Η απάντηση στο πρόβλημα του αυξημένου μεταφορικού κόστους

Ήταν 23 Μαρτίου του 2021, 7:40 τοπική ώρα, όταν το πλοίο εμπορευματοκιβωτίων Ever Given, μήκους 400 μέτρων, προσάραξε λόγω ισχυρών ανέμων στη διώρυγα του Σουέζ. Η διώρυγα έκλεισε και το παγκόσμιο εμπόριο κόπηκε στη μέση.

Αυτό όμως δεν ήταν το μοναδικό πρόβλημα που αντιμετώπισε η παγκόσμια αγορά τα τελευταία χρόνια. Είχαν προηγηθεί τα σοβαρά προβλήματα που προκλήθηκαν στο παγκόσμιο εμπόριο λόγω της πανδημίας.

Και αν η πανδημία και το Ever Given αποτελούν παρελθόν, τα προβλήματα στις εμπορευματικές μεταφορές παραμένουν και όχι μόνο στις μεταφορές δια θαλάσσης. Η έλλειψη οδηγών, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των μεταφορών, το υψηλό μεταφορικό κόστος και η μετακύλιση του στην τελική τιμή του προϊόντος, είναι εδώ και δεν φαίνεται να λύνονται αν δεν ληφθούν μέτρα.

Ας δούμε όμως τα στοιχεία. Με βάση τις προβλέψεις του ITF, η συνολική ζήτηση εμπορευματικών μεταφορών θα τριπλασιαστεί στα 329.000 δισ. t-km έως το 2050. Ενώ ο παγκόσμιος μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης των οδικών εμπορευματικών μεταφορών θα είναι 3,2% έως το 2030 και 2,8% έως το 2050.

Το ποσοστό των τρένων στην Ευρώπη για τις εμπορευματικές μεταφορές έως το 2050 ελάχιστα θα διαφοροποιηθεί σε σχέση με το σημερινό, σύμφωνα με τα στοιχεία του European Environment Agency. Ενώ την ίδια ώρα, η έλλειψη οδηγών αναδεικνύεται ως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του κλάδου.

Η ετήσια έρευνα για την έλλειψη οδηγών της IRU δείχνει ότι οι μη καλυμμένες εμπορικές θέσεις οδηγών συνεχίζουν να αυξάνονται με ανησυχητικούς ρυθμούς σε όλο τον κόσμο. Σε έρευνα της η IRU που πραγματοποιήθηκε σε περισσότερους από 1.500 εμπορικούς φορείς οδικών μεταφορών σε 25 χώρες σε Αμερική, Ασία και Ευρώπη, διαπιστώθηκε ότι οι ελλείψεις οδηγών φορτηγών αυξήθηκαν.

Στην Ευρώπη, αυξήθηκαν κατά 42% από το 2020 έως το 2021, με τις ανοιχτές ακάλυπτες θέσεις οδηγών να φτάνουν τις 71.000 στη Ρουμανία, τις 80.000 στην Πολωνία και τη Γερμανία και τις 100.000 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στο Μεξικό οι ελλείψεις αυξήθηκαν κατά 30% φτάνοντας τις 54.000. στην Κίνα κατά 140% στο 1,8 εκατ. Και για να σας προλάβω. Οι υψηλότεροι μισθοί οδηγών, ειδικά στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, δεν έχουν οδηγήσει σε λιγότερες ελλείψεις.

Οπότε, ποια είναι η λύση, όχι μόνο για την παγκόσμια αγορά αλλά και την Ελληνική, όπου κατέχει και την θλιβερή πρωτιά στην παλαιότητα των φορτηγών με 22,7 έτη (το 2021 η παλαιότητά τους ήταν 21,4 έτη), όταν στην Ευρώπη ο μέσος όρος είναι στα 14,2 έτη.

Μια άμεση λύση για τη μείωση των ρύπων, του μεταφορικού κόστους και κατ’ επέκταση των τιμών στο ράφι και της αντιμετώπισης της έλλειψης οδηγών είναι τα μεγάλα σε μήκος φορτηγά των 25,25 μ. - 32 μ. Ήδη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες τα τελευταία 25 χρόνια έχουν ξεκινήσει να πραγματοποιούν μεταφορές - αρχικά σε πιλοτικά στάδια και έπειτα πιο διευρυμένα - με μεγάλων διαστάσεων φορτηγά από 25,5 μέτρα έως 32 μέτρα για να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα στα οποία έχει προστεθεί και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Ένας τρόπος ώστε να συμβάλλουμε στη μείωση των ρύπων προς το περιβάλλον αλλά και να καταπολεμήσουμε την έλλειψη των οδηγών είναι τα High Capacity Vecicles δηλ. τα φορτηγά υψηλής χωρητικότητας.

Ήδη τον περασμένο Ιούλιο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατατέθηκε νέα πρόταση για επιτάχυνση της απορρόφησης βαρέων επαγγελματικών οχημάτων μηδενικών εκπομπών και προώθηση διατροπικών μεταφορών η οποία ενθαρρύνει τη χρήση φορτηγών μεγάλων διαστάσεων 25,25 με σκοπό να μεταφέρονται μεγαλύτερες ποσότητες εμπορευμάτων με λιγότερα φορτηγά.

Σύμφωνα με μελέτη του OECD (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης ) τα High Capacity Vehicles (HCV) έχουν σχεδιαστεί για να λειτουργούν σε υπάρχοντες οδικούς άξονες με περιορισμένες ή καθόλου πρόσθετες επενδύσεις υποδομής για φιλοξενία τους. Μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας των οδικών μεταφορών και τα HCV συμβάλλουν στην απαλλαγή από τις ανθρακούχες μεταφορές. Μειώνουν την κατανάλωση καυσίμου και τις εκπομπές ρύπων ανά μονάδα μεταφερόμενου φορτίου και να μειώσει τον αριθμό των ταξιδιών που απαιτούνται για τη μεταφορά του ίδιου όγκου φορτίου.

Επίσης έχει διαπιστωθεί ότι τα HCV έχουν θετικές επιπτώσεις στις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές, καθώς μπορούν να επεκτείνουν την εμβέλεια που παρέχουν οι σιδηροδρομικές υπηρεσίες. Επιπλέον, η πρόοδος που έχει γίνει στις επικοινωνίες (ICT) επιτρέπει την καλύτερη παρακολούθηση των οχημάτων ενώ οι επιπτώσεις στην υποδομή οδικών μεταφορών μπορεί να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά χρησιμοποιώντας τρεις προσεγγίσεις.

Πρώτον, τα οχήματα μπορούν να σχεδιαστούν χρησιμοποιώντας πρότυπα που βασίζονται στην απόδοση ασφαλείας (PBS). Αυτό εξασφαλίζει η απόδοσή τους πληροί προκαθορισμένα χαρακτηριστικά που ταιριάζουν στον υπάρχοντα ή προγραμματισμένο δρόμο υποδομές, κυρίως σε γέφυρες.

Δεύτερον, τα HCV έχουν περισσότερους άξονες από τα τυπικά οχήματα για να διασφαλίσουν ότι η φόρτωση του δρόμου ανά άξονα είναι μικρότερη από τα τρέχοντα πρότυπα.

Τρίτον, η απόδοση ασφαλείας των HCV είναι στην πραγματικότητα καλύτερη από αυτή του στόλου συμβατικών φορτηγών, όπως ανασκόπηση των υφιστάμενων προγραμμάτων HCV και δεδομένων από την Αυστραλία, τον Καναδά, τη Νότια Αφρική και πολλές ευρωπαϊκές αποκαλύπτουν χώρες.

Η καλή απόδοση των HCV εξαρτάται επίσης από τον τρόπο διαχείρισής τους. Αυτό περιλαμβάνει εκπαίδευση για τη βελτίωση των δεξιοτήτων του οδηγού, πρόσθετα συστήματα ασφαλείας επί του οχήματος και περιορισμό της λειτουργίας των HCV σε ορισμένες διαδρομές. Καθώς τα HCV είναι συνήθως πιο ακριβά από τα τυπικά φορτηγά, οι χειριστές έχουν ισχυρό κίνητρα για τη χρήση τους με αποτελεσματικό και ασφαλή τρόπο.

Τα οχήματα υψηλής χωρητικότητας παρέχουν μια ευκαιρία βελτίωσης της αποτελεσματικότητας των μεταφορών αυξάνοντας το φορτίο χωρητικότητας του οχήματος, που φέρει μεγαλύτερη μάζα, όγκο ή και τα δύο. Επιπλέον απαιτούνται λιγότερες διαδρομές με φορτηγό ανά φορτίο έργο, το οποίο μειώνει τις μετακινήσεις με φορτηγά, μειώνει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και NOx, μειώνει τη χρήση καυσίμου και μειώνει τα έξοδα αποστολής.

* Ο κ. Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου είναι Co-owner - ManagingDirector PTL ΕΠΕ / Υποψήφιος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πειραιώς