Και η εθνική άμυνα δέσμια του πελατειακού κράτους

Το ευρωπαϊκό αμυντικό πρόγραμμα (SAFE), χρηματοδοτικό εργαλείο κατ' άλλους, θα παρέχει χαμηλότοκα δάνεια στα κράτη-μέλη για να ενισχύσουν την παραγωγή στρατιωτικού υλικού και τεχνολογίας και να μειώσουν την εξάρτησή τους από τις ΗΠΑ. Για την Ελλάδα είναι σημαντικό πρόγραμμα. 

Ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης δήλωσε πρόσφατα ότι η Τουρκία δεν θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα SAFE όσο διατηρεί το casus belli (απειλή κήρυξης πολέμου) και αμφισβητεί τα θαλάσσια σύνορα.*

Όμως, το πρόγραμμα SAFE βάζει κάποιους περιορισμούς και κριτήρια διαφάνειας, με αποτέλεσμα η συμμετοχή της Ελλάδας να κινδυνεύει. Το εμπόδιο φαίνεται πως είναι η προμήθεια (καπέλο) 6% που λαμβάνουν τα ταμεία των στρατιωτικών από τα εξοπλιστικά προγράμματα της Ελλάδας. Κι αυτό γιατί το 6% δεν συμμορφώνεται με τα ευρωπαϊκά πρότυπα διακυβέρνησης και δεν συνάδει με την απαιτούμενη διαφάνεια του SURE.

Για όσους το αγνοούν, κάθε φορά που η χώρα αγοράζει στρατιωτικό εξοπλισμό, π.χ. αεροπλάνα, φρεγάτες, τανκ κ.λπ., το 6% καταλήγει στο ταμείο του ανάλογου όπλου. Αν δηλαδή αγοράσει αεροσκάφη ύψους 1 δισ. ευρώ, τα 60 εκατ. ευρώ καταλήγουν στο ταμείο της αεροπορίας, ενώ αν αγοράσει φρεγάτες 1 δισ. ευρώ, τα 60 εκατ. ευρώ θα καταλήξουν στο ταμείο των ναυτικών για επικουρική ασφάλιση, οικονομικές παροχές κ.λπ.

Επειδή οι μεγάλες αγορές εξοπλισμού αφορούν κυρίως αεροσκάφη και δευτερευόντως πολεμικά πλοία, τα ταμεία των αεροπόρων και των ναυτικών είναι τα μεγάλα κερδισμένα και επομένως υγιή όπως μας λένε οι γνωρίζοντες. Αντίθετα, το ταμείο του στρατού εισπράττει πολύ λιγότερα από τις προμήθειες, γενικότερα είναι ριγμένο και ενίοτε μπαίνει μέσα, με αποτέλεσμα να επιχορηγείται από τον προϋπολογισμό, δηλαδή τους υπόλοιπους φορολογούμενους, με πολλά εκατ. ευρώ.

Αυτός είναι ο κύριος λόγος που οι Απόστρατοι Αξιωματικοί του Στρατού (ΕΑΑΣ) απαιτούν την ενοποίηση των μετοχικών ταμείων στρατού-ναυτικού και αεροπορίας.  Οι τελευταίοι επιχειρηματολογούν ότι είναι περισσότεροι ενώ όλοι στις ένοπλες δυνάμεις υπάγονται στο ΥΠΕΘΑ και θα πρέπει να υπάρχει ισότητα στη διανομή των πόρων (6%), χωρίς διαχωρισμό σε πληβείους και πατρίκιους. Γι' αυτούς τα Rafale, F-16 και οι φρεγάτες ανήκουν στις ένοπλες δυνάμεις και όχι στην αεροπορία και στο ναυτικό.

Αντίθετα, οι απόστρατοι της αεροπορίας και του ναυτικού δεν θέλουν την ενοποίηση των ταμείων, προφανώς για να μη μοιραστούν τους πόρους του 6% με τους άλλους από τον στρατό ενώ επικαλούνται κι άλλους λόγους, π.χ. νομικούς. Μιλούν π.χ. για κακοδιαχείριση και χρέη του μετοχικού ταμείου στρατού (ΜΤΣ) και υπογραμμίζουν ότι με νόμο του 2023 δόθηκαν από 6-10 μερίδια bonus μόνο στους ανώτατους αξιωματικούς του Στρατού Ξηράς. Ακόμη προσθέτουν ότι το ΜΤΣ διαθέτει τη δεύτερη μεγαλύτερη κινητή και ακίνητη περιουσία ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) μετά την εκκλησία. 

Για να επανέλθουμε στο θέμα, η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να συμμετάσχει στο SURE, αν δεν αλλάξει το καθεστώς με την προμήθεια του 6%. Όμως, αυτό δεν είναι αποδεκτό από πολιτικής και εθνικής σκοπιάς. Επομένως, το ερώτημα είναι αν θα καταργηθεί το καπέλο του 6% στις αμυντικές δαπάνες ή θα αναπληρωθεί.

Ο ΥΕΘΑ κ. Δένδιας θέλει η κράτηση του 6% υπέρ των ταμείων των ενόπλων δυνάμεων να εφαρμοσθεί στο επιπλέον εξοπλιστικό πρόγραμμα και να την αναλάβει ο προϋπολογισμός. Δηλαδή να καταβάλλουν οι υπόλοιποι φορολογούμενοι εκατοντάδες εκατ. ευρώ στα ταμεία των στρατιωτικών που αναλογούν στο 6% επί των εξοπλισμών του 12ετούς προγράμματος, απ' όσο κατανοούμε.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΥΕΘΑ, «... συμφωνήθηκε οι ετήσιες κρατήσεις επί των αμυντικών δαπανών υπέρ των ταμείων των ενόπλων δυνάμεων να υπολογίζονται με βάση τον υψηλό μέσο όρο της τελευταίας 5ετίας, ώστε να διασφαλισθεί η ενίσχυση των ταμείων». Το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας «δέχθηκε τα ποσά που τυχόν θα υπερβαίνουν τον υψηλό μέσο όρο της τελευταίας 5ετίας να μην επιστρέφονται στο Υπουργείο Οικονομικών, αλλά να διατίθενται για το στεγαστικό πρόγραμμα των ενόπλων δυνάμεων».

Αναφερθήκαμε σ' όλα αυτά για να δείξουμε τι γίνεται κάτω από την επιφάνεια στις ένοπλες δυνάμεις, όταν θίγονται οικονομικά συμφέροντα. Είναι κάτι τέτοιες φορές που σκέφτομαι τη φράση ενός καλού φίλου. «Η Ελλάδα είναι το άθροισμα των συντεχνιών».

Το σίγουρο είναι πως το ελληνικό πελατειακό σύστημα έχει τόσο βαθιές ρίζες, που κρατά δέσμια ακόμη και την εθνική άμυνα.

Το «καπέλο» του 6% στις αμυντικές δαπάνες της χώρας υπέρ μιας οργανωμένης πολυπληθούς επαγγελματικής ομάδας αυτό δείχνει.  

* Αφήνουμε στην άκρη άλλες αναφορές στον Τύπο της γείτονας που θέλει την ΕΕ να έχει συμπεριλάβει την Τουρκία στο πρόγραμμα SAFE παρά τις ελληνικές αντιρρήσεις.