Πόσο πετρέλαιο θα χρειάζεται ο κόσμος στο μέλλον; Αυτό εξαρτάται από το πότε θα φτάσει ο πλανήτης στην «κορύφωση του πετρελαίου» (peak oil), στη στιγμή εκείνη δηλαδή στην οποία η κατανάλωση θα χτυπήσει το μέγιστο και στη συνέχεια θα αρχίσει σταδιακά να πέφτει.
Η συζήτηση ως προς το πότε μπορεί να συμβεί αυτό, και τι θα συμβεί μετά από αυτό, προβληματίζει ακαδημαϊκούς, πολιτικούς και στελέχη επιχειρήσεων. Προβληματίζει επίσης και τους μετόχους.
Δυο μεταβλητές είναι ιδιαίτερα σημαντικές για να καταλήξει κανείς στο πότε θα έρθει η «κορύφωση του πετρελαίου». Πρώτον, η ταχύτητα με την οποία αναπτύσσονται οι πράσινες τεχνολογίες· δεύτερον, πόσο μεγάλη ώθηση θα τους δώσουν οι κυβερνήσεις.
Αυτή τη στιγμή, η Κίνα κινείται ταχύτερα του αναμενόμενου προς την ανάπτυξη ηλεκτρικών οχημάτων, για παράδειγμα. Αλλά στις ΗΠΑ, οι πολιτικές αντιδράσεις έχουν επιβραδύνει την διεύρυνση των ανανεώσιμων.
Συνολικά, ωστόσο, η κορύφωση της ζήτησης πιθανόν μετατοπίζεται περισσότερο στο μέλλον. Ο πρώτος οδικός χάρτης της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας για το «net zero» που εκδόθηκε το 2021 εκτιμούσε ότι, προκειμένου να επιτευχθούν μηδενικές εκπομπές ρύπων μέχρι το 2050, η κατανάλωση πετρελαίου δεν θα πρέπει ποτέ να επανέλθει στα επίπεδα του 2019.
Ο κόσμος πλέον βρίσκεται πολύ παραπάνω από αυτό. Πολλοί νομίζουν τώρα πως η κορύφωση θα έρθει στις αρχές της δεκαετίας του 2030, και η ΙΕΑ φέρεται να προετοιμάζει σενάριο που θα την μετατοπίζει στη δεκαετία του 2040 με τις τρέχουσες πολιτικές.
Λυπηθείτε τα στελέχη του κλάδου εξόρυξης πετρελαίου, που πρέπει να μετατρέψουν τις εκτιμήσεις αυτές σε πράξη. Ένας κόσμος προσηλωμένος στο «net zero» απαιτούσε να μην εγκριθούν νέα πετρελαϊκά πεδία και πεδία φυσικού αερίου προς ανάπτυξη μετά το 2021, έλεγε τότε η ΙΕΑ. Οι εταιρείες και οι επενδυτές, ιδιαίτερα στην Ευρώπη όπου οι εντολές για βιωσιμότητα ήταν διαδεδομένες, το σημείωσαν αυτό.
Για να πάρετε μια ιδέα της επίπτωσης που είχε αυτό, απλά σκεφτείτε πως η διάρκεια ζωής των αποθεμάτων του ευρωπαϊκού τομέα, ένας δείκτης που μετρά τα αποθέματα πετρελαίου και αερίου που εξακολουθούν να βρίσκονται υπόγεια σε σχέση με την τρέχουσα παραγωγή, έχει μειωθεί από τα 14 χρόνια στην αρχή του αιώνα στα 8,5 χρόνια σήμερα, σύμφωνα με αναλυτές της Goldman Sachs. Εν τω μεταξύ, ο τομέας αναμένεται να επιστρέψει σχεδόν 12% της αξίας της αγοράς του σε μερίσματα και επαναγορές φέτος.
Το γεγονός πως η κορύφωση του πετρελαίου είναι κάτι σαν κινητή εορτή κάνει τα πράγματα ακόμα πιο περίπλοκα. Είναι αλήθεια πως κάποια στιγμή η κατανάλωση πετρελαίου θα πρέπει να πέσει. Αν όμως ο κόσμος θα χρειαστεί περισσότερο πετρέλαιο για περισσότερο καιρό, τότε οι μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες μπορεί κάλλιστα να αποφασίσουν να επενδύσουν περισσότερα στη μελλοντική προμήθεια.
Αυτή η στρατηγική αλλαγή έρχεται σε μια δύσκολη περίοδο. Οι τιμές του πετρελαίου έχουν πέσει, κάτι που σημαίνει πως τα μετρητά που παράγουν οι δραστηριότητες των εταιρειών εξόρυξης δεν είναι τόσο άφθονα. Οι μεγαλύτεροι παραγωγοί του κόσμου, με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία, επεκτείνουν επίσης την προσφορά, ασκώντας πτωτικές πιέσεις στην τιμή του εμπορεύματος.
Αυτό σημαίνει πως οι πετρελαϊκές εταιρείες θα πρέπει να είναι πιο επιλεκτικές ως προς το τι θα κάνουν με το ρευστό τους. Πράγματι, κάποιες ήδη προχωρούν σε περικοπές προσωπικού και έργων, ιδιαίτερα στο αμερικανικό σχιστολιθικό πετρέλαιο.
Μια άλλη επιλογή είναι η πώληση περιουσιακών στοιχείων. Οι εκποιήσεις, ειδικά επιχειρήσεων που τελούν υπό διαπραγμάτευση σε υψηλές αποτιμήσεις, μπορεί να είναι ένας τρόπος για να ξεπεραστεί το πρόβλημα.
Η BP έχει ήδη ανακοινώσει ότι η θυγατρική της Castrol, που δραστηριοποιείται στον τομέα των λιπαντικών, είναι προς πώληση. Ωστόσο, για πολλές από τις μεγάλες εταιρείες, η επιστροφή στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, καθώς η κορύφωση της παραγωγής πετρελαίου απομακρύνεται, θα σημαίνει αναπόφευκτα ότι η πηγή μετρητών για τους μετόχους θα χάσει την πίεση της.