γεννητικό υλικό του εν λόγω δότη. Συγκεκριμένα, οι θεράποντες ιατροί αφού ενημερώσουν γραπτώς τους λήπτες να τους ζητήσουν την αποστολή δεδομένων σχετικά με την έκβαση των εν λόγω κύκλων ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Στην περίπτωση γέννησης ζώντος νεογνού, οι θεράποντες ιατροί θα πρέπει να ζητήσουν από τους λήπτες την παροχή πληροφοριών σχετικά με τη γενικότερη υγεία των απογόνων τους και δεδομένα από την νεογνική ή/και παιδιατρική παρακολούθηση. Θα πρέπει επίσης να συστήσουν την διενέργεια στοχευμένου μοριακού γονιδιακού ελέγχου των γεννηθέντων τέκνων, ώστε να διαπιστωθεί εάν αυτά φέρουν την αγνώστου κλινικής σημασίας (VlJS) παραλλαγή c.325T>A p.(Phe10911e) στο γονίδιο ΤΡ53, την οποία φέρει ο συγκεκριμένος δότης.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε λάβει μέχρι σήμερα, στην Ελλάδα με γεννητικό υλικό του εν λόγω δότη έχουν γεννηθεί 18 παιδιά (υπάρχουν οικογένειες με περισσότερα του ενός τέκνα).

Σημειώνεται ότι ο δότης είχε υποβληθεί στους απαραίτητους ελέγχους σύμφωνα με τη νομοθεσία της χώρας προέλευσης, στους οποίους δεν προβλέπεται ο έλεγχος για τις συγκεκριμένες σπάνιες κληρονομικές μεταλλάξεις στο εν λόγω γονίδιο».

Πανευρωπαϊκή ανησυχία

Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες που παρείχαν οι δανικές υγειονομικές αρχές, το σπέρμα του δότη 7069 πωλήθηκε επίσης στην Ιρλανδία, την Πολωνία, την Αλβανία και το Κοσσυφοπέδιο, όπου δεν γεννήθηκαν παιδιά από αυτό. 

Οι αρχές στην Κύπρο, τη Γεωργία, την Ουγγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία, όπου επίσης διατέθηκε, δεν έδωσαν στοιχεία. 

Σύμφωνα με το BBC, ο δότης ξεκίνησε να δίνει σπέρμα το 2005 όταν ήταν φοιτητής, ήταν υγιής και πέρασε τον απαραίτητο έλεγχο. Ωστόσο, τμήμα του DNA του είχε μεταλλαχθεί πριν ακόμη γεννηθεί, επηρεάζοντας το γονίδιο TP53, το οποίο αποτρέπει τη μετατροπή των κυττάρων σε καρκινικά.

Το μεγαλύτερο μέρος του σώματός του δεν φέρει τη βλαβερή μετάλλαξη, όμως έως και 20% των σπερματοζωαρίων του την περιέχουν.

skai.gr, ΑΠΕ-ΜΠΕ