Οι προειδοποιήσεις είναι πολλές και συχνές. Την τελευταία εβδομάδα ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς είπε πως, σε ό,τι αφορά τη Ρωσία «δεν βρισκόμαστε σε πόλεμο, αλλά δεν είμαστε πλέον και σε ειρήνη».
Η Δανή πρωθυπουργός Μέτε Φρέντρικσεν δήλωσε στους FT πως «βρισκόμαστε τώρα στην πιο δύσκολη κατάσταση στην Ευρώπη από το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου». Προειδοποίησε πως «μας τελειώνει ο χρόνος». Και η Ελίζα Μάνινγκαμ-Μπιούλερ, πρώην επικεφαλής πληροφοριών της Βρετανίας, συλλογίζονταν πως «ίσως είναι σωστό [να λέμε] πως ήδη βρισκόμαστε σε πόλεμο με τη Ρωσία».
Και οι τρεις αντιδρούσαν σε ένα κύμα ρωσικού «υβριδικού πολέμου», -επιθετικές ενέργειες που δεν φτάνουν σε σκοτωμούς ανθρώπων. Όπως εξήγησε η Φρέντρικσεν, είναι «drones τη μια μέρα, κυβερνοεπιθέσεις την άλλη, σαμποτάζ την τρίτη ημέρα».
Οι ευρωπαϊκές ανησυχίες έχουν αυξηθεί απότομα τις τελευταίες εβδομάδες, μετά την εισβολή των ρωσικών drones στην Πολωνία και τις συνεχείς παραβιάσεις του εναέριου χώρου της Εσθονίας από τα μαχητικά της Μόσχας. Τα αεροδρόμια της Κοπεγχάγης και του Μονάχου έκλεισαν προσωρινά ως απάντηση σε θεάσεις drones. Οι Δανοί φαίνονται περίπου βέβαιοι πως η Ρωσία ήταν η πηγή του προβλήματός τους.
Ενώ όμως ο υβριδικός πόλεμος γίνεται όλο και συχνότερα πρωτοσέλιδο, δεν είναι κάτι καινούριο. Πέρυσι η Ρωσία συνδέθηκε με εμπρηστικές επιθέσεις στην Ευρώπη, καθώς και με μια συνωμοσία για να τοποθετηθούν βόμβες-δέματα σε εμπορικές πτήσεις της DHL.
Το ΝΑΤΟ κατηγόρησε επίσης τη Ρωσία πως σχεδίαζε να δολοφονήσει τον CEO της Rheinmetall, της γερμανικής εταιρείας αμυντικού εξοπλισμού. Υπήρξαν αρκετές προηγούμενες ρωσικές εισβολές στον εσθονικό εναέριο χώρο που δεν έγιναν πρωτοσέλιδα. Η τελευταία ήταν απλά πιο μεγάλη σε διάρκεια και πιο προκλητική.
Ένα κρίσιμο ερώτημα αναφορικά με τον υβριδικό πόλεμο είναι αν θα πρέπει να θεωρείται εναλλακτική του συμβατικού «κινητικού» πολέμου, ή απλά προοίμιό του. Aυτό διαμορφώνει τη συζήτηση ως προς την αντίδραση.
Ένα επιχείρημα είναι πως η καταφυγή της Ρωσίας στον υβριδικό πόλεμο αντανακλά αδυναμία και αβεβαιότητα αντί για δύναμη και αποφασιστικότητα. Οι Ρώσοι έχουν εξοργιστεί με τη δυτική βοήθεια προς την Ουκρανία και απειλούνται από την επιτυχία των πυραυλικών επιθέσεων του Κιέβου σε εγκαταστάσεις ενέργειας, που θέτουν σε κίνδυνο μια βασική πηγή των ρωσικών εσόδων από εξαγωγές. Σχεδόν το ήμισυ των διυλιστηρίων πετρελαίου της Ρωσίας έχουν πληγεί από ουκρανικά drones ή πυραύλους.
Το Κρεμλίνο υποστηρίζει πως με την παροχή πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς και ζωτικής σημασίας πληροφοριών στην Ουκρανία, η δυτική συμμαχία πραγματοποιεί πόλεμο δι’ αντιπροσώπων με τη Ρωσία. Οι δυτικοί αξιωματούχοι από καιρό εξετάζουν την πιθανότητα η Μόσχα να απαντήσει πλήττοντας στόχους σε ΝΑΤΟϊκές περιοχές, όπως στις στρατιωτικές βάσεις που χρησιμοποιούνται ως βάση για την βοήθεια προς την Ουκρανία.
Αλλά, για την ώρα, η Ρωσία χρησιμοποιεί αποδιοργανωτικές υβριδικές επιθέσεις που δεν αποτελούν στρατιωτική ενέργεια κατά ΝΑΤΟϊκού εδάφους. Αυτή η σχετική συγκράτηση αποδεικνύει πως η δυτική αποτροπή είναι αποτελεσματική.
Μια εναλλακτική άποψη είναι πως τα μέτρα υβριδικού πολέμου της Ρωσίας βολιδοσκοπούν επιθέσεις με στόχο να δοκιμαστούν οι αντιδράσεις της Δύσης και να διχαστεί η συμμαχία του ΝΑΤΟ. Αν αυτό είναι σωστό, τότε οι τρέχουσες ενέργειες του Πούτιν θα μπορούσαν απλά να είναι ένα προοίμιο κανονικού κινητικού πολέμου στην Ευρώπη.
Αυτές οι δυο απόψεις παραπέμπουν σε διαφορετικές αντιδράσεις πολιτικής. Αν έχουν καταφέρει να φοβίσουν το Κρεμλίνο ώστε να παραμείνει κάτω από το επίπεδο του πραγματικού πολέμου, τότε θα ήταν λάθος οι χώρες του ΝΑΤΟ να απαντήσουν με υπερβολική σφοδρότητα. Η κατάρριψη ρωσικών αεροσκαφών που παραβιάζουν τον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ –μια απειλή που έχει διατυπώσει ο υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας, Ράντοσλαβ Σικόρκσι- θα ήταν, από αυτήν την άποψη, μια αχρείαστη και επικίνδυνη κλιμάκωση.
Ένας πρώην αξιωματούχος των ΗΠΑ υποστηρίζει πως εξακολουθεί να υπάρχει μια «έντονη κόκκινη γραμμή» μεταξύ των επιθετικών ρωσικών ενεργειών που σκοτώνουν ανθρώπους και αυτών που δεν σκοτώνουν ανθρώπους. Κατά την άποψή του, το επιχείρημα πως ο υβριδικός και ο συμβατικός πόλεμος αποτελούν ένα αδιάσπαστο συνεχές είναι λάθος. Όπως το θέτει αυτός ο πρώην αξιωματούχος, «αν μετατραπεί σε συμβατικό πόλεμο, ο κόσμος σύντομα θα αντιληφθεί τη διαφορά».
Η εναλλακτική άποψη είναι πως αν ο Πούτιν μπορεί να συνεχίσει να ανεβάζει την πίεση, χωρίς να προκαλεί μια σφοδρή και ενωμένη αντίδραση από τη Δύση, μπορεί να καταφέρει να δείξει πως οι προβλέψεις του ΝΑΤΟ και συλλογική άμυνα είναι «κούφιες».
Το γεγονός πως η συζήτηση στην ΕΕ την περασμένη εβδομάδα για τη δημιουργία ενός τείχους από drones για να αντιμετωπιστεί η Ρωσία ήταν ατελέσφορη και οξεία, πιθανότατα να σημειώθηκε στο Κρεμλίνο. Αν η δυτική ενότητα διαλυθεί, τότε τα μικρότερα και πιο αδύναμα μέλη θα μπορούσαν τελικά να απομονωθούν και να δεχθούν επίθεση.
Είναι πιθανό, βεβαίως, καμιά από τις θεωρίες να μην είναι εντελώς αληθής -και πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι μια σύρραξη από ατύχημα που θα προκληθεί από την αυξανόμενη απερίσκεπτη χρήση τακτικών «γκρίζας ζώνης» από τη Ρωσία.
Τι θα γινόταν αν το ρωσικό σαμποτάζ ενός εμπορικού αεροσκάφους ή μια εμπρηστική επίθεση προκαλούσε μαζικές απώλειες; Τα δέματα της DHL δεν μεταφέρονται μόνο σε εμπορικά αεροσκάφη αλλά και σε επιβατικές πτήσεις. Αν ένα ρωσικό σαμποτάζ προκαλούσε την πτώση αεροσκάφους στην Ευρώπη, σκοτώνοντας εκατοντάδες επιβαίνοντες, πολλοί θα το θεωρούσαν αυτό ως πράξη πολέμου.
Ο Πούτιν μπορεί να πιστεύει ότι, ακόμη και υπό αυτές τις συνθήκες, η Ευρώπη θα είναι πρόθυμη να δεχτεί τις διαβεβαιώσεις του Κρεμλίνου ότι όλα αυτά ήταν ένα ατυχές περιστατικό. Επομένως, οι τρέχουσες ενέργειες της Ρωσίας απαιτούν μια απάντηση που να καθιστά σαφές ότι υπάρχει ένα τίμημα που πρέπει να πληρωθεί για τον υβριδικό πόλεμο, και να αποφεύγει να ξεπεράσει το όριο της άμεσης σύγκρουσης.
Η καλύτερη απάντηση στον υβριδικό πόλεμο της Ρωσίας μπορεί να είναι μια δυτική εκδοχή της τακτικής της «γκρίζας ζώνης». Από τη φύση του, ο υβριδικός πόλεμος είναι ασύμμετρος και βασίζεται στη φαντασία.
Η δυτική συμμαχία δεν μπορεί να μιμηθεί την απερισκεψία της Ρωσίας. Οι εμπρηστικές επιθέσεις είναι εκτός συζήτησης. Ωστόσο, οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Γαλλία διαθέτουν όλες επιθετικές ικανότητες στον κυβερνοχώρο.
Προφανώς, υπάρχουν για κάποιο λόγο.