Η Ελλάδα χρειάζεται κουμπαρά

Είτε μιλάμε για υψηλότερα εισοδήματα, χαμηλότερη ανεργία και ποσοστό φτώχειας είτε για αποτρεπτική στρατιωτική ισχύ για να αντιμετωπισθεί η επιθετικότητα της Τουρκίας, καταλήγουμε στον ίδιο παρονομαστή. Μια ισχυρή οικονομία που αναπτύσσεται με υψηλούς ρυθμούς, βασιζόμενη κυρίως στις εξαγωγές και τις επενδύσεις.

Το έχετε  ξανακούσει και ίσως γίνεται κουραστικό αλλά τα νούμερα είναι αποκαλυπτικά. Οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου υποχώρησαν στο 11,1% του ΑΕΠ περίπου το 2018 και κάπου μεταξύ 11% και 12% του ΑΕΠ πέρυσι, από 26% το 2007. Το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης εξηγείται από την κατάρρευση των επενδύσεων στην οικοδομή.

Οι καθαρές επενδύσεις σε πάγια (αφαιρουμένων των αποσβέσεων) είναι αρνητικές από το 2011, μειώνοντας το κεφαλαιουχικό απόθεμα της χώρας και συμβάλλοντας στον περιορισμό του δυνητικού ΑΕΠ.

Σε σταθερές τιμές του 2010, το καθαρό κεφαλαιουχικό στοκ μειώθηκε κατά 67 δισ. ευρώ και πλέον την περίοδο 2010-2016, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Τραπέζης της Ελλάδος. Λογικά, το στοκ μειώθηκε ακόμη περισσότερο την περίοδο 2017-2018 και ίσως το 2019. 

Για να κλείσει το επενδυτικό κενό την επόμενη δεκαετία, δηλ. να επιστρέψει στα επίπεδα προ κρίσης, οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίων κεφαλαίων σε σταθερές τιμές θα πρέπει να αυξάνονται με ρυθμό 10% ετησίως, σύμφωνα με τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα. Δεν θα είναι εύκολο αλλά δεν είναι και ακατόρθωτο, με βάση την ελληνική ιστορική εμπειρία.

Ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια πέρα από την έλλειψη σταθερού φορολογικού και κανονιστικού πλαισίου, του αργού δικαστικού συστήματος και της αταξίας στο χωροταξικό, είναι οι αποταμιεύσεις.

Δυστυχώς, οι εγχώριες αποταμιεύσεις δεν επαρκούν για να υποστηρίξουν μια τέτοια ισχυρή άνοδο των επενδύσεων. Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι ακαθάριστες εγχώριες αποταμιεύσεις αυξάνονται μεν από το 2011 αλλά παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Μάλιστα, η βελτίωση οφείλεται πρωτίστως στη γενική κυβέρνηση και δευτερευόντως στον ιδιωτικό τομέα από το 2016. Η εθνική αποταμίευση (gross national savings) εκτιμάται σε 25,1 δισ. ευρώ  το 2019 έναντι 10 δισ. το 2011 και αναμένεται να ανέλθει σε 27,7 δισ. το 2020.

Οι άμεσες ξένες επενδύσεις (FDI) θα μπορούσαν να καλύψουν το κενό. Όμως, η στήλη εκτιμά με βάση τις εκτιμήσεις, απόψεις των ειδικών, πως θα χρειαστεί χρόνος για μια σημαντική αύξησή τους -στην καλύτερη των περιπτώσεων- παρά τις προσπάθειες που καταβάλλει η κυβέρνηση.

Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη να αυξηθεί η εγχώρια αποταμίευση του ιδιωτικού τομέα, για να στηριχθούν περισσότερο οι εγχώριες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου. 

Σ’ ένα περιβάλλον ιδιαίτερα χαμηλών επιτοκίων δεν είναι εύκολο. Γίνεται μάλιστα δυσκολότερο λόγω της εφορίας για όσους έχουν αδήλωτα ποσά στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό και δυνητικά θα μπορούσαν να τα φέρουν στο τραπεζικό σύστημα.

Επομένως, η κυβέρνηση θα πρέπει να σταθμίσει τα δεδομένα και να ενθαρρύνει τη μακροχρόνια αποταμίευση μέσω της παροχής φορολογικών κινήτρων, π.χ. συνταξιοδοτικών προγραμμάτων.      

Γνωρίζουμε ότι δεν κομίζουμε γλαύκα εις Αθήνας. Όμως, η ανάγκη κάλυψης του επενδυτικού κενού για να επιτευχθούν υψηλότεροι και υγιείς ρυθμοί ανάπτυξης το επιβάλλει και δεν έχουμε δει κάποια πρωτοβουλία προς αυτή την κατεύθυνση μέχρι στιγμής.  

Καλές οι προθέσεις αλλά δεν αρκούν.