Μήπως κοιμόμαστε τον ύπνο του δικαίου στην Ελλάδα;

Το παρελθόν είναι χρήσιμος οδηγός γι’ αυτά που συμβαίνουν και θα συμβούν το 2023, τόνισε πριν από λίγο καιρό ο θρυλικός διαχειριστής Ray Dalio, ιδρυτής του Bridgewater, του μεγαλύτερου hedge fund στον κόσμο. 

Ο Dalio δούλευε ως νεαρός υπάλληλος στο Χρηματιστήριο της Ν. Υόρκης (NYSE) το 1971, όταν ο τότε Αμερικανός πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον ανακοίνωσε ότι δεν θα πουλούσε πλέον τον χρυσό που υποστήριζε το δολάριο σε όσους το ζητούσαν, τερματίζοντας τη μεταπολεμική εποχή των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών. Περπατούσα στο δάπεδο του NYSE και σκεφτόμουν ότι οι μετοχές θα έκαναν βουτιά, έχει δηλώσει. Όμως, το δολάριο υποτιμήθηκε και το NYSE έκανε ράλι. Ταυτόχρονα, η κατάσταση απέκτησε τη δική της δυναμική, με τον πληθωρισμό να αυξάνεται και την ανάπτυξη να τελματώνει τα επόμενα χρόνια.

Στα μάτια του Dalio, η κατάσταση εξελίσσεται σήμερα με τρόπο που θυμίζει τη δεκαετία του 1970. Σ’ ένα χρόνο από σήμερα, η Fed θα έχει αυξήσει το επιτόκιο παρέμβασης σε υψηλότερα επίπεδα και θα προβληματίζεται επειδή η οικονομική δραστηριότητα θα έχει τελματώσει αλλά η υποχώρηση του πληθωρισμού δεν θα είναι εκείνη που περιμένει, προέβλεψε πρόσφατα. Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι η μελέτη του Μεγάλου Κραχ του 1929 βοήθησε το Bridgewater να προβλέψει σωστά τι θα συνέβαινε το 2007-2008. Φυσικά, ο Dalio μπορεί να κάνει λάθος. Πάντως, το 1ο εξάμηνο του 2022, το Bridgewater κατέγραψε απόδοση 35%.

Πρόσφατα, ο Jamie Dimon, διευθύνων σύμβουλος της τράπεζας JPMorgan, τόνισε ότι ανησυχεί για πιθανά «χρηματοοικονομικά ατυχήματα» και ο χρηματιστηριακός δείκτης S&P 500 θα μπορούσε να υποχωρήσει 20% επιπλέον ενώ η αμερικανική οικονομία θα είναι σε ύφεση από 6 έως 9 μήνες. Ο Dimon ανέλαβε τα ηνία της JPMorgan τον Ιανουάριο του 2006, ένα μήνα πριν ο νομπελίστας Μπεν Μπερνάνκι γίνει πρόεδρος της Fed. Ο ελληνικής καταγωγής Dimon έχει κερδίσει τον σεβασμό για τον τρόπο που έχει καθοδηγήσει την τράπεζά του από τότε και έχει το θάρρος της γνώμης του.

Κι αν ο Dimon μιλά για «ατυχήματα», το ίδιο έκανε χθες ο Tobias Adrian, διευθυντής νομισματικής πολιτικής και κεφαλαιαγορών του ΔΝΤ. Μιλώντας στο CNBC, o τελευταίος τόνισε ότι το 2023 θα μοιάζει έτος ύφεσης για εκατομμύρια ανθρώπους σ’ ολόκληρο τον κόσμο και ελπίζει να αποφύγουμε ένα «συστημικό γεγονός». Τι εννοούσε ο ποιητής; Ίσως να μη «σκάσει» η βρετανική αγορά ομολόγων ή η Κίνα ή κάτι άλλο που δεν είναι ορατό αυτή τη στιγμή. Ο Dimon πάλι δήλωσε σχετικά: «Αν έκανες μια λίστα με τις προηγούμενες κρίσεις, εδώ που καθόμαστε δεν θα είχαμε προβλέψει από πού ήλθαν, αν και νομίζω ότι θα μπορούσες να προβλέψεις αυτή τη φορά ότι πιθανόν θα συμβεί».       

Όμως, όλα αυτά ακούγονται ολίγον περίεργα στην όμορφη Ελλάδα, που συζητάει μεν για τον πληθωρισμό αλλά υποτιμά το ενδεχόμενο στασιμότητας ή ύφεσης το 2023. Άλλωστε, φαινομενικά, δεν έχει λόγο. Οι συγκλίνουσες εκτιμήσεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το 2023 είναι καλές σε γενικές γραμμές, παρότι θέλουν τον πραγματικό ρυθμό ανάπτυξης να υποχωρεί σημαντικά στο εύρος 0,7%-2,6% το 2023 από 5,2%-6,3% φέτος.

Από την άλλη πλευρά, ο εφησυχασμός φέρνει στο νου κάποιων το κλίμα και τις δηλώσεις της περιόδου 2007-2008.