Η συζήτηση αναφορικά με τον υψηλό πληθωρισμό συχνά αναζητά την απόδοση ευθυνών μεταξύ των άπληστων εταιρειών που αυξάνουν τις τιμές και των ανεύθυνων εργαζόμενων που έχουν μη ρεαλιστικές μισθοδοτικές απαιτήσεις. Αλλά, όσο και αν πολλοί απολαμβάνουν το παιχνίδι της αναγνώρισης υπαιτίων, η προσοχή θα πρέπει να είναι στην επίλυση του προβλήματος.
Με τον δομικό πληθωρισμό να βρίσκεται επίμονα κοντά στο 5% στις ΗΠΑ και στην ευρωζώνη και σημαντικά υψηλότερα στο 7,1% στο Ηνωμένο Βασίλειο, όλες αυτές οι οικονομίες βιώνουν μια μη υγιή δυναμική μισθών-τιμών. Οι εταιρείες που αυξάνουν τις τιμές έχουν παροτρύνει τους εργαζόμενους να υπερασπιστούν τα επίπεδα μισθών τους και αυτό έχει ασκήσει περαιτέρω πίεση στις επιχειρήσεις να αυξήσουν τις τιμές. Πρόκειται για έναν καταστροφικό κύκλο, αν όχι ένα σπιράλ μισθών-τιμών.
Οι αιτίες του κύκλου διαφέρουν ελαφρώς στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Στις ΗΠΑ, πρόσφατη εργασία των Ben Bernanke, πρώην προέδρου της Fed, και Olivier Blanchard, πρώην επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ, υποστηρίζει πειστικά πως ένα σοκ στις τιμές ενέργειας και τροφίμων μαζί με τα υψηλά επίπεδα δαπανών για άλλα αγαθά πυροδότησαν την πληθωριστική διαδικασία το 2021. Στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε άλλα αγαθά και υπηρεσίες και στους μισθούς καθώς όλοι προσπάθησαν να περιορίσουν το δικό τους οικονομικό βάρος σε έναν κόσμο υψηλής ζήτησης, χαμηλής ανεργίας και με κενές θέσεις εργασίας-ρεκόρ.
Στην Ευρώπη, η προσοχή ήταν αρχικά ακόμα πιο επικεντρωμένη στην ενέργεια καθώς οι τιμές χονδρικής του αερίου έκαναν άλμα πέρυσι. Αυτό διασφάλισε πως οι περισσότεροι υπάλληλοι βίωσαν σημαντικές πτώσεις στους πραγματικούς μισθούς τους, ωστόσο, τα κέρδη τους σε ονομαστικούς μισθούς βοήθησαν ώστε να οδηγήσουν ακόμα υψηλότερα τις τιμές σε ολόκληρες οικονομίες, εξαπλώνοντας ακόμα περισσότερο τον πληθωρισμό. Αυτό δείχνει πως η μείωση των πραγματικών κερδών δεν προστατεύει απαραίτητα από έναν φαύλο κύκλο μισθών-τιμών, εάν το αρχικό σοκ είναι αρκετά μεγάλο.
Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, επομένως, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα τελευταία επίπεδα αυξήσεων των μισθών, 6% στις ΗΠΑ, 4,6% στην ευρωζώνη και 6,5% στο Ηνωμένο Βασίλειο, δεν συνάδουν με τη μείωση του πληθωρισμού στο 2%, που είναι ο στόχος όλων των μεγάλων κεντρικών τραπεζών. Αυτοί οι ρυθμοί ανάπτυξης πρέπει να μειωθούν για να τιθασευτεί ο πληθωρισμός.
Τις τελευταίες ημέρες, οι κεντρικοί τραπεζίτες μίλησαν για το πώς πιστεύουν ότι θα επιλυθεί η σύγκρουση μεταξύ μισθών και τιμών. Ο Jay Powel, πρόεδρος της Fed, δήλωσε ότι η αύξηση των μισθών μετριάζεται από τα «ιδιαίτερα αυξημένα» επίπεδα πριν από ένα χρόνο. Με τα ποσοστά του πληθωρισμού σε επίπεδο τιμών να μειώνονται, «θέλουμε να δούμε αυτή τη διαδικασία να συνεχίζεται σταδιακά», πρόσθεσε, υπονοώντας ότι ο χρόνος είναι ένας μεγάλος γιατρός.
Η Isabel Schnabel, εκτελεστικό μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δήλωσε ότι πιστεύει πως κάποια κάλυψη των μισθών θα μπορούσε να «απορροφηθεί σε μεγάλο βαθμό από τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων, σπάζοντας έτσι τον φαύλο κύκλο μεταξύ μισθών και τιμών», αν και προειδοποίησε ότι αν οι μισθολογικές αυξήσεις έφταναν πολύ μακριά, αυτό θα οδηγούσε σε περισσότερο πληθωρισμό.
Αυτά είναι πιθανά αποτελέσματα. Αλλά όταν οι τιμές και οι μισθοί διαπλέκονται, είναι δύσκολο να διαχωριστούν. Και όπως λέει η καθηγήτρια Wendy Carlin του University College του Λονδίνου, όλοι θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους αυτό που είπε η Bundesbank, αυτό το προπύργιο της ορθοδοξίας, στην ετήσια έκθεσή της το 1973, μετά το πετρελαϊκό σοκ του OPEC.
Μετά από «έναν χρόνο σκληρού αγώνα για μεγαλύτερη σταθερότητα των τιμών», ανέφερε ότι η επιτυχία κάθε χώρας εξαρτάται από το «αν θα καταστεί ευκολότερο ή δυσκολότερο να μετακυλίσει τις υψηλότερες τιμές (του πετρελαίου)». Αντιμέτωπη με ένα πιθανό σπιράλ μισθολογικών τιμών ή, όπως το έθεσε η Bundesbank, «τον εγχώριο αγώνα για τη διανομή του εθνικού εισοδήματος», δήλωσε ότι στόχος της ήταν «να περιορίσει όσο το δυνατόν περισσότερο τα περιθώρια μετακύλισης των υψηλότερων τιμών από τη νομισματική οπτική γωνία». Ωμά λόγια και σκληρή δράση, αλλά σχεδόν μόνη της πέτυχε στη μάχη της δεκαετίας του 1970 κατά του πληθωρισμού.
Επομένως, δεν έχει πραγματικά σημασία τι προκάλεσε την ταχεία άνοδο των τιμών. Όμως οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να είναι σίγουρες ότι έχουν σβήσει τον φαύλο κύκλο μισθών-τιμών, προτού σηκώσουν το πόδι τους από το φρένο.
Τα επιτόκια θα πρέπει να παραμείνουν υψηλότερα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ακόμη και αν αυτό αποδειχθεί εκ των υστέρων υπερβολικά σκληρό.