Εν μέσω της φλυαρίας για την μανία της τεχνητής νοημοσύνης, ο κόσμος έχει αρχίσει να αστειεύεται για «μια φούσκα στις συζητήσεις για τις φούσκες».
Οι αναζητήσεις στο Google για Τεχνητή Νοημοσύνη συνοδευόμενη από τη λέξη από «φ» έχουν εκτιναχθεί και η διάθεση στις αγορές μοιάζει ενθουσιώδης, αλλά πέραν αυτών των ήπιων δεικτών δεν υπάρχει κάποιο πρότυπο μέτρο για μια φούσκα. Το δικό μου τεστ επικεντρώνεται σε τέσσερα «Υ»: υπεραποτίμηση, υπεριδιοκτησία, υπερεπένδυση και υπερμόχλευση.
Να πως βαθμολογείται τώρα η Τεχνητή Νοημοσύνη:
Υπεραποτίμηση: Στις μεγάλες φούσκες που χρονολογούνται από τη φούσκα του χρυσού τη δεκαετία του 1970 και του διαδικτύου στα τέλη της δεκαετίας του 1990, οι προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό τιμές δεκαπλασιάστηκαν σε διάστημα 10-15 ετών.
Οι αμερικανικές τεχνολογικές μετοχές πρόσφατα έπιασαν αυτό το όριο. Επιπλέον, μια μελέτη για τις φούσκες τον τελευταίο αιώνα δείχνει πως η πιθανότητα ενός κραχ αυξάνεται σε περισσότερο από 50% όταν ο κλάδος που βρίσκεται στην «καρδιά» μιας μανίας ξεπερνά την αγορά κατά περισσότερο από 100% σε διάστημα δυο ετών. Οι μετοχές που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη πλησιάζουν αυτό κρίσιμο σημείο.
Αυτές οι δραματικές αυξήσεις τιμών έχουν ωθήσει τις μακροπρόθεσμες αποτιμήσεις των αμερικανικών μετοχών κοντά στα υψηλότερα επίπεδα στην ιστορία. Ορισμένοι λένε πως αυτό δεν έχει σημασία, επειδή η τεχνητή νοημοσύνη θα τονώσει την ανάπτυξη πιο δραματικά απ’ ότι οι προηγούμενες τεχνολογικές επαναστάσεις και οι αποτιμήσεις ήταν πιο ακραίες το 1999-2000. Αλλά αν η ιστορία αποτελεί οδηγό, οι αποτιμήσεις και οι τιμές στέλνουν ένα βαθύ κόκκινο προειδοποιητικό σήμα για φούσκα.
Υπεριδιοκτησία: Αυτό μετρά πόσο χρήμα ρέει προς το «καυτό» νέο πράγμα. Και οι Αμερικάνοι κυνηγούν πυρετωδώς μετοχές, ιδιαίτερα στην τεχνολογία. Τα νοικοκυριά έχουν ένα ποσοστό-ρεκόρ 52% του πλούτου τους σε μετοχές, που είναι υψηλότερο από το peak του 2000 και πολύ υψηλότερο από τα επίπεδα στην ΕΕ (30%), στην Ιαπωνία (20%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (15%).
Ένα σήμα που συνδέεται στενά με αυτό είναι το υπερβολικό trading. Τα τελευταία πέντε χρόνια, ο αριθμός των μετοχών που τελούν υπό διαπραγμάτευση κάθε μέρα στις ΗΠΑ έχει αυξηθεί κατά 60% σε περίπου 18 δισεκατομμύρια. Το μερίδιο της λιανικής στα βραχυπρόθεσμα stock options έχει αυξηθεί από το ένα τρίτο σε περισσότερο από το μισό. Οι νέοι υποκύπτουν στον «χρηματοπιστωτικό μηδενισμό» - επιδιδόμενοι σε σπεκουλάρισμα επειδή έχουν χάσει την ελπίδα να αγοράσουν δικό τους σπίτι.
Αν τα χρηματιστήρια μετοχών σημειώσουν πτώση οποιαδήποτε μέρα, οι λιανικοί επενδυτές αγοράζουν παρορμητικά την επόμενη ημέρα. Οι αγαπημένες τους μετοχές είναι ξεκάθαρες: στην πλατφόρμα Robninhood, οι πέντε μετοχές που κατέχουν οι περισσότεροι είναι όλες των «Magnificent Seven». Και με 7,5 τρισ. δολάρια να παραμένουν σε αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς, οι μικροεπενδυτές στις ΗΠΑ ίσως να έχουν ακόμα αγοραστική δύναμη.
Επειδή οι χρηματοπιστωτικές συνθήκες παραμένουν τόσο χαλαρές, η ρευστότητα συνεχίζει να οδηγεί ανοδικά τις μετοχές. Αυτό σχεδόν αναγκάζει τους θεσμικούς επενδυτές να συνεχίσουν να αγοράζουν, συμπεριλαμβανομένων και πολλών που είναι επιφυλακτικοί για την ευφορία της Τεχνητής Νοημοσύνης. Το αποτέλεσμα είναι ένα περίεργο καινούριο πράγμα: η πλήρως επενδυμένη... αρκούδα.
Οι λάτρεις της Τεχνητής Νοημοσύνης λένε πως η αδιάκοπη συζήτηση περί φούσκας αποδεικνύει πως αυτό δεν είναι φούσκα, επειδή τα peaks έρχονται όταν έχει φύγει η ανησυχία κα η αισιοδοξία είναι καθολική. Ίσως, αλλά πριν την κατάρρευση των dotcom είχε αρχίσει να αυξάνεται η ανησυχία. Έναν χρόνο νωρίτερα, η Fed του Σαν Φρανσίσκο επικαλέστηκε το φάντασμα του 1929. Πολλοί αρθρογράφοι και οικονομολόγοι εξέφρασαν επίσης τους ίδιους φόβους, όπως και αρκετοί θεσμικοί επενδυτές. Όπως συμβαίνει και σήμερα.
Υπερεπένδυση: Οι επενδύσεις στην τεχνολογία ξεπέρασαν πρόσφατα το 6% του ΑΕΠ των ΗΠΑ, σπάζοντας το ρεκόρ του 2000. Οι εταιρείες ρίχνουν κεφάλαια στα data centers για την τεχνητή νοημοσύνη, και στα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας που τα διαχειρίζονται, με πρώτους τους hyperscalers. Υπολογίζοντας μόνο της Magnificent Seven, οι δαπάνες για Τεχνητή Νοημοσύνη έχουν υπερδιπλασιαστεί από το 2023 στα 380 δισ. δολάρια φέτος και οδεύουν να ξεπεράσουν τα 660 δισ. δολάρια μέχρι το 2030.
Οι δυνητικές αποδόσεις δεν είναι καθόλου ξεκάθαρες. Για κάθε έρευνα που λέει πως η ζήτηση για ΤΝ βρίσκεται στα ύψη, υπάρχει μια άλλη που δείχνει ακριβώς το αντίθετο: λιγότερο από το 15% των αμερικανικών εταιρειών λένε πως χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη, εν μέσω πολλαπλών ενδείξεων πως ο ρυθμός υιοθέτησής της επιβραδύνεται.
Οι τεχνο-αισιόδοξοι λένε πως οι επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη θα αποπληρωθούν μόνες τους καθώς θα μειώσουν τα κόστη εργασίας, αντικαθιστώντας έως το 40% των εργασιών που τώρα εκτελούνται από ανθρώπους «στο όχι και πολύ μακρινό μέλλον», και οδηγώντας τα ποσοστά της ανεργίας έως και στο 20%. Θα κάτσουν άπραγοι οι άνθρωποι ενώ συμβαίνει αυτό; Οι διαταράξεις τέτοιου μεγέθους στην εργασία θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν πολιτικές αντιδράσεις, περιορίζοντας τον βαθμό στον οποίον θα αποδίδουν οι επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη.
Υπερμόχλευση: Μέχρι στιγμής, οι εταιρείες και τα νοικοκυριά στις ΗΠΑ δεν μοιάζουν υπερμοχευμένες. Αλλά οι Magnificent Seven δεν είναι οι μηχανές ρευστού που ήταν πριν και από έναν χρόνο ακόμα. Οι Amazon, Meta και Microsoft είναι τώρα καθαροί οφειλέτες, ενώ το 2023 μόνο μια εταιρεία ήταν οφειλέτης. Τα κέρδη τους συνεχίζουν να αυξάνονται, αλλά καθώς ρίχνουν τόσα πολλά στην Τεχνητή Νοημοσύνη, μόνο οι Google και Nvidia εξακολουθούν να παράγουν βουνά ρευστού.
Αυτή τη φορά, τα χρέη αυξάνονται στο κυβερνητικό βιβλίο, χάρη στα ελλείμματα-ρεκόρ, κάτι που αποτελεί μεγάλο κίνδυνο. Αν οι επενδυτές ομολόγων αρχίσουν να αμφισβητούν τα ασταθή οικονομικά της Αμερικής, θα μπορούσαν να οδηγήσουν υψηλότερα τα μακροπρόθεσμα επιτόκια, κάτι που θα είχε επιπτώσεις σε όλη την οικονομία.
Εν τω μεταξύ, στις χρηματαγορές η μόχλευση έχει μεταφερθεί πέραν των παραδοσιακών margin loans για αγορές μεμονωμένων μετοχών. Τώρα υπάρχουν funds που δανείζονται χρήματα για να μεγιστοποιήσουν τα στοιχήματά τους. Αυτά τα «μοχλευμένα ETFs» είναι εύκολα προσβάσιμα στους ιδιώτες επενδυτές και έχουν δει τα περιουσιακά τους στοιχεία να επταπλασιάζονται την τελευταία δεκαετία σε περίπου 140 δισ. δολάρια.
Συνοψίζοντας, σε διαφορετικούς βαθμούς και τα τέσσερα «Υ» υποδηλώνουν πως η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι φούσκα, και έχει φτάσει σε προχωρημένο στάδιο. Ωστόσο, η ιστορία δείχνει επίσης πως δεν υπάρχει κάποιο ακριβές σημείο στο οποίο η φούσκα σκάει από το ίδιο της το βάρος.
Ο ένας σταθερός παράγοντας που προκαλεί κατάρρευση, αν ανατρέξουμε πίσω στις φούσκες του σιδηρόδρομου τον 19ο αιώνα, ήταν τα αυξανόμενα επιτόκια και η σύσφιξη των χρηματοπιστωτικών συνθηκών. Άρα, ενώ βρισκόμαστε ξεκάθαρα σε φούσκα, αυτή θα μπορούσε να συνεχίσει να αυξάνεται μέχρι το χρήμα του τη φουσκώνει να αρχίσει να στερεύει.
* Ο συγγραφέας του άρθρου είναι πρόεδρος του Rockefeller International. Το τελευταίο του βιβλίο έχει τίτλο ‘What Went Wrong With Capitalism’