Αν ο Ντόναλντ Τραμπ κερδίσει το βραβείο το 2026, φαίνεται απίθανο πως θα ακολουθήσει παρόμοια γραμμή. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει ήδη ανακοινώσει πως «όλοι λένε» ότι θα πρέπει να πάρει το Νόμπελ.
Έχοντας διεκδικήσει τα εύσημα για τον τερματισμό δυο ανύπαρκτων πολέμων –ενός μεταξύ της Αλβανίας και του Αζερμπαϊτζάν και ενός άλλου μεταξύ της Καμπότζης και της Αρμενίας – ο Τραμπ πράγματι έπαιξε κρίσιμο ρόλο στην παύση του κτηνώδους πολέμου στη Γάζα. Τα ισραηλινά πλήθη κραύγαζαν τις ευχαριστίες τους στον πρόεδρο των ΗΠΑ σε μια συγκέντρωση στο Τελ Αβίβ το σαββατοκύριακο.
Είναι ίσως πρώιμο -και κάπως μειωτικό- να ισχυριστούμε πως ο πρόεδρος το έκανε αυτό «μετά από τρεις χιλιάδες χρόνια τρέλας και μαχών, υπάρχει ΕΙΡΗΝΗ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ». Αλλά μια διαρκής ειρήνη στη Γάζα, αν το πετύχει, είναι και πάλι για το οποίο μπορεί να επαίρεται.
Και ίσως έπονται μεγαλύτερα βραβεία -ή τουλάχιστον έτσι ελπίζεται. Αν ολόκληρο το ειρηνευτικό σχέδιο 20 σημείων του Τραμπ μπει σε λειτουργία -και τηρηθεί- τότε ο πρόεδρος και οι αντιπρόσωποί του μπορεί πράγματι να επιλύσουν την ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση. Αυτό θα ήταν ένα μνημειώδες επίτευγμα: κάτι που δεν έχουν καταφέρει να κάνουν διαδοχικοί Αμερικάνοι πρόεδροι από το 1948, παρά τις έντονες προσπάθειες προέδρων όπως ο Μπιλ Κλίντον και ο Τζίμι Κάρτερ.
Επίσης όμως, δυστυχώς, είναι απίθανο να συμβεί. Παρά την κατανοητή ευφορία τόσο στο Ισραήλ, όσο και στη Γάζα για την παύση των μαχών, ήδη ξεπροβάλλουν προφανή ζητήματα αναφορικά με το μέλλον της συμφωνίας.
Το επόμενο πραγματικά μεγάλο ερώτημα είναι αν η Χαμάς πράγματι θα αφοπλιστεί και διαλυθεί και το Ισραήλ θα αποσυρθεί -όπως προβλέπει η συμφωνία. Τα σημάδια δεν είναι υποσχόμενα. Αντ’ αυτού η Χαμάς επαναβεβαιώνει τον έλεγχό της στη Γάζα κα δίνει μάχες για να αφοπλίσει αντίπαλες ομάδες.
Αν δεν συμβεί ο αφοπλισμός της Χαμάς, τότε τα επόμενα στάδια του σχεδίου αρχίζουν να μοιάζουν πολύ αμφίβολα. Θα μπορούσε πράγματι μια ομάδα Παλαιστίνιων τεχνοκρατών να αναλάβει τη διοίκηση της Γάζας αν η Χαμάς παραμένει στη θέση της; το ερώτημα απαντάται μόνο του.
Αυτό, με τη σειρά του, θέτει σοβαρά υπό αμφισβήτηση την ανάπτυξη μιας πολυεθνικής δύναμης σταθεροποίησης, που πιθανόν θα απαρτίζεται σε μεγάλο βαθμό από στρατιώτες αραβικών και μουσουλμανικών χωρών. Η δέσμευση των κρατών αυτών για το εγχείρημα -που πάντα είναι αμφίβολη- θα καταπέσει αν η Χαμάς παραμείνει μια ισχυρή δύναμη στη λωρίδα. Η Αίγυπτος, η Ινδονησία και τα κράτη του Κόλπου δεν θα συμμετάσχουν σε μια αντιεπαναστατική επιχείρηση που θα συνεπάγονταν απώλειες ή καταστολή της Χαμάς για λογαριασμό του Ισραήλ.
Αν η Χαμάς παραμείνει στη θέση της στη Γάζα, τότε οποιαδήποτε ισραηλινή κυβέρνηση θα συνεχίσει να τη βλέπει ως έναν επικίνδυνο εχθρό ικανό να πλήξει το Ισραήλ οποιαδήποτε στιγμή. Αυτό καθιστά απίθανο οι Ισραηλινοί να ολοκληρώσουν την απόσυρση από τη Γάζα που προβλέπει το σχέδιο. Και, κάποια στιγμή, η κυβέρνηση Νετανιάχου ή η διάδοχός της μπορεί να αποφασίσουν να ξαναρχίσουν τον πόλεμο.
Για τώρα όμως είναι προς το συμφέρον και των δυο πλευρών να σταματήσουν τις μάχες. Ο Νετανιάχου έχει να αντιμετωπίσει εκλογές εντός του επόμενου έτους και θα ήθελε να κατέβει ως ο ηγέτης που νίκησε τη Χαμάς, έβαλε τέλος στον πόλεμο και απελευθέρωσε τους ομήρους. Η ίδια η Χαμάς θα χρειάζονταν χρόνο για να ανασυγκροτηθεί και να ξαναπάρει τον έλεγχο στα ερείπια της Γάζας.
Άρα η πιθανότητα είναι πως όταν η επιτροπή των Νόμπελ αρχίσει τις διαβουλεύσεις για το επόμενο έτος, το αποτέλεσμα του αμερικανικού ειρηνευτικού σχεδίου θα είναι ακόμα -στην καλύτερη περίπτωση- ασαφές και εύθραυστο.
Η αίτηση του Τραμπ για το βραβείο ειρήνης πρέπει επίσης να συνοδεύεται από ορισμένες σημαντικές υποσημειώσεις και παραρτήματα.
Πρώτον, πρέπει να σημειωθεί πως ο πρόεδρος των ΗΠΑ έκανε το πρόβλημα χειρότερο πριν το βελτιώσει. Το σχέδιό του για «Ριβιέρα της Γάζας» - που αποκαλύφθηκε τον Φεβρουάριο του 2025- ανακοινώθηκε εν μέσω μιας άλλης κατάπαυσης πυρός και μπορεί να συνέβαλε ώστε να επανεκκινήσει ο πόλεμος. Δεν ήταν μόνο ότι το σχέδιο για τη Ριβιέρα ήταν ακραία μη ρεαλιστικό και αντιμετώπιζε μια τραγική σύγκρουση ως μια επιχειρηματική ευκαιρία για τους Αμερικάνους real estate developers.
Η επίπτωσή του ήταν χειρότερο από αυτό επειδή επικύρωνε ένα από τα πιο σκοτεινά σχέδια της ισραηλινής ακροδεξιάς –τον μαζικό εκτοπισμό των Παλαιστινίων. Μπορεί να μην είναι σύμπτωση που τον επόμενο μήνα το Ισραήλ αποφάσισε να ξαναπάει σε πόλεμο. Αυτή η απόφαση οδήγησε σε άλλους επτά μήνες κτηνώδους πολέμου.
Το νέο σχέδιο του Τραμπ είναι πιο ρεαλιστικό και δείχνει πολύ μεγαλύτερο σεβασμό στα δικαιώματα των Παλαιστινίων. Αλλά τα εύσημα για αυτό πάνε εν μέρει στους Ευρωπαίους, τους ηγέτες του Κόλπου και στους έμπειρους Αμερικάνους, που εξακολουθούν να βρίσκονται στο αμερικανικό σύστημα, οι οποίο σταδιακά έπεισαν τον Τραμπ και τον απεσταλμένο του Στηβ Γουίτκοφ για την ανάγκη να επιστρέψουν σε ορισμένες παραδοσιακές παραμέτρους μιας ειρηνευτικής διαδικασίας -συμπεριλαμβανομένης μιας μελλοντικής λύσης δυο κρατών.
Για να φτάσουμε στο τωρινό στάδιο χρειάστηκε επίσης ένα λάθος-ύβρις από τον Νετανιάχου: ο βομβαρδισμός του Κατάρ σε μια προσπάθεια να σκοτώσει τους εξόριστους πολιτικούς ηγέτες της Χαμάς που ζούσαν στη Ντόχα. Η επίθεση κατά του Κατάρ φαίνεται τελικά πως εξάντλησε την υπομονή του Τραμπ. Σε εκείνο το σημείο, έπαιξε πράγματι αποφασιστικό ρόλο -προχωρώντας με ένα σθένος και μια αποφασιστικότητα που δεν επέδειξε ποτέ ο Τζο Μπάιντεν.
Τη Δευτέρα, ο Τραμπ έφτασε στη Μέση Ανατολή για να μιλήσει στην Κνεσσέτ του Ισραήλ και στη συνέχεια να προεδρεύσει μιας διεθνούς διάσκεψης για την ειρήνη στην Αίγυπτο. Θα χαρεί τη μεγάλη του στιγμή. Αλλά Νόμπελ Ειρήνης;
Αυτό θα το δούμε.