Στον Ειρηνικό τα νερά με τρίτιο από το πυρηνικό εργοστάσιο στη Φουκουσίμα

Η Ιαπωνία έθεσε σε εφαρμογή το αμφιλεγόμενο σχέδιό της να ρίξει στον Ειρηνικό Ωκεανό χρησιμοποιημένα και κατόπιν επεξεργασμένα νερά από το κατεστραμμένο ηλεκτροπαραγωγικό πυρηνικό εργοστάσιο Φουκουσίμα Νταϊίτσι, στη βορειοανατολική Ιαπωνία, ανακοίνωσε η TEPCO, η εταιρεία που διαχειρίζεται την εγκατάσταση.

Οι αντλίες ενεργοποιήθηκαν και οι βαλβίδες άνοιξαν προκειμένου τα νερά να καταλήξουν στη θάλασσα.

Τα νερά αυτά έχουν υποστεί επεξεργασία, ώστε να καθαριστούν από τις περισσότερες ραδιενεργές ουσίες, όμως δεν κατορθώθηκε να φιλτραριστεί το τρίτιο, ισότοπο του υδρογόνου που είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαχωριστεί από το νερό, αλλά δεν θεωρείται επικίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία παρά σε μεγάλες συγκεντρώσεις.

Η διαδικασία χαρακτηρίζεται ασφαλής και ακίνδυνη από τις αρχές της Ιαπωνίας και τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), ο οποίος ανέλαβε να επιβλέψει το εγχείρημα και έδωσε πράσινο φως τον Ιούλιο.

Ωστόσο προκαλεί έντονες αντιδράσεις από οργανώσεις προστασίας του περιβάλλοντος, Ιάπωνες αλιείς, καθώς και κυβερνήσεις κρατών της περιοχής, ειδικά της Κίνας. Διαδηλώσεις έχουν ξεσπάσει σε πόλεις της Ιαπωνίας και σε άλλες χώρες της Ασίας, ενάντια στα απόνερα που θα καταλήξουν στον Ειρηνικό Ωκεανό, 12 χρόνια μετά τον σεισμό και το τσουνάμι, με επακόλουθο τα προβλήματα ψύξης των πυρηνικών αντιδραστήρων.

Το Τόκιο έχει εγκρίνει τη ρίψη στη θάλασσα 1 εκατομμυρίου τόνων και πλέον νερού που χρησιμοποιήθηκε για να επανέλθει το σύστημα ψύξης στο εργοστάσιο.

Τα 17 νησιωτικά κράτη στην περιοχή τονίζουν σε κοινή τους ανακοίνωση τους φόβους τους για τις καταστρεπτικές συνέπειες στο περιβάλλον και την οικονομία τους, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα ότι από αυτή την περιοχή προέρχεται περίπου η μισή ποσότητα τόνου που αλιεύεται παγκοσμίως.

Στην πολύπαθη περιοχή από πυρηνικές δοκιμές άλλων χωρών, οι πληθυσμοί των χωρών μελών του Φόρουμ Νήσων του Ειρηνικού (Pacific Island Forum, PIF) συνεχίζουν να υπομένουν τις μακρόχρονες συνέπειες καθημερινά.

Πόσο «ακίνδυνο» είναι το νερό από τον αντιδραστήρα στη Φουκουσίμα

Αλλά γιατί θα πρέπει να διοχετευτεί αυτή η ποσότητα νερού στη θάλασσα; Διότι οι δυνατότητες αποθήκευσης του φιλτραρισμένου νερού ψύξης στα πυρηνικά ερείπια έχουν εξαντληθεί. Μετά το φοβερό τσουνάμι του 2011, οι αντιδραστήρες πρέπει να ψύχονται συνεχώς, παράγοντας 170 τόνους νερού ψύξης καθημερινά.

Εκτός αυτού, στα ερείπια εισχωρεί νερό της βροχής και του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα. 1.343 εκ. κυβικά μέτρα είναι αποθηκευμένα σε δεξαμενές. Το ερώτημα είναι εάν αυτό το φιλτραρισμένο νερό θέτει σε κίνδυνο την ανθρωπότητα, εάν πέσει στη θάλασσα. Η πυρηνική ρυθμιστική υπηρεσία της Ιαπωνίας και η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας έχουν δώσει ήδη το πράσινο φως. Όπως αναφέρθηκε, η Ιαπωνία πληροί τα διεθνή στάνταρ ασφαλείας και ο αντίκτυπος στο περιβάλλον και τον άνθρωπο θεωρείται «αμελητέος». Εδώ και δεκαετίες αποτελεί κοινή πρακτική για τα πυρηνικά εργοστάσια σε όλο τον κόσμο να ρίχνουν συστηματικά μολυσμένο νερό ψύξης στη θάλασσα.

Όμως περιβαλλοντικές οργανώσεις, ψαράδες και γειτονικές χώρες κατηγορούν τις ιαπωνικές αρχές ότι μειώνουν επίτηδες τα επίπεδα ακτινοβολίας του νερού ψύξης και φοβούνται εκτεταμένη μόλυνση των ωκεανών, πιθανές περιβαλλοντικές ζημίες, δραματική απώλεια εισοδήματος και τεράστια ζημιά στην εικόνα τους. Πριν από τη ρίψη στη θάλασσα, το μολυσμένο νερό ψύξης και τα υπόγεια ύδατα θα περάσουν μέσω του προηγμένου Συστήματος Επεξεργασίας Υγρών (ALPS), το οποίο μπορεί να φιλτράρει 62 ραδιονουκλίδια εκτός από το ραδιενεργό ισότοπο τρίτιο. Δηλαδή η Tepco θέλει να αραιώσει το νερό σε τέτοιο βαθμό, ώστε η συγκέντρωση τριτίου να πέσει σε περίπου 1.500 μπεκερέλ ανά λίτρο, που αντιστοιχεί σε λιγότερο από το ένα τεσσαρακοστό του εθνικού επιπέδου ασφαλείας. Εάν παρά το φιλτράρισμα, οι οριακές τιμές είναι πολύ υψηλές, η διαδικασία καθαρισμού θα επαναληφθεί, όπως διαβεβαιώνει η διαχειρίστρια εταιρεία Tepco.

Το τρίτιο που μένει είναι ένα ισότοπο υδρογόνου. Αν και ραδιενεργό, δεν είναι καθόλου επικίνδυνο όπως το καίσιο-137 ή το στρόντιο-90. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το τρίτιο έχει τέτοιες ιδιότητες που ακόμη και ένα σελοφάν ή το ανθρώπινο δέρμα είναι αρκετό για να προστατεύσει από το μεγαλύτερο μέρος της ακτινοβολίας.

Για τον καθηγητή Ραδιολογίας Γκέοργκ Σταϊνχάουζερ, η ρήψη των απόβλητων στη θάλασσα είναι επομένως η καλύτερη και ασφαλέστερη λύση. Ο Σταϊνχάουζερ είχε τη δυνατότητα να πάρει ο ίδιος δείγματα γύρω από τα πυρηνικά ερείπια το 2013. Ένα χρόνο αργότερα ήταν επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Φουκουσίμα και σήμερα εργάζεται στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης. «Όποιος ανησυχεί για το τρίτιο δεν είναι επαρκώς ενημερωμένος. Το τρίτιο δεν αποτελεί κίνδυνο για τον άνθρωπο ή το περιβάλλον, εάν αραιωθεί αργά στη θάλασσα. Και σύντομα θα αραιωθεί κάτω από το όριο ανίχνευσης. Έτσι, κανείς δεν χρειάζεται πραγματικά να φοβάται γι' αυτό», καθησυχάζει ο Αυστριακός καθηγητής.

Υπάρχει εναλλακτική;

Ο Μπούρχαρντ Χόιελ Φαμπιανέκ, επικεφαλής του τμήματος ακτινοπροστασίας στο Ερευνητικό Κέντρο στο Γίλιχ, είναι της ίδιας άποψης. Ακόμη και αν το τρίτιο εισέλθει στον οργανισμό, ο κίνδυνος θα είναι χαμηλός. Το τρίτιο δεσμεύεται ελάχιστα στους ιστούς, εξηγεί μιλώντας στην Deutsche Welle. «Επειδή το τρίτιο είναι πρακτικά μέρος του νερού, ο οργανισμός το αποβάλλει και πάλι σχετικά γρήγορα, σε σχέση με άλλες ουσίες». Όμως εντελώς διαφορετικά είναι τα πράγματα όταν το καρκινογόνο στρόντιο-90 εισέρχεται στον ανθρώπινο οργανισμό. «Το στρόντιο απορροφάται από τη δομή των οστών και δεν μπορείς πλέον να το βγάλεις από τον οργανισμό από τη στιγμή που έχει ενσωματωθεί στην κρυσταλλική δομή των οστών».

Ο καθηγητής Σταϊνχάουζερ φέρνει κι ένα άλλο επιχείρημα. «Αυτό που πολλοί άνθρωποι δεν θέλουν να παραδεχτούν είναι το παλιό αγγλικό ρητό "The solution to pollution is dilution", δηλαδή η λύση στη ρύπανση είναι η αραίωση, αν αραιώσεις τη μόλυνση σε σημείο που να γίνεται ακίνδυνη, τότε γίνεται ακίνδυνη». Επίσης δεν βλέπει κινδύνους και για το περιβάλλον. «Το τρίτιο δεν συσσωρεύεται ξανά. Δεν είναι όπως ο υδράργυρος στον τόνο, το ψάρι. Το τρίτιο είναι ραδιενεργό υδρογόνο με τη μορφή μορίου νερού. Σε κανένα φύκι, σε κανένα πλαγκτόν δεν συσσωρεύεται αυτό το ραδιενεργό νερό, αλλά αραιώνεται συνεχώς». Η Greenpeace πιστεύει ότι η ιαπωνική κυβέρνηση και η Tepco θέλουν να υποβαθμίσουν τον κίνδυνο από άλλα ραδιονουκλίδια που παραμένουν στο νερό ακόμη και μετά το φιλτράρισμα και να στρέψουν την προσοχή στο λιγότερο επικίνδυνο τρίτιο. Όπως είπε ο Σάουν Μπέρνι, ανώτερος εμπειρογνώμονας της Greenpeace σε θέματα πυρηνικής ενέργειας, στην DW, «το μολυσμένο νερό περιέχει πολλά ραδιονουκλίδια που γνωρίζουμε ότι επηρεάζουν το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, συμπεριλαμβανομένου του στροντίου-90».

Εσωτερικά έγγραφα της Tepco που διέρρευσαν, φαίνεται να αποδεικνύουν, σύμφωνα με τον Μπέρνι, ότι πολλά ραδιενεργά στοιχεία, όπως το ιώδιο, το ρουθήνιο, το ρόδιο, το αντιμόνιο, το τελλούριο, το κοβάλτιο και το στρόντιο, δεν μπορούσαν να μειωθούν σε «μη ανιχνεύσιμα» επίπεδα ακόμη και με καθαρισμό. Το ερώτημα είναι, υπάρχει εναλλακτική; Ναι, λένε οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, μόνο που δεν είναι τόσο φτηνές όσο αυτές που θέλει να εφαρμόσει η ιαπωνική κυβέρνηση. Εναλλακτικά θα μπορούσε να προμηθευτεί επιπλέον δεξαμενές και να αφήσει το νερό ψύξης να εξατμιστεί. Αλλά ο καθηγητής Σταϊνχάουζερ δεν πιστεύει ότι είναι καλή ιδέα, λόγω του ότι η περιοχή είναι σεισμογενής. «Εάν το νερό περάσει στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα, το τρίτιο θα διαλυθεί σε μια σχετικά μικρή ποσότητα νερού και θα αραιώσει ελάχιστα. Γι' αυτό και η λύση να κατευθυνθεί στη θάλασσα είναι η καλύτερη».