Ημίχρονο για τη γερμανική προεδρία στην ΕΕ

Το σημερινό έκτακτο Συμβούλιο Κορυφής της ΕΕ συμπίπτει με το ημίχρονο της γερμανικής προεδρίας, που ανέλαβε τα ηνία της ΕΕ από την 1η Ιουλίου. Το Βερολίνο έχει βάλει ψηλά τον πήχη των στόχων ρίχνοντας το βάρος στη διαχείριση των υγειονομικών και οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας, γράφει η Deutsche Welle. Τεράστια ποσά πρόκειται να διοχετευτούν στις χώρες της ΕΕ τα επόμενα χρόνια για τη σταθεροποίηση των οικονομιών και των κοινωνικών συστημάτων ασφάλισης. Στο προγραμματικούς στόχους του Βερολίνου τονίζεται ότι «μόνο όταν περιορίσουμε σταθερά τον ιό Sars-CoV-2 και ενισχύσουμε τη συνοχή, τότε μόνο η ΕΕ και τα κράτη-μέλη μπορούν να ξεπεράσουν την κρίση».

Όλα του κορωνοϊού δύσκολα

Πώς θα γίνει αυτό; Εργαλεία δημιουργήθηκαν τους τελευταίους μήνες. Καταρχήν μέσω του προγράμματος στήριξης εργασίας με μειωμένο ωράριο κι άλλων αντίστοιχων μέτρων με την επωνυμία SURE ύψους 100 δις ευρώ με τη μορφή δανείων με ευνοϊκά επιτόκια. Επιπλέον υπάρχει το γιγαντιαίο πακέτο μέτρων ανάκαμψης της οικονομίας ύψους 750 δις ευρώ, το οποίο έχει ενταχθεί στο πολυετές δημοσιονόμο πλαίσιο 2021-2027. Το συνολικό ποσό ανέρχεται στα 1.8 τρις ευρώ. Στόχος του Βερολίνου είναι να ολοκληρωθεί η διαδικασία έγκρισης του κοινοτικού προϋπολογισμού. «Μπορεί να έχει κολλήσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά ήδη η καταρχήν έγκριση στο Συμβούλιο Κορυφής του περασμένου Ιουλίου είναι μια σημαντική επιτυχία για τη γερμανική προεδρία» εκτιμά η Ντανιέλα Σβάρτσερ, επικεφαλής της Γερμανικής Εταιρείας  Εξωτερικής Πολιτικής. Σημείο διαφωνίας παραμένει ο λεγόμενος μηχανισμός καταβολής ευρωπαϊκών κεφαλαίων στη βάση κριτηρίων κράτους δικαίου. Ευρωβουλευτές θεωρούν τη γερμανική πρόταση να παρακρατούνται κεφάλαια μόνο σε περίπτωση άμεσων παραβιάσεων των κανόνων κράτους δικαίου ως πολιτική κουκουλώματος απέναντι στην Ουγγαρία και την Πολωνία. Ο ειδικός σε δημοσιονομικά θέματα του κόμματος των Πρασίνων ευρωβουλευτής Σβεν Γκίνγκολντ βλέπει ήδη απόκλιση στα ήδη ελαστικά όρια του συμβιβασμού.

Προσπάθειες γίνονται για να βρεθούν νέοι πόροι χρηματοδότησης του προϋπολογισμού της ΕΕ. Μέχρι τώρα οι πόροι ήταν οι τελωνειακοί δασμοί, οι συνεισφορές των κρατών-μελών και τμήμα των εισπράξεων από τον ΦΠΑ. Στις συζητήσεις προστίθενται συνεισφορές από ψηφιακούς κολοσσούς, που πληρώνουν χαμηλούς φόρους. Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Όλαφ Σολτς είπε μέσα Σεπτεμβρίου ότι η απόφαση για νέους κοινοτικούς χρηματοδοτικούς πόρους θα πρέπει να ληφθεί σχετικά άμεσα. Ήδη έχει συμφωνηθεί καταβολή εισφοράς για μη ανακυκλώσιμη πλαστική ύλη και θα ακολουθήσουν κι άλλες πηγές, όπως η διεύρυνση του εμπορίου ρύπων, όπως CO2, και ίσως νέοι χρηματοπιστωτικοί φόροι. Η Σβάρτσερ λέει ότι «ακόμη και χωρίς την κρίση κορώνοϊού το δημοσιονομικό σύστημα της ΕΕ έχει φτάσει στα όριά του. Κυρίως η συζήτηση για φόρο διοξειδίου του άνθρακα είναι σημαντική. Θα μπορούσε όμως να ενισχύσει διενέξεις με τις ΗΠΑ».

Το Grean Deal και οι σκιές του Brexit

Ποιος όμως θα κληθεί αργότερα να πληρώσει τα χρέη; Οι νέοι χρηματοδοτικοί πόροι χρησιμεύουν στο να ενισχυθεί σταδιακά το σχέδιο καταπολέμησης των επιπτώσεων από τον κορωνοϊό με την λήψη, για πρώτη φορά στην ιστορία της ΕΕ,  κοινών χρεών μεγάλης κλίμακας. Υπάρχει όμως και το βουνό χρεών που πήραν οι ίδιες χώρες μέλη για να πολεμήσουν την επιδημία. Για να γίνουν όλα αυτά, τέθηκε εκτός ισχύος το όριο δανεισμού. «Μόλις μας το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, η δημοσιονομική πολιτική θα στραφεί και πάλι στην επίτευξη ενός μεσοπρόθεσμου στόχου» αναφέρει  η γερμανική προεδρία. Η Σβάρτσερ τονίζει ότι «είναι σημαντικό μελλοντικά οι κυβερνήσεις να τα βγάζουν πέρα μόνες με τα δικά τους χρέη, γιατί του χρόνου μπορεί να ξεκινήσει συζήτηση για το πώς θα βάλουμε πίσω στο μπουκάλι το πνεύμα».

Χρήματα κοστίζει και το λεγόμενο Green Deal. Είναι αρκετά φιλόδοξο;  Με την αυστηροποίηση της μείωσης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει την ΕΕ με το μέρος της. Ήδη από το καλοκαίρι τα σχόλια ήταν πολύ θετικά. «Χαιρετίζουμε την εξαγγελία της Κομισιόν να αυξήσει σε 50 με 55% μέχρι το 2030 τον στόχο σε σχέση με το 1990» αναφέρθηκε από όλες τις χώρες. Μάλιστα η Επιτροπή Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θέλει να φτάσει και μέχρι το 60%. Η γερμανική προεδρία πρέπει πριν από το τέλος της χρονιάς να φτάσει σε έναν συμβιβασμό. «Ας είμαστε ρεαλιστές» λέει η Σβάιτσερ, «προς το παρόν πρέπει καταρχήν να εφαρμόσουμε τον υπάρχοντα στόχο και να δημιουργήσουμε διεθνείς συμμαχίες πχ. με την Κίνα και τις ΗΠΑ, πριν προχωρήσουμε σε αύξηση του ποσοστού». Δεν απομένει παρά το Brexit. Η τελευταία εξέλιξη με την έγκριση με μεγάλη πλειοψηφία από την Βουλή των Κοινοτήτων του νομοσχεδίου για την Εσωτερική Αγορά για να διευκολύνει το εμπόριο με την Βόρεια Ιρλανδία, είναι κάτι που δεν μπορούσε να υποθέσει κανείς τον περασμένο Ιούνιο. Τότε στόχος ήταν η πλήρης εφαρμογή της συμφωνίας Brexit. Τελευταία αναγκάστηκε και η γερμανική πλευρά εκ των πραγμάτων να προσγειωθεί. «Αγαπητοί φίλοι, αφήστε τα παιχνιδάκια», είπε ο Μίχαελ Ροτ, υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, ο οποίος βλέπει σκοτεινές σκιές πάνω από τις διαπραγματεύσεις της Βρετανίας με την ΕΕ.