Οι αποτυχίες της Ρωσίας και οι επόμενες ημέρες του πολέμου

Καθώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία βρίσκεται στην τρίτη της εβδομάδα, γίνεται ξεκάθαρο ότι οι μαξιμαλιστικοί γεωπολιτικοί στόχοι του Κρεμλίνου για αλλαγή καθεστώτος και μια «μεγαλύτερη Ρωσία» που περιλαμβάνει την Ουκρανία και τη Λευκορωσία δεν είναι πλέον επιτεύξιμοι, γράφει ο γράφει ο Justin Bronk Research Fellow στη στρατιωτική επιστημονική ομάδα του RUSI.

Το ερώτημα τώρα είναι πόση ζημιά θα προκαλέσουν οι ρωσικές δυνάμεις στις ουκρανικές πόλεις και τους γενναίους υπερασπιστές τους προτού ο Πούτιν και οι σύμβουλοί του βελτιώσουν τους όρους κατάπαυσης πυρός σε επίπεδο που μπορούν να αποδεχθούν οι ηγέτες και ο πληθυσμός της Ουκρανίας. Η Ουκρανία βρίσκεται σε στρατηγικά ισχυρότερη θέση από ό,τι εκτιμούν πολλοί στη Δύση, αλλά σε ότι αφορά το θέατρο των συγκρούσεων το βραχυπρόθεσμο πλεονέκτημα ανήκει στη Μόσχα.

Το σχέδιο αποκεφαλισμού του ουκρανικού κράτους σε εθνικό και τοπικό επίπεδο με διεισδύσεις ειδικών δυνάμεων και πρακτόρων, ενώ καταλαμβάνονται στρατηγικά σημεία από αερομεταφερόμενα στρατεύματα και περικυκλώνονται οι μεγάλες πόλεις από επίγειες δυνάμεις, απέτυχε θεαματικά την πρώτη εβδομάδα. Καθώς δεν δόθηκε σχεδόν καμία προειδοποίηση ή χρόνος για σχεδιασμό, ο ρωσικός στρατός κινήθηκε μέσα από μεγάλους δρόμους σε κακοσυντονισμένες φάλαγγες, τα βασικά στοιχεία των οποίων εξαϋλώθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τη σκληρή ουκρανική άμυνα.

Οι αερομεταφερόμενες δυνάμεις, κυρίως στο αεροδρόμιο Hostomel δυτικά του Κιέβου, δεν υποστηρίχθηκαν και καταστράφηκαν ή διασκορπίστηκαν γρήγορα από τις ουκρανικές δυνάμεις ταχείας αντίδρασης. Ως αποτέλεσμα, πολλές από τις καλύτερα εκπαιδευμένες μονάδες αλεξιπτωτιστών (VDV) και ειδικών δυνάμεων της Ρωσίας υπέστησαν τεράστιες απώλειες την πρώτη εβδομάδα της εισβολής χωρίς να επιτύχουν σημαντικά αποτελέσματα.

Στη βόρεια Ουκρανία, σχηματισμοί του τακτικού ρωσικού στρατού βρέθηκαν κολλημένοι σε δρόμους με κυκλοφοριακή συμφόρηση καθώς εξαιτίας της λάσπης δεν μπορούσαν να κινηθούν εκτός αυτών. Αυτό επέτρεψε στις ουκρανικές δυνάμεις να διεξάγουν ενέδρες με πυροβολικό, UAV (drones) και πολυάριθμους εκτοξευτές κατευθυνόμενων αντιαρματικών πυραύλων (ATGM) που παρείχαν οι δυτικές χώρες.

Λόγω της έλλειψης σχεδιασμού, οι περισσότερες ρωσικές μονάδες πρώτης γραμμής στάλθηκαν στην Ουκρανία με πολύ περιορισμένα τρόφιμα, καύσιμα και πυρομαχικά. Στα βόρεια και βορειοανατολικά, οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν εκμεταλλευτεί και επιδεινώσει επιτυχώς αυτήν την αρχική αδυναμία στήνοντας ενέδρες και καταστρέφοντας πομπές ανεφοδιασμού.

Αυτές οι τακτικές υποβοηθήθηκαν από την αποτυχία της Ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας (VKS) να παράσχει αποτελεσματική κάλυψη για τα χερσαία στρατεύματα ή τις νηοπομπές ανεφοδιασμού. Ως αποτέλεσμα, τη δεύτερη εβδομάδα της εισβολής οι ρωσικές δυνάμεις στα βόρεια και βορειοανατολικά της Ουκρανίας σταμάτησαν σε μεγάλο βαθμό για να ανασυνταχθούν, να προσπαθήσουν να διευθετήσουν τον εφιάλτη της επιμελητείας τους και να ολοκληρώσουν την περικύκλωση του Χάρκοβο και του Σούμι. Οι ουκρανικές δυνάμεις διεξήγαγαν ακόμη και επιτυχημένες αντεπιθέσεις για να ανακτήσουν πόλεις στα βόρεια και δυτικά του Κιέβου στο Chernihiv και το Irpin, όπου τώρα διεξάγονται νέες σφοδρές μάχες.

Στη νότια Ουκρανία, ωστόσο, οι ρωσικές δυνάμεις είχαν πολύ μεγαλύτερη επιτυχία. Αυτό οφείλεται εν μέρει στις πολύ περιορισμένες τακτικές δυνάμεις της Ουκρανίας που είχαν τοποθετηθεί για να αμυνθούν έναντι μιας επίθεσης στην ανοιχτή και σχετικά ξηρή γεωργική γη κοντά στην Κριμαία, όπου η ρωσική δύναμη πυρός και τα ισχυρά τανκς έχουν το πλεονέκτημα. Ως αποτέλεσμα, οι πόλεις Χερσώνα και Μελιτόπολη καταλήφθηκαν γρήγορα και η Μαριούπολη περικυκλώθηκε και βρίσκεται υπό σχεδόν συνεχή βομβαρδισμό για σχεδόν δύο εβδομάδες.

Ίσως το πιο ανησυχητικό είναι ότι οι ρωσικές δυνάμεις προχωρούν βόρεια προς το Ντνίπρο – παρακάμπτοντας σε μεγάλο βαθμό την ουκρανική άμυνα στη Ζαπορίζια – σε μια προφανή προσπάθεια να συνδεθούν με τις δυνάμεις τους που πολιορκούν το Χάρκοβο στο βορρά.

Παρά τις βαριές απώλειες και από τις δύο πλευρές, ο ρωσικός στρατός είναι πιθανό να πετύχει να συνδέσει αυτήν την επίθεση από το Νότο με την επίθεση του από τα βορειοανατολικά, το Μπέλγκοροντ τις επόμενες μια ή δυο εβδομάδες. Αυτό θα ολοκληρώσει την περικύκλωση του μεγαλύτερου μέρους του ουκρανικού τακτικού στρατού, ο οποίος εξακολουθεί να δίνει μια απελπισμένη μάχη με τις ρωσικές και αυτονομιστικές δυνάμεις που επιτίθενται από το Ντονμπάς στα ανατολικά.

Η ουκρανική κυβέρνηση αντιμετωπίζει τώρα μια εξαιρετικά δύσκολη επιλογή τις επόμενες ημέρες. Θα μπορούσε να επιχειρήσει να αποσύρει αυτές τις δυνάμεις προς το Χάρκοβο και το Κίεβο για να δημιουργήσει μια νέα αμυντική γραμμή. Αναμφίβολα θα υποστούν μεγάλες απώλειες στη διαδικασία, αλλά αυτή η υποχώρηση θα μπορούσε να παρατείνει την ικανότητα του στρατού να πολεμά, με αντάλλαγμα την παράδοση μεγάλου μέρους της νότιας και ανατολικής Ουκρανίας. Εάν οι ουκρανικές δυνάμεις παραμείνουν στο Ντονμπάς, τότε πιθανότατα θα πολεμήσουν για όσο το δυνατόν περισσότερο μόλις περικυκλωθούν, αλλά τελικά θα ξεμείνουν από πυρομαχικά και άλλες προμήθειες και θα ηττηθούν.

Για τον ρωσικό στρατό, ωστόσο, η κατάσταση απέχει πολύ από το να είναι ενθαρρυντική. Ενώ συνεχίζουν να προελαύνουν στο νότο και σημειώνουν αργή, αλλά με μεγάλο κόστος πρόοδο στο βορρά, μετά από μια εβδομάδα ανασυγκρότησης και αναδιάταξης των δυνάμεών τους, ο αρχικός στόχος της ανατροπής της ουκρανικής κυβέρνησης και ένταξης όλης της χώρας στη ρωσική επιρροή είναι πλέον ανέφικτος.

Η αντίσταση από τακτικές και εθελοντικές ουκρανικές δυνάμεις είναι ενιαία, έχει υψηλό κίνητρο και συνεχίζεται σε ολόκληρη τη χώρα παρά τις μεγάλες απώλειες. Οι επιβεβαιωμένες απώλειες εξοπλισμού για τον ρωσικό στρατό ανέρχονται ήδη σε περισσότερα από 1.000 οχήματα, αεροσκάφη και βαρέα όπλα από την έναρξη της εισβολής και ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανά σημαντικά υψηλότερος. Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν υπολογίσει ότι 5.000 έως 6.000 Ρώσοι στρατιώτες έχουν σκοτωθεί και οι αναλογίες σε προηγούμενους πολέμους υποδηλώνουν ότι οι αριθμοί για τραυματίες, αγνοούμενους και αιχμαλωτισμένους στρατιώτες θα είναι τουλάχιστον τριπλάσιοι.

Αυτές οι εκτιμήσεις για τις απώλειες υποδηλώνουν ότι σε δύο εβδομάδες η Ρωσία υπέστη περισσότερους θανάτους στη μάχη (και έχασε περισσότερο εξοπλισμό) από ό,τι έχασε ο συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ σε σχεδόν 20 χρόνια μάχης στο Ιράκ. Οι περίπου 190.000 στρατιώτες που δεσμεύει η Ρωσία στην επιχείρηση είναι θλιβερά ανεπαρκείς για να καταλάβουν ολόκληρη την Ουκρανία. Ο ρωσικός στρατός αναγκάστηκε να προχωρήσει στη βάναυση τακτική του περικυκλώματος και του βομβαρδισμού πόλεων για να λιμοκτονήσει και να τρομοκρατήσει τον πληθυσμό και τους υπερασπιστές. Αλλά αυτή η προσέγγιση διασφαλίζει επίσης ότι οποιαδήποτε ρωσική κατοχική ή πελατειακή κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει μια μοχθηρή και παρατεταμένη ανταρσία υποκινούμενη από το μίσος που εμπνέουν τέτοιες φρικαλεότητες.

Εν τω μεταξύ, η Ουκρανία λαμβάνει σταθερό εφοδιασμό με σύγχρονους εκτοξευτές αντιαρματικών και αντιαεροπορικών πυραύλων, πυρομαχικά, τρόφιμα, φάρμακα και οικονομική βοήθεια από τη Δύση. Μεγάλο μέρος αυτών προωθείται στο ίδιο το Κίεβο προτού οι ρωσικές δυνάμεις καταφέρουν να περικυκλώσουν πλήρως την πόλη. Η αποτυχία περικύκλωσης της πρωτεύουσας πριν από τη έλευση αυτών των προμηθειών – όπως έγινε σε Μαριούπολη, Μελιτόπολη και Χερσώνα – μπορεί να είχε ήδη καταστήσει σχεδόν αδύνατο για τις ρωσικές δυνάμεις να καταλάβουν την πρωτεύουσα. Ταυτόχρονα, η ρωσική κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με οικονομική καταστροφή και σχεδόν πλήρη γεωπολιτική απομόνωση χωρίς να έχει να επιδείξει τίποτα περισσότερο από την προοπτική της κατάληψης πολλών ουκρανικών πόλεων τις οποίες θα έχει καταστρέψει στη διαδικασία.

Θα χρειαστεί τεράστιος αριθμός στρατευμάτων για να κρατηθούν περιοχές που κατακτούν οι ρωσικές δυνάμεις και να διατηρηθούν οι γραμμές ανεφοδιασμού σε αυτό που είναι πλέον απόλυτα εχθρικό έδαφος γεμάτο όπλα. Επιπρόσθετες δυνάμεις κινητοποιούνται και εξοπλίζονται ταχέως στη δυτική Ουκρανία και η συνεχής παροχή σύγχρονων όπλων και άλλων προμηθειών από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ για την υποστήριξη μιας ουκρανικής αντεπίθεσης θα είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της ικανότητας του Κιέβου να μάχεται τους επόμενους μήνες.

Ο πιο κρίσιμος εξοπλισμός για τις ουκρανικές δυνάμεις θα ήταν πρόσθετα κινητά αντιαεροπορικά συστήματα (SAM) – ιδανικά συστήματα ρωσικής κατασκευής, όπως SA-8 και SA-11, τα οποία τα ουκρανικά στρατεύματα γνωρίζουν ήδη πώς να χειρίζονται. Αυτά τα συστήματα ήταν μέχρι στιγμής κρίσιμα για τον περιορισμό της ικανότητας της ρωσικής αεροπορίας να χτυπά τις ουκρανικές δυνάμεις ενώ βρίσκονται σε κίνηση. Η Δύση θα πρέπει να εξασφαλίσει ότι ο εφοδιασμός γίνεται με όσο το δυνατόν λιγότερο θόρυβο για να μην δώσει στη Ρωσία το πρόσχημα για περισσότερες απειλές και κλιμάκωση.

Η νέα στρατηγική της Ρωσίας για βομβαρδισμούς πόλεων και την περικύκλωση των ουκρανικών δυνάμεων στο Ντονμπάς είναι μια απεγνωσμένη προσπάθεια να αναγκάσει την ουκρανική κυβέρνηση να αποδεχθεί τους όρους κατάπαυσης του πυρός που θα μπορούσαν να επιτρέψουν στη Μόσχα να διεκδικήσει μια μερική νίκη, να ανασυνταχθεί και να επιβεβαιώσει τα αρχικά της οφέλη.

Εάν οι Ουκρανοί μπορέσουν να διατηρήσουν την εξαιρετική τους αντίσταση, ο ρωσικός στρατός κινδυνεύει να μείνει στο τέλος των ευάλωτων οδών ανεφοδιασμού χωρίς προμήθειες, ενώ η εγχώρια οικονομία και το πολιτικό σύστημα που τον συντηρεί θα πνίγονται από τις δυτικές κυρώσεις και την απομόνωση. Η Δύση θα πρέπει να συνεχίσει να παρέχει στην Ουκρανία κάθε βοήθεια για να υποστηρίξει αυτόν τον στόχο, καταλήγει.