Οι συνέπειες της νέας τραπεζικής κρίσης και το πλεονέκτημα Ευρώπης και Ελλάδας

Η νέα τραπεζική κρίση είναι γεγονός. Τα χειρότερα τα αποφύγαμε χάρη στις κρατικές παρεμβάσεις στις ΗΠΑ (με επίκεντρο την SVB) και στην Ελβετία (για την Credit Suisse). To γεγονός όμως ότι χρειάστηκε χθες να ενορχηστρωθεί παρέμβαση μεγάλων ιδιωτικών τραπεζών των ΗΠΑ, που προσέφεραν 30 δισ. ρευστότητας για να μην «πέσει» άμεσα μια άλλη αμερικανική τράπεζα, η First Republic, δείχνει ότι η πίεση δεν έχει ακόμη ξεθυμάνει.

Αχίλλειος πτέρνα των αμερικανικών τραπεζών αποδείχθηκε η «αναντιστοιχία στις λήξεις» μεταξύ στοιχείων ενεργητικού και παθητικού ή, απλούστερα, ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός (π.χ. από καταθέτες) για τη χρηματοδότηση αξιογράφων (όπως οι ομολογίες) με λήξη σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Αυτό το «carry trade», όπως λέγεται στη γλώσσα του χώρου, λειτουργούσε μια χαρά όσο τα επιτόκια ήταν σταθερά σε χαμηλά επίπεδα, έγινε «τοξικό» όμως όταν η ταχεία άνοδος των επιτοκίων άρχισε να δημιουργεί «αφανείς» ζημιές, που δεν καταγράφονταν λογιστικά σε τιμές αγοράς.

Σύμφωνα με τη γνωστή αρθρογράφο Gillian Tett των Financial Times, οι συνολικές απώλειες από υποαξίες παλαιότερων ομολόγων που δεν έχουν καταγραφεί στα λογιστικά των αμερικανικών τραπεζών, επειδή θεωρούνται «διακράτησης μέχρι τη λήξη», υπολογίζονται σε 650 δισ. δολάρια.

Το πρόβλημα είναι πως όπου αρχίζει να επικρατεί πανικός, κάνουν έξοδο οι καταθέτες στους οποίους στηρίζονται τα «carry trades» των τραπεζών και συμβαίνει ό,τι συνέβη ήδη στην SVB και στη συνέχεια, στη First Republic.

Αν πουληθούν πρόωρα τα παλαιότερα μακροχρόνια ομόλογα, τότε υποχρεωτικά «γράφονται» οι ζημιές και είναι πολύ μεγάλες, διώχνοντας ακόμη περισσότερους επενδυτές και καταθέτες, αν δεν πουληθούν αλλά συνεχίζουν να φεύγουν καταθέσεις για άλλους, πιο προστατευμένους προορισμούς, προκύπτει οξύ πρόβλημα ρευστότητας.

Αυτό που προσφέρθηκαν από χθες να κάνουν οι μεγάλες αμερικανικές τράπεζες ήταν να δημιουργήσουν και μια αντίστροφη ροή, βάζοντας οι ίδιες καταθέσεις στη First Republic, που φάνηκε να έχει το μεγαλύτερο πρόβλημα, έως ότου βρεθεί μια μονιμότερη λύση.

H μεγάλη διαφορά μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ στην τρέχουσα κρίση είναι ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο στη Γηραιά Ήπειρο (και στην Ελλάδα) είναι πιο αυστηρό σε τέτοια θέματα. Ειδικά για τις τράπεζες που δεν θεωρούνταν συστημικές στην Αμερική (κακώς, όπως αποδείχτηκε), η εποπτεία ήταν πολύ χαλαρή.

Οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν για παράδειγμα συγκεκριμένους δείκτες, όπως ο LCR (Liquidity Coverage Ratio), τους οποίους πρέπει να καλύπτουν, χωρίς αυτό να σημαίνει, όπως άλλωστε φάνηκε ήδη, ότι είναι «άτρωτες» από την ευρύτερη κρίση εμπιστοσύνης που μετά τα γεγονότα έπληξε συνολικά, δικαίως ή αδίκως, το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Χτυπώντας καίρια στην Ευρώπη και τον πιο «αδύναμο κρίκο», από πλευράς επενδυτικής εμπιστοσύνης, την Credit Suisse.

Στο επόμενο διάστημα θα φανεί αν οι επεμβάσεις που έγιναν με τη βοήθεια και κρατικών αρχών είναι επαρκείς, ή αν θα χρειαστούν κι άλλες, προκειμένου να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών και, ιδίως στην Αμερική, των καταθετών.

Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη στις ΗΠΑ, κάποιες τράπεζες έχουν κάνει χρήση έκτακτης ρευστότητας ύψους 165 δισ. δολαρίων από τις γραμμές βοήθειας της FED, μέσα σε μια εβδομάδα.  

Το σίγουρο είναι ότι μετά τα όσα συνέβησαν, οι τράπεζες έχουν μπει στο μικροσκόπιο των αναλυτών, που βλέπουν τώρα μια σειρά από θέματα με άλλο μάτι: Το μείγμα των καταθέσεων, τα χαρτοφυλάκια «διακράτησης μέχρι τη λήξη» και την εμφάνιση ζημιών ή τη μείωση κερδών που θα επιφέρει, ιδίως αν συνεχιστεί, η αύξηση επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες.

Κι αυτό αναπόφευκτα θα προκαλέσει ένα repricing του κλάδου και των επιμέρους τραπεζών παγκοσμίως, ανάλογα και με τις επιδόσεις της κάθε μιας στους συγκεκριμένους τομείς.