Οι Fintech, τα παιδιά και ο... παράγοντας Χ

Στις αρχές του έτους, η Goalsetter, fintech startup με αποστολή να κάνει τις αμερικανικές οικογένειες να αποταμιεύουν, άντλησε επιπλέον $3,9 εκατ., με τον γύρο επένδυσης να έχει συγκεντρώσει τόσο ενδιαφέρον που η ιδρύτρια Tanya Van Court έπρεπε να επιλέξει ανάμεσα σε κορυφαίους επενδυτές.

Η Goalsetter παρέχει μια βιωματική προσέγγιση στη χρηματοοικονομική εκπαίδευση μέσω μιας εφαρμογής στην οποία τα παιδιά μπορούν να έχουν δικό τους τραπεζικό λογαριασμό, προκειμένου να ασπαστούν από νωρίς την αρετή της αποταμίευσης, ενώ πρόσφατα εισήγαγε και χρεωστική κάρτα (ελεγχόμενη από τους γονείς).

Η εφαρμογή παρέχει ενδιαφέρουσες δυνατότητες όπως ότι οι γονείς μπορούν να δίνουν goal cards αντί για gift cards στα παιδιά, ώστε να μάθουν να θέτουν στόχους. Η Van Court υποστηρίζει ότι οι οικογένειες που χρησιμοποιούν την πλατφόρμα εξοικονομούν κατά μέσο όρο $120 την εβδομάδα, ενώ δύο από αυτές κατάφεραν να εξοικονομήσουν $10.000 μέσα σε ένα χρόνο.

Η Goalsetter είναι μόνο μία από μια σειρά αναπτυσσόμενων fintech startups, οι οποίες παρέχουν χρηματοοικονομικές υπηρεσίες σχεδιασμένες για παιδιά και εφήβους και των οποίων μέρος της αξίας περνάει από τη χρηματοοικονομική εκπαίδευση.

Σε μια εποχή οικονομικών προκλήσεων, ο κίνδυνος να μην αποταμιεύουν οι νέοι ή/και να χρωστάνε από νωρίς (για παράδειγμα στην Αμερική, το 69% δεν έχει ούτε $1.000 σε καταθέσεις, ενώ ο μέσος millennial χρωστάει $4.899 στην πιστωτική του - Experian, 2019), ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός από την παιδική ηλικία αποτελεί αναγκαιότητα.

Αυτό έχει γίνεται όλο και πιο αντιληπτό στους επενδυτές. Δεδομένα από την Crunchbase δείχνουν σημαντική άνοδο στον αριθμό των deals και χρηματοδότησης προς fintech εφαρμογές για παιδιά, τα τελευταία 5 χρόνια. Από 6 deals και $8 εκατ. χρηματοδότηση το 2016, σημειώνεται μια σημαντική άνοδος στα 22 deals και $98 εκατ. το 2019. Το 2020, η αύξηση στη χρηματοδότηση ήταν εκρηκτική ($344 εκατ.), εκ των οποίων, όμως, τα $215 εκατ. κατευθύνθηκαν στην Greenlight, η οποία τον περασμένο Σεπτέμβριο μπήκε στο club των «μονόκερων».

Άλλο παράδειγμα είναι η αμερικανική Step, η οποία έχει αντλήσει συνολικά $76,3 εκατ. (τα $50 τον Δεκέμβρη '20), ενώ στους επενδυτές συγκαταλέγονται ο ηθοποιός Will Smith και η TikTok σταρ Charli D’Amelio.

Αποστολή της να βελτιώσει το χρηματοοικονομικό μέλλον της επόμενης γενιάς, προσφέροντας τραπεζικούς λογαριασμούς για νέους 13-18 ετών, χωρίς προμήθεια, χρεωστική κάρτα και διαδραστικό περιεχόμενο για εκμάθηση διαχείρισης χρημάτων.

Σε αυτή την κατηγορία βρίσκεται και η νέα ελληνική startup Woli, η οποία αφορά ένα τραπεζικό app για παιδιά, το οποίο συνδυάζει λειτουργίες ψηφιακής τραπεζικής με τη βιωματική διαδικασία μάθησης οικονομικών δεξιοτήτων, με φιλοδοξίες για ευρύτερες υπηρεσίας για την οικογένεια.

Η χρηματοοικονομική τεχνολογία μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στη χρηματοοικονομική εκπαίδευση όπως μαρτυρούν και οι περιπτώσεις των startups παραπάνω. Παρουσιάζει συγκριτικά πλεονεκτήματα όπως παιχνιδοποίηση (gamification) και την παρουσίαση της πληροφορίας με φιλικό προς τον χρήστη τρόπο κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, γεγονός που επηρεάζει θετικά τις χρηματοοικονομικές αποφάσεις (Hastings and Mitchell, 2018).

Επίσης, η διαδραστική χρήση χρηματοοικονομικών εφαρμογών σε κινητά μπορεί να επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα στη διαχείριση χρημάτων και αντιμετώπιση οικονομικών προβλημάτων (McKillop, French & Stewart, 2020). Βέβαια, δεν είναι μόνο οι neobanks που παρουσιάζουν ενδιαφέρον σε αυτό τον τομέα. Η Zogo Finance συνεργάζεται με χρηματοοικονομικούς φορείς για να εκπαιδεύσει νέους μέσα από ένα σύστημα μαθημάτων και κουίζ των οποίων η επιτυχής ολοκλήρωση προσφέρει δωροεπιταγές, ενώ έχει αντλήσει ήδη pre-seed χρηματοδότηση ύψους $295 K από την TechStars.

Εκτός από ευγενής αποστολή, η παροχή χρηματοοικονομκών λύσεων σε παιδιά και εφήβους αποτελεί και μια έξυπνη στρατηγική, δεδομένου ότι καλλιεργούνται οι πελάτες του αύριο (πλευρά ζήτησης), βάζοντάς τους σε ένα μονοπάτι εξέλιξης για τις μελλοντικές τους ανάγκες. Ταυτόχρονα μέσα από αυτή τη διαδικασία, μπαίνουν και οι ίδιοι οι γονείς στην cashless λογική. Άλλωστε, η υιοθέτηση fintech λύσεων δεν είναι μόνο θέμα τεχνολογικών ικανοτήτων και τεχνολογικής πρόσβασης, αλλά κυρίως χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού που συχνά παραγνωρίζεται (ADBI Working Paper Series, 2019, 2020), ιδίως τη στιγμή που τα σχετικά προϊόντα αυξάνονται ραγδαία σε αριθμό και πολυπλοκότητα.

Πολύ σημαντική είναι η αντίληψη του ρίσκου σε ιδιοσυγκρατικές καταστάσεις όπως επένδυση σε κρυπτονομίσματα (Panos & Karkkainen, 2019) ή σε θέματα κοινά με την παραδοσιακή τραπεζική όπως η λήψη δανείων και αποπληρωμή τόκων ή απλά αγορών, που όμως όταν διευκολύνονται πολύ (π.χ. πατώντας ένα κουμπί στο κινητό) υπάρχει κίνδυνος παρορμητικών συμπεριφορών (Hundtofte & Gladstone, 2017). Γνώση η οποία καλλιεργεί αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη. Ακόμα και όταν εμπλέκονται τεχνολογίες όπως τεχνητή νοημοσύνη. που σε μια ιδανική μορφή αποφασίζει σε περίπλοκα θέματα για λογαριασμό των χρηστών, ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός διευκολύνει στην υιοθέτησή τους (Aun, 2017).

Πέρα από την επενδυτική και επιχειρηματική ευκαιρία και πέρα από τα οφέλη στη νέα γενιά, υπάρχει και μια ακόμα μεγαλύτερη εικόνα με σημαντικές προεκτάσεις στο σύνολο της κοινωνίας και σχετίζεται με τη δυνατότητα του fintech να απεμπολεί αρκετά από τα εμπόδια του παραδοσιακού τρόπου προσφοράς χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Για παράδειγμα, χωρίς να είναι αυθαίρετη, μπορεί με συμπεριφορικά μοντέλα να επιτρέψει χρηματοδότηση μερίδας πληθυσμού που δεν πληρούν τα κριτήρια της παραδοσιακής τραπεζικής και έτσι αποκλείονται από χρηματοδότηση ή εναλλακτικά καταφεύγουν σε εναλλακτικές με πολύ υψηλότερο κόστος.

Μέσα από τη σχέση αλληλοσυμπλήρωσης με τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό, μπορούν να ενεργοποιηθούν αποτελεσματικά αυτά τα οφέλη και να οδηγηθούμε σε αυτό που αποκαλούμε χρηματοοικονομική ένταξη (financial inclusion). Η οικονομική ένταξη στην ουσία της δεν αφορά μόνο πρόσβαση σε βασικά χρηματοοικονομικά εργαλεία, όπως αρχικά ένας τραπεζικός λογαριασμός ή χρηματοδότηση, αλλά και ικανότητα σωστής χρήσης αυτών όπως περιγράφηκε παραπάνω. Αποτελεί, δε, μονοπάτι για την πραγματοποίηση επτά από τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) και εν γένει ευμάρεια.

Η πρόσβαση σε χρηματοοικονομικές υπηρεσίες επιτρέπει στους πολίτες να αντιμετωπίσουν σωστά θέματα όπως συνταξιοδότηση, να επενδύσουν σε εκπαίδευση, να προχωρήσουν σε επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και τελικά να μειωθεί η ανεργία και η φτώχεια με υψηλότερη ποιότητα ζωής. Είναι χαρακτηριστική η έρευνα της Τράπεζας της Ελλάδος (2018), που έθεσε ότι αν ο όγκος συναλλαγών μέσα από διαδικασίες χρηματοοικονομικών τεχνολογιών προσεγγίσει τον ευρωπαϊκό μέσο, τότε θα προσθέσει 0,6% στο ΑΕΠ, ενώ αν γίνει leader στη Νοτιοανατολική Ευρώπη μπορεί να προσθέσει 1,8%.

*O κ. Δημήτριος Γεωργίου (M. Phil Finance, University of Cambridge) είναι Επιστημονικός Συνεργάτης του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού. Ο συγγραφέας ευχαριστεί τον Καθηγητή Χρηματοοικονομικής Νικόλαο Φίλιππα για τις χρήσιμες παρατηρήσεις του.