Δεν ξέρουμε από πού θα μας έλθει

Η ψυχολογία θα παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην πορεία της ελληνικής οικονομίας το 2023, αναφέραμε χθες. Δύο παράγοντες θα επηρεάσουν τη διάθεση των νοικοκυριών να αυξήσουν την κατανάλωση των αγαθών και υπηρεσιών και των επιχειρήσεων να επενδύσουν περισσότερο. Οι εθνικές εκλογές και η κατάσταση στις διεθνείς οικονομίες και αγορές, κατά την ταπεινή μας άποψη.

Σήμερα, θα αναφερθούμε στον διεθνή παράγοντα. Πίσω στο μακρινό 1979, ο τότε πρόεδρος της Fed Πολ Βόλκερ και  ήρωας του νυν προέδρου Τζερόμ Πάουελ, είχε δηλώσει ότι «ο πληθωρισμός αυτοτροφοδοτείται εν μέρει (feeds in part on itself) και επομένως μέρος της δουλειάς για την επιστροφή σε μια πιο σταθερή και παραγωγική οικονομία είναι να σπάσει η λαβή των πληθωριστικών προσδοκιών». Μιλώντας στη συγκέντρωση των κεντρικών τραπεζιτών στο Jackson Hole τον περασμένο Αύγουστο, ο Πάουελ είχε κάνει λόγο για αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, που όμως θα προκαλέσει κάποιο πόνο στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις στον απόηχο των υψηλότερων επιτοκίων, ασθενέστερης ανάκαμψης και πιο χαλαρών συνθηκών στην αγορά εργασίας. Ο ίδιος είχε επίσης δηλώσει ότι τα ιστορικά δεδομένα διδάσκουν ότι δεν θα πρέπει η πολιτική να χαλαρώσει πρόωρα, έχοντας στο νου το μάθημα από τη Fed του Βόλκερ τη δεκαετία του 1980. Σε κάποιο σημείο, η Fed άρχισε να μειώνει τα επιτόκια για να ξαναφουντώσει ο πληθωρισμός και έσπευσε να τα ανεβάσει εκ νέου περισσότερο.  

Επομένως, ο Πάουελ έχει επικοινωνήσει ότι το βασικό επιτόκιο θα ανέβει αρκετά, μεταξύ 5% και 5,25%, με βάση τις πρόσφατες προθέσεις των μελών της αρμόδιας επιτροπής (FOMC) και θα παραμείνει εκεί για όσο χρειασθεί, ώστε να υποχωρήσει ο πληθωρισμός προς το 2%. Ο γενικός κανόνας θέλει τον πληθωρισμό να μην εξαφανίζεται πριν το βασικό επιτόκιο (Fed funds rate) ξεπεράσει τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ. Οι αγορές στοιχηματίζουν ότι ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει αρκετά τους επόμενους μήνες, ώστε να προκύψει θετικό πραγματικό επιτόκιο για τη Fed, που θα διατηρηθεί για το μεγαλύτερο μέρος του 2023. Από τα επιτόκια της αγοράς προκύπτει ότι ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ θα υποχωρήσει κάτω από 3% το καλοκαίρι του 2023. 

Ο ελληνικής καταγωγής Jamie Dimon, ο οποίος ανέλαβε τα ηνία της JP Morgan στις αρχές του 2006 και κατόρθωσε να αποφύγει τα χειρότερα από τη Μεγάλη Ύφεση του 2008, κερδίζοντας τον σεβασμό της αγοράς όσο κανένας άλλος, δεν είναι τόσο αισιόδοξος. «Αν κάνεις μια λίστα με τις προηγούμενες κρίσεις, από εδώ που καθόμαστε δεν θα είχαμε προβλέψει από πού ήλθαν, αν και νομίζω θα μπορούσατε να προβλέψετε αυτή τη φορά ότι πιθανόν θα συμβεί. Θα ήμουν λοιπόν πολύ επιφυλακτικός. Αν χρειάζεστε λεφτά, να πάτε να τα σηκώσετε…», τόνισε ο Dimon, προβλέποντας ύφεση για την αμερικανική οικονομία για 6 με 9 μήνες. Ο Dimon θεωρεί ότι το πρόβλημα μπορεί να ενσκήψει στις πιστωτικές αγορές και ίσως είναι τα ETFs ή μια χώρα ή κάτι άλλο που δεν υποψιαζόμαστε. Πόσοι άλλωστε είχαν προβλέψει το λιώσιμο των αγορών λόγω των CDO, commercial paper, repo κ.λπ. το 2008; 

Αν όμως αυτά ισχύουν για τις ΗΠΑ, τι θα πρέπει να περιμένουμε από την οικονομία της ευρωζώνης και την ΕΚΤ, με τις συγκλίνουσες εκτιμήσεις να μη βλέπουν πτώση του πληθωρισμού στο 2% πριν από τα τέλη του 2024-2025; Μάλλον δυσκολότερες συνθήκες. Αν μάλιστα ληφθεί υπόψη η επιδείνωση της κατάστασης στην Κίνα μετά την αλλαγή πολιτικής στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού από τον πρόεδρο Σι, και ο άγνωστος της ευρωπαϊκής ενεργειακής κρίσης, ο βαθμός δυσκολίας ανεβαίνει.

Δεν ξέρουμε από πού θα μας έλθει, όπως είπε ο Jamie Dimon της JP Morgan.