Πώς ο κορωνοϊός τσάκισε την παγκόσμια «μεσαία τάξη»

Η μεσαία και η εργατική τάξη δεν πάνε στον παράδεισο. Η πανδημία επιφύλαξε μια κόλαση στα εισοδήματα παγκοσμίως. Η λεγόμενη "μεσαία κλίμακα" συρρικνώθηκε με δραματικό ρυθμό το 2020 για πρώτη φορά μετά από τρεις δεκαετίες στη σκιά της κρίσης του κορωνοϊού. Η κρίση γκρέμισε τις απολαβές σχεδόν στα δύο τρίτα των νοικοκυριών στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, σύμφωνα με δύο νέες έρευνες που βασίζονται σε στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Μελέτη του Pew Research Center διαπίστωσε ότι ο αριθμός των ανθρώπων με «μεσαία εισοδήματα» (κερδίζουν 10-20 δολ. και 20-50 δολ. την ημέρα) μειώθηκε κατά 90 εκατ. άτομα σε σχεδόν 2,5 δισ. την περσινή χρονιά. Κατέβηκαν στην κλίμακα εισοδημάτων με αποτέλεσμα να φουσκώσει η τάξη των φτωχών, ήτοι εκείνων που ζουν με λιγότερα από 2 δολ. την ημέρα, κατά 131 εκατομμύρια, εκτιμά το Pew.

Τα δεδομένα του Pew ίσως υποτιμούν τον αντίκτυπο, καθώς σχεδόν 62 εκατ. άνθρωποι με υψηλότερο εισόδημα, δηλ. όσοι κερδίζουν πάνω από 50 δολ. την ημέρα, κατρακύλησαν στη μεσαία εισοδηματική βαθμίδα μέσα στην πανδημία, δήλωσε ο Ράκες Κόχαρ, που έγραψε την μελέτη.

Αυτό υποδηλώνει ότι ο αριθμός των ανθρώπων που η ζωή τους διαλύθηκε μέσα στην κρίση -ως μέλη της παγκόσμιας μεσαίας τάξης και έπεσαν σε χαμηλότερη βαθμίδα- στην πραγματικότητα ξεπερνά τα 150 εκατ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ανεξάρτητου ερευνητικού κέντρου, ένας αριθμός που υπερβαίνει τον πληθυσμό της Γαλλίας και της Γερμανίας.

«Στη σύγχρονη ιστορία είναι δύσκολο να βρούμε παραδείγματα που αποκαλύπτουν μια τόσο απότομη κάμψη στην παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη», δήλωσε ο ίδιος σε συνέντευξη, αναφέρει το Bloomberg.

Πηγάδι χωρίς πάτο

Το πηγάδι του αρνητικού αντίκτυπου δείχνει να μην έχει πάτο. Οι ανησυχίες αυξάνονται σχετικά με τις συνέπειες της βραδύτερης ανάκαμψης στις αναδυόμενες οικονομίες και τη συνεχιζόμενη επίπτωση της κρίσης.

Η κεντρική τράπεζα της Βραζιλίας ανακοίνωσε την Τετάρτη τη μεγαλύτερη αύξηση του βασικού επιτοκίου της κατά την τελευταία δεκαετία ως απάντηση στους αυξανόμενους φόβους για πληθωρισμό.

Εάν η εκτίμηση του Pew ισχύει βάσει των δεδομένων που εξακολουθεί να συλλέγει η Παγκόσμια Τράπεζα, η δραματικές εξελίξεις θα μπορούσαν να σηματοδοτούν το τέλος του μοτίβου που έχει ζήσει η μεσαία τάξη παγκοσμίως, να επεκτείνεται διαρκώς από τη δεκαετία του 1990, χάρη στην ταχεία ανάπτυξη γιγαντιαίων αναπτυσσόμενων οικονομιών, όπως η Κίνα και η Ινδία.

Όταν το Pew υπολόγισε τελευταία τον αριθμό των ανθρώπων που ανήκουν στη μεσαία τάξη διεθνώς, το 2011 αντιστοιχούσαν στο 13% του παγκόσμιου πληθυσμού. Μέχρι το 2019, είχαν αυξηθεί σχεδόν στο 18%.

Καταγράφηκε ρυθμός αύξησης 50 εκατ. ατόμων κατά μέσο όρο ετησίως την τελευταία δεκαετία.

Μια ακόμη μελέτη που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα στη βάση έρευνας σε 47.000 νοικοκυριά σε 34 αναπτυσσόμενες χώρες με συνολικό πληθυσμό περίπου 1,4 δισ, οι ερευνητές της Παγκόσμια Τράπεζα διαπίστωσαν ότι το 36% είδαν απώλειες θέσεων εργασίας πέρυσι και σχεδόν τα δύο τρίτα είδαν μείωση των εισοδημάτων.

Η βίαιη αυτή μεταβολή στις ζωές δισεκατομμυρίων απλών ανθρώπων καταγράφει την πρώτη συνολική αύξηση της φτώχειας που έχει παρατηρηθεί παγκόσμια μετά από την ασιατική κρίση 1997-98, η οποία τσάκισε τις οικονομίες των «τίγρεων», σημειώνουν οι αναλυτές της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Το πλήγμα ήταν δυσανάλογο στις γυναίκες, τους νέους και τους αυτοαπασχολούμενους σε αστικά κέντρα. Η ανάταξη προβλέπεται αργή για αρκετές χώρες που δεν διαθέτουν ικανούς πόρους, όπως για παράδειγμα οι ΗΠΑ ή η Ευρώπη οι οποίες έχουν εξαπολύσει άνευ προηγουμένου προγράμματα δημοσιονομικής διάσωσης για τις οικονομίες τους. Οι φτωχές χώρες έχουν πολύ μικρότερες δυνατότητες άντλησης πόρων.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, από τον Σεπτέμβριο του 2020, οι προηγμένες οικονομίες είχαν ξοδέψει κατά μέσο όρο 7,4% του ΑΕΠ για τη διάσωση επιχειρήσεων και πολιτών που επλήγησαν από την πανδημία έναντι 3,8% του ΑΕΠ στις αναδυόμενες αγορές και 2,4% στις φτωχότερες αναπτυσσόμενες χώρες με χαμηλό εισόδημα.

Αντίστοιχη διαφοροποίηση πλούτου και φτώχειας παρατηρείται και στο ρυθμό των εμβολιασμών ανά χώρα, που βάζει εμπόδια στις προσπάθειες ανάκτησης.

Η Παγκόσμια Τράπεζα αναμένει ότι οι τάξεις των φτωχών του κόσμου θα συνεχίσουν να διευρύνονται και το 2021. Εκτιμά ότι το 2020 πάνω από 124 εκατ. άνθρωποι έπεσαν κάτω από το όριο των 1,90 δολ. που υποδηλώνει ακραία φτώχεια. Αυτός ο αριθμός των νέων φτωχών αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται φέτος σε 163 εκατ., προειδοποιεί. 

Η διέξοδος από την κόλαση που επιφύλαξε η νέα κρίση στα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα θα εξαρτηθεί από τον ρυθμό ανάκαμψης σε μια σειρά οικονομίες-κλειδιά στον πλανήτη. Αλλά η ανάπτυξη, σημειώνουν οι ίδιοι αναλυτές, προβλέπεται ανισομερής και αδύναμη, αργή και εύθραυστη, γεμάτη εμπόδια, σε Ανατολή και Δύση.