Ράλι στον χρυσό: Πώς διαμορφώνονται οι τιμές, ποιοι ελέγχουν τα αποθέματα

Η σημασία του χρυσού ως ακλόνητου πυλώνα οικονομικής σταθερότητας έγινε εμφανής το 2023 για μια ακόμα φορά. Ανάμεσα στις αβεβαιότητες που περιβάλλουν τα επιτόκια στις Ηνωμένες Πολιτείες και τις παγκόσμιες εντάσεις, ο χρυσός έφθασε σε ρεκόρ τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους, ενώ στις αρχές Μαρτίου του 2024, κατέγραψε νέα ιστορικά υψηλά, αποδεικνύοντας πως είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα λαμπρό μέταλλο.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή του πολύτιμου μετάλλου; Και ποιοι ελέγχουν τα αποθέματα χρυσού παγκοσμίως; Η σημερινή μας ανάλυση επιδιώκει να δώσει απαντήσεις και στα δύο αυτά νευραλγικά ερωτήματα.

Τα στοιχεία που παραθέτουμε προέρχονται από το Reuters, το Bloomberg, την Κεντρική Τράπεζα της Περιφέρειας του Saint Louis, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Παγκόσμια Τράπεζα και το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού.

Δεν γυαλίζει μόνο

Η σημερινή έμφαση στον χρυσό, όπως αποδεικνύεται από την αύξηση στον όγκο συναλλαγών αλλά και στην τιμή του, δεν οφείλεται μόνο στην αισθητική του μετάλλου ή τη φωτεινότητά του. Κατά τη διάρκεια περιόδων αβεβαιότητας, ο χρυσός αναδεικνύεται ως αξιόπιστο καταφύγιο αξίας. Εκτός από την εμπιστοσύνη που προσφέρει στην παγκόσμια οικονομία, ο χρυσός θεωρείται ένα ασφαλές επενδυτικό καταφύγιο.

Σε περιόδους γεωπολιτικής αναταραχής, ο χρυσός αναδεικνύεται σε έναν ουσιαστικό παράγοντα σταθερότητας, προσδίδοντας αυξημένη εμπιστοσύνη στους επενδυτές.

Πίνακας 1 - Η τιμή του χρυσού ανεβαίνει διαχρονικά

Ο πίνακας 1 αποτυπώνει τις μακροχρόνιες μεταβολές της τιμής του χρυσού σε σχέση με τα κυριότερα νομίσματα παγκοσμίως, σε διάστημα 15ετίας.

Σε σχέση με το αμερικανικό δολάριο, τη βρετανική λίρα και το ευρώ, ο χρυσός καταγράφει μέσο ετήσιο ποσοστό αύξησης κατά 6%, 7% και 8%, αντίστοιχα. Κανένα νόμισμα δεν έχει τη δυνατότητα να ακυρώσει τη διαχρονική ισχύ του χρυσού σε παγκόσμιο επίπεδο.

Πρόσφατη Δυναμική

Γράφημα 1 - Ραγδαία Αύξηση τιμής του Χρυσού τον τελευταίο χρόνο

Το παραπάνω διάγραμμα δείχνει ότι η τιμή του χρυσού έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 20% τον τελευταίο χρόνο (Ιανουάριος '24). Στον δε Μάρτιο του τρέχοντος έτους, η τιμή του μετάλλου έχει φτάσει και ξεπεράσει τα 2.200 δολάρια την ουγκιά.

Παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή του χρυσού

Πολιτικές επιτοκίων

Η τυπική σχέση μεταξύ επιτοκίων και τιμής χρυσού είναι συνήθως (αλλά όχι πάντα) αντίθετη. Αυτό σημαίνει ότι όταν τα επιτόκια είναι χαμηλά ή κατευθύνονται προς μείωση, η τιμή του χρυσού αυξάνεται, και αντιστρόφως. Το διάγραμμα 2 απεικονίζει αυτήν την αντίστροφη συσχέτιση για την περίοδο 1998-2015.

Γράφημα 2 - Η αντίστροφη σχέση μεταξύ επιτοκίων και χρυσού

Ως αποτέλεσμα της παραπάνω θεωρίας, μια λιγότερο επιθετική στάση των Κεντρικών Τραπεζών όσον αφορά την αύξηση των επιτοκίων δημιουργεί αισιοδοξία για την τιμή του χρυσού. Σήμερα, η επικρατούσα αντίληψη είναι ότι τα επιτόκια έχουν ήδη καταγράψει τις υψηλότερες τιμές τους παγκοσμίως, και από τα μέσα του 2024 και εντεύθεν, η παγκόσμια οικονομική κοινότητα προβλέπει σταδιακές μειώσεις.

Παγκόσμιο γεωπολιτικό τοπίο

Οι συνεχιζόμενες πολεμικές αντιπαραθέσεις στα θέατρα της Ουκρανίας και της Γάζας έχουν δημιουργήσει ένα πολύπλοκο πλαίσιο. Παράλληλα, η κατάσταση στην Ταϊβάν, που βρίσκεται σε ένα τεντωμένο σχοινί σχετικά με τη σχέση της με την Κίνα, προσθέτει στη γεωπολιτική αβεβαιότητα. Oι επερχόμενες εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες ολοκληρώνουν αυτό το παζλ.

Οι παραπάνω εξελίξεις υποδηλώνουν τάσεις γεωπολιτικής ανισορροπίας, η οποία ενισχύει την αντίληψη ότι ο χρυσός μπορεί να λειτουργήσει ως ένα ασφαλές καταφύγιο αξίας σε περιόδους αναταραχής.

Ζήτηση από αναδυόμενες αγορές

Η ζήτηση από πλούσιους καταναλωτές νέων αγορών ενισχύει την ελκυστικότητα του χρυσού, αναδεικνύοντάς τον ως αξιόπιστη επένδυση επίφασης πλούτου. Επιπλέον, ακόμη και ισχυρές οικονομίες που ακολουθούν μια ιδιαίτερα αναπτυξιακή πορεία, όπως για παράδειγμα η Ινδία, εκδηλώνουν μεγάλη προτίμηση προς το μέταλλο, καθώς διατηρεί την αξία του σε σχέση με το υποτιμούμενο τοπικό νόμισμα.

Αποδολαριοποίηση

Η αναδυόμενη τάση της «αποδολαριοποίησης» αποτελεί πραγματικότητα που στοχεύει στη μείωση της εξάρτησης από το δολάριο των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτή η τάση καλλιεργείται ιδιαίτερα από χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία, οι οποίες επιλέγουν τον χρυσό όχι μόνο ως αποταμιευτικό ή περιουσιακό στοιχείο, αλλά σε μερικές περιπτώσεις και ως μια συναλλακτική παράμετρο.

Και οι δύο χώρες βρίσκονται αντιμέτωπες με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο για ενεργειακούς όσο και εμπορικούς λόγους, ως επίσης και για λόγους γεωστρατηγικής επιρροής.

Αβεβαιότητα για το μέλλον του χρήματος

Η αυξανόμενη ελκυστικότητα του χρυσού αντικατοπτρίζεται και στην αβεβαιότητα για το μέλλον του χρήματος, όπως το γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Η παράλληλη άνοδος της αξίας του Bitcoin, που επαληθεύεται από τα σημερινά ιστορικά υψηλά, υποβοηθά την προώθηση του χρυσού ως ενός ιστορικά επαληθευμένου, αξιόπιστου περιουσιακού στοιχείου.

Συνολικά, ο χρυσός φαίνεται να επωφελείται από τις μεταβολές στις οικονομικές, πολιτικές και γεωπολιτικές εξελίξεις, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των επενδυτών, διατηρώντας τη θέση του ως μιας αξιακά σημαντικής και προστατευτικής τοποθέτησης χαρτοφυλακίου.

Κεντρικές Τράπεζες και Ιδιώτες Επενδυτές

Περίπου το 20% του εξορυγμένου χρυσού βρίσκεται στα ταμεία των κεντρικών τραπεζών, λειτουργώντας ως στρατηγικό εργαλείο για την ποικιλομορφία των χρηματοοικονομικών τους χαρτοφυλακίων. Αυτή η επένδυση δεν στοχεύει τόσο στη δημιουργία πλούτου αλλά στο να παρέχει στις χώρες αυτές ένα ευέλικτο εργαλείο για οικονομική ανθεκτικότητα. Το υπόλοιπο 80% κατέχεται από ιδιώτες, είτε με τη μορφή ράβδων σε θησαυροφυλάκια είτε με τη μορφή κοσμήματος.

Γράφημα 3 - Καθαρότητα Χρυσού ανάλογα με τη Χρήση (Καράτια)

Γενικά, ως ιδιώτης, κάποιος μπορεί να επενδύσει σε χρυσό με τους ακόλουθους τρόπους:

α) Αγορά ράβδων ή νομισμάτων (π.χ. χρυσές λίρες Αγγλίας) μέσω τράπεζας και αποθήκευσή τους σε ιδιωτικό χρηματοκιβώτιο ή τραπεζική θυρίδα.

β) Αγορά κοσμημάτων, με την κατανόηση ότι σε περίπτωση διάλυσης του κοσμήματος, η ανάκτηση θα περιοριστεί στην αξία του χρυσού ή της πέτρας μεμονωμένα, συνήθως σε χαμηλότερη τιμή.

γ) Μέσω ETFs (Exchange Traded Funds) που παρακολουθούν τη διεθνώς διαμορφωμένη αξία του φυσικού μετάλλου.

δ) Μέσω αγοράς μετοχών εξορυκτικών εταιρειών που εξειδικεύονται στον χρυσό.

Μια άλλη παράμετρος που πρέπει να υποσημειωθεί είναι ότι ο χρυσός είναι καθαυτός μια κεφαλαιακή επένδυση, βασίζεται στην αξία του μετάλλου και δεν περιλαμβάνει μερίσματα.

Ο χρυσός σε σχέση με άλλα επενδυτικά μεγέθη

Πολλοί επενδυτές ρωτούν ποιες είναι οι σχετικές αξίες των διάφορων αγορών παγκοσμίως. Για αυτό τον λόγο, συντάξαμε τον πίνακα 2.

Προσοχή! Ο πίνακας περιέχει αποτιμήσεις όπως αυτές είχαν διαμορφωθεί στο τέλος της προηγούμενης δεκαετίας. Παρέχει όμως μια γενική και χονδρική εκτίμηση της σχετικής αξίας κάθε επενδυτικού προϊόντος σε σχέση με το σύνολο των παγκόσμιων επενδύσεων. Επομένως, για τη σωστή ανάγνωση, κάποιος πρέπει να επικεντρωθεί στις σχετικές αξίες ενός τύπου επένδυσης σε σχέση με μια άλλη και με το σύνολο.

Κρατώντας τα παραπάνω υπόψη, η κατάρτιση του ιδανικού χαρτοφυλακίου, ανάλογα με την ηλικία του επενδυτή και τη διάθεσή του να πάρει ρίσκο, η συμμετοχή του χρυσού θα έπρεπε να αντικατοπτρίζει ένα 5-10% της συνολικής αξίας της επένδυσης.

Πίνακας 2 - Σχετικές Αξίες Επενδυτικών Μεγεθών (αποτίμηση μέχρι το 2020)

Πού βρίσκεται ο χρυσός

Σε αυτό το κεφάλαιο εξελίσσουμε την ανάλυσή μας με την επισκόπηση της γεωγραφικής κατανομής των αποθεμάτων χρυσού παγκοσμίως. Εχει σημασία να υπογραμμίσουμε ότι αυτοί που κατέχουν τον χρυσό, θα έχουν και τη μεγαλύτερη αγοραστική ικανότητα και δυναμική σε «ειδικές καταστάσεις» που έχουν να κάνουν με έντονες γεωπολιτικές αναταράξεις και οικονομικές καταστροφές.

Γράφημα 4 - Αποθέματα χρυσού παγκοσμίως

Δεν είσαι πλούσιος, εάν δεν κατέχεις χρυσό ως εφεδρεία

Επτά από τις χώρες με τα μεγαλύτερα αποθέματα σε χρυσό αποτελούν σημαντικούς παίκτες, συμβάλλοντας κατά πολύ στην αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ. Αυτός ο συσχετισμός αποτελεί μια ένδειξη για τη συμβιωτική σχέση μεταξύ οικονομικής ισχύος και αποθεμάτων αυτού του πολύτιμου μετάλλου.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέχουν την κορυφή με 8,133 τόνους αποθηκευμένου χρυσού στις 12 τράπεζες του Ομοσπονδιακού τους Ταμείου (Federal Reserve), διασκορπισμένου σε όλη τη χώρα.

Η Αμερική όχι μόνο είναι οικονομικά ισχυρή, αλλά όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία, αποτελεί και την αδιαμφισβήτητη πρωταθλήτρια σε αποθέματα χρυσού.

Πίνακας 3 - Κεντρικές Τράπεζες με τη Μεγαλύτερη Κατοχή Χρυσού

Ωστόσο, η ιστορία γίνεται πιο ενδιαφέρουσα με τις υπόλοιπες χώρες. Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Ρωσία, Κίνα, Ελβετία, Ιαπωνία, Ινδία, Ολλανδία και Τουρκία συμμετέχουν στο παιχνίδι του χρυσού, καθεμιά συνεισφέροντας με τον δικό της τρόπο.

Η Ρωσία και η Κίνα έχουν πραγματοποιήσει έξυπνες εξαγορές χρυσού τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ανατρέποντας την τάξη πραγμάτων. Συγκεκριμένα, η Κεντρική Τράπεζα της Κίνας ηγείται με αγορές 225 τόνων μόνο το προηγούμενο έτος.

Στο ευρύ πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομικής ιστορίας, ο χρυσός δεν αποτελεί απλώς ένα μέταλλο. Εκφράζει ένα σύμβολο σταθερότητας, αποτελεί έναν φάρο αξιοπιστίας και λειτουργεί ως απόδειξη διαχρονικής ευημερίας. Ανά τους αιώνες, ο χρυσός παραμένει πιστός σύντροφος, υπενθυμίζοντας την αξία που αναδύεται από την απλότητα και τη σταθερότητα.

* Ο Νικόλαος Χαβούτης είναι διευθυντής της συμβουλευτικής εταιρείας SoZone Limited. [email protected]