Ευκαιρίες και προκλήσεις από τη «Λευκή Βίβλο» της ΕΕ για την Αμυνα

Η πρόσφατη έκδοση της «Λευκής Βίβλου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ευρωπαϊκή Άμυνα - Ετοιμότητα 2030» σηματοδοτεί μια καθοριστική στιγμή για τον ευρωπαϊκό τομέα άμυνας και ασφάλειας.

Η ολοκληρωμένη αυτή στρατηγική στοχεύει στην ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ευρώπης, διασφαλίζοντας ότι η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία μπορεί να παράγει με την απαιτούμενη ταχύτητα και ποσότητα και διευκολύνοντας την ταχεία ανάπτυξη στρατιωτικών εξοπλισμών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).

Για τις ελληνικές επιχειρήσεις, αυτή η πρωτοβουλία προσφέρει μια πληθώρα ευκαιριών για ανάπτυξη και μεταφορά τεχνολογίας, ενίσχυση των παραγωγικών δυνατοτήτων, της εφοδιαστικής αλυσίδας και των μεταφορών. Οι ελληνικές εταιρείες που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας πρέπει να πλοηγηθούν σε ένα περίπλοκο ρυθμιστικό περιβάλλον για να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση με τους ισχύοντες κανονισμούς.

Οι κύριοι τομείς που πρέπει να λάβουν υπόψη οι ελληνικές επιχειρήσεις για να διασφαλίσουν την ετοιμότητα, τη συμμόρφωση και την επιτυχή λειτουργία τους είναι οι εξής:

Κανονισμοί της ΕΕ, Εθνικοί και Διασυνοριακοί Κανονισμοί - Διεθνείς Συνθήκες

Οι ελληνικές εταιρείες οφείλουν να κατανοήσουν πλήρως τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διέπουν την παραγωγή αμυντικού εξοπλισμού. Οι κύριοι κανονισμοί περιλαμβάνουν την Οδηγία της ΕΕ για τις Προμήθειες Άμυνας (2009/81/ΕΚ), η οποία καθορίζει τους κανόνες για την προμήθεια αμυντικού εξοπλισμού και ασφάλειας, καθώς και τον Κανονισμό της ΕΕ για τα Είδη Διττής Χρήσης (428/2009), ο οποίος ελέγχει την εξαγωγή ειδών διττής χρήσης, όπως αυτοί οι κανόνες ενσωματώνονται και εφαρμόζονται τοπικά.

Πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι νόμοι και κανονισμοί για τη διασυνοριακή μεταφορά. Διεθνείς Συνθήκες μπορεί επίσης να ισχύουν, ειδικά σε θέματα διεθνούς συνεργασίας και συμπράξεων.

Πιστοποιήσεις και Εγκρίσεις

Η τήρηση των κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για σκοπούς κατασκευής, εμπορίου, μεταφοράς, καθώς και περιφερειακών και διεθνών συνεργασιών, απαιτεί την απόκτηση συγκεκριμένων εγγραφών, πιστοποιήσεων και εγκρίσεων. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει επιχειρηματικές εγγραφές, πιστοποιήσεις ασφάλειας και προστασίας, πιστοποιήσεις συγκεκριμένων προϊόντων, καθώς και πιστοποιήσεις συστημάτων διαχείρισης ποιότητας.

Έλεγχοι Εισαγωγών - Εξαγωγών και Διαδικασίες ΦΠΑ/Τελωνείων

Οι ελληνικές εταιρείες οφείλουν να τηρούν τους κανονισμούς της ΕΕ για τον έλεγχο των εισαγωγών-εξαγωγών, ειδικά όσον αφορά αμυντικά προϊόντα και προϊόντα διττής χρήσης.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάγκη απλοποίησης και εναρμόνισης των κανονισμών σχετικά με τον ΦΠΑ και τις τελωνειακές διαδικασίες, ώστε να διευκολυνθεί η αποτελεσματική διακίνηση αμυντικών αγαθών και υπηρεσιών εντός της ΕΕ. Αυτό θα μειώσει τα διοικητικά βάρη και τις πιθανές καθυστερήσεις, οδηγώντας σε εξοικονόμηση κόστους και βελτιωμένη επιχειρησιακή αποδοτικότητα. Προτείνεται η αύξηση της διασταύρωσης των πιστοποιήσεων αμυντικών προϊόντων και η διευκόλυνση της αμοιβαίας αναγνώρισης των πιστοποιήσεων.

Η αντιμετώπιση των μη εναρμονισμένων τελωνειακών διαδικασιών θα βελτιώσει την υλικοτεχνική αποδοτικότητα και θα μειώσει τα κόστη που σχετίζονται με καθυστερήσεις και αποθήκευση. Επιπλέον, νομοθετικές προτάσεις για την εξασφάλιση προτεραιότητας πρόσβασης για στρατιωτικές μεταφορές, μειώνοντας τους χρόνους αναμονής και τα συναφή κόστη, αποτελούν μέρος της ευρύτερης πρωτοβουλίας για τη στρατιωτική κινητικότητα.

Χρηματοδοτικές ευκαιρίες

Η Λευκή Βίβλος εισάγει το εργαλείο Ασφάλειας και Δράσης για την Ευρώπη (SAFE), έναν χρηματοδοτικό μηχανισμό που στοχεύει στην υποστήριξη των αμυντικών επενδύσεων των Κρατών Μελών, παρέχοντας έως και 150 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια με την εγγύηση του προϋπολογισμού της ΕΕ για κοινές προμήθειες που περιλαμβάνουν τουλάχιστον δύο χώρες. Το SAFE περιλαμβάνει διατάξεις για απαλλαγή από τον ΦΠΑ στις χρηματοδοτούμενες αγορές, μειώνοντας το οικονομικό βάρος για τα Κράτη Μέλη και απλοποιώντας τις διαδικασίες προμηθειών, καθιστώντας έτσι τις αμυντικές επενδύσεις περισσότερο ελκυστικές οικονομικά και εφικτές. Επιπλέον, άλλες χρηματοδοτικές ευκαιρίες περιλαμβάνουν συνεισφορές από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την πρόθεση να καταστούν πιο ευέλικτα τα υπάρχοντα εργαλεία της ΕΕ.

Σύνταξη και Διαπραγμάτευση Συμβολαίων

Οι εταιρείες άμυνας και τεχνολογίας συχνά συμμετέχουν σε τοπικές, περιφερειακές ή διεθνείς κοινοπραξίες και στρατηγικές συνεργασίες, καθώς και σε συμφωνίες αδειοδότησης και μεταφοράς τεχνολογίας και τεχνογνωσίας, όπως και σε συμβόλαια παραγωγής και προμήθειας. Οι ιδιωτικές συμβατικές ρυθμίσεις συχνά αλληλεπιδρούν ή συνδέονται με δημόσιες νομικές παραμέτρους ή δημόσια συμβόλαια, καθιστώντας την εξειδικευμένη νομική γνώση στον τομέα της σύνταξης και διαπραγμάτευσης συμβολαίων απαραίτητη για την επιτυχή ολοκλήρωση και τη διευκόλυνση της ομαλής λειτουργίας.

Πολιτικές Συμμόρφωσης

Οι εταιρείες οφείλουν να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν εσωτερικές πολιτικές συμμόρφωσης που να ευθυγραμμίζονται με τους κανονισμούς της ΕΕ, περιλαμβάνοντας διαδικασίες για την προμήθεια, την παραγωγή, τον ποιοτικό έλεγχο και την εξαγωγή αμυντικών προϊόντων, καθώς και πολιτικές κατά της δωροδοκίας και κώδικες δεοντολογίας.

Πνευματική Ιδιοκτησία

Οι εταιρείες οφείλουν να διασφαλίζουν την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας τους, συμπεριλαμβανομένων της προστασίας των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, των εμπορικών σημάτων και των εμπορικών μυστικών, καθώς και να συμμορφώνονται με τους νόμους και τους κανονισμούς περί πνευματικής ιδιοκτησίας που αφορούν την έρευνα και ανάπτυξη στον τομέα της άμυνας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη και εφαρμογή τεχνολογιών διπλής χρήσης για πολιτικές και στρατιωτικές εφαρμογές.

Κυβερνοασφάλεια και Προστασία Δεδομένων

Η συμμόρφωση με τους κανονισμούς για την κυβερνοασφάλεια και την προστασία δεδομένων είναι κρίσιμη για τις εταιρείες στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, καθώς αποτελούν κύριους στόχους για κυβερνοεπιθέσεις. Οι αμυντικές εταιρείες και οι προμηθευτές τους πρέπει να διασφαλίζουν ότι τηρούν τόσο τις νομικές όσο και τις και λειτουργικές απαιτήσεις των ισχυόντων κανονισμών.

Συμπεράσματα

Οι προτεραιότητες και τα σχέδια της ΕΕ στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας, όπως περιγράφονται στην Λευκή Βίβλο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ευρωπαϊκή Άμυνα - Ετοιμότητα 2030», δημιουργούν σημαντικές ευκαιρίες.

Η συμμόρφωση ωστόσο με τους κανονισμούς που διέπουν αυτή τη βιομηχανία είναι μια πολυδιάστατη διαδικασία που απαιτεί εξειδικευμένη γνώση και πλήρη κατανόηση του ρυθμιστικού πλαισίου, την στενή παρακολούθηση των σχετικών εξελίξεων και την διαμόρφωση και εφαρμογή αποτελεσματικής στρατηγικής για την διαχείριση και συμμόρφωση με τις απαραίτητες διαδικασίες. Με την υιοθέτηση αυτών των μέτρων, οι ελληνικές εταιρείες μπορούν να πλοηγηθούν στην πολυπλοκότητα των κανονισμών της ΕΕ, να εξασφαλίσουν τις απαραίτητες πιστοποιήσεις και να επωφεληθούν από τις ευκαιρίες που προκύπτουν.

* Η Σοφία Γρηγοριάδου (φωτ. αριστερά), Partner, PwC Legal,  διαθέτει περισσότερα από 25 χρόνια εμπειρίας στον τομέα της άμυνας και έχει πολυετή εμπειρία ως νομική σύμβουλος εταιρειών άμυνας των ΗΠΑ και της ΕΕ.

Η Χαρά Στρατή, Director, Indirect Tax & Customs Lead, PwC Greece, έχει εξειδίκευση στην έμμεση φορολογία και τα τελωνεία, με πάνω από 17 χρόνια εμπειρίας στην παροχή συμβουλών σε πελάτες από διάφορους τομείς — συμπεριλαμβανομένων της άμυνας, της βιομηχανικής παραγωγής και των έργων μηχανικής & κατασκευών.