Τι να προτιμήσω; Μπλε ή πράσινο τιμολόγιο; Κι αν επιλέξω πράσινο, ποια τιμολόγηση είναι καλύτερη, αυτή που θα ανακοινώνεται εκ των προτέρων ή αυτή που θα υπολογίζεται εκ των υστέρων;
Σε αυτά τα διλήμματα, που θα αντιμετωπίσουν πολύ σύντομα οι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας, προκειμένου να διαλέξουν το τιμολόγιο που θα πληρώνουν από την 1η Ιανουαρίου 2024, δεν υπάρχει ασφαλής απάντηση ποιο είναι το καλύτερο για την τσέπη τους. Γιατί όλα έχουν και τα υπέρ και τα κατά τους.
Φαίνεται να εξαρτάται από τον ίδιο τον καταναλωτή, αν είναι τύπος free rider ή συντηρητικός, το είδος του τιμολογίου στο οποίο θα στραφεί. Του αρέσει, με άλλα λόγια, «να έχει ήσυχο το κεφάλι του»; Θα επιλέξει το σταθερό τιμολόγιο με το χρώμα μπλε. Προτιμά το ρίσκο των διακυμάνσεων των χονδρεμπορικών τιμών στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, οπότε άλλοτε θα κερδίζει από την καθοδική τιμή τους και άλλοτε θα επιβαρύνεται από την ανοδική τους; Θα πάρει κυμαινόμενο τιμολόγιο.
Το Euro2day.gr, σε συνεργασία με έμπειρα και καταρτισμένα στελέχη της ηλεκτρικής αγοράς, παραθέτει έναν οδηγό πλεύσης για τη νέα εποχή της τιμολόγησης του ρεύματος από τον επόμενο χρόνο, που διαδέχεται τα έκτακτα μέτρα της ενεργειακής κρίσης.
1. Σταθερό τιμολόγιο με μπλε επισήμανση. Αυτό σημαίνει μία σταθερή τιμή χρέωσης που θα συμφωνηθεί για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, με υπογραφή συμβολαίου. Σε αυτό το είδος τιμολογίου ο προμηθευτής ενσωματώνει τη δεδομένη στιγμή της συμφωνίας το εκτιμώμενο επίπεδο ρίσκου της χονδρεμπορικής αγοράς στο βάθος χρόνου που θα διαρκεί το συμβόλαιο. Συνεπώς, η αρχική τιμή χρέωσης που θα προσφέρει θα είναι υψηλότερη συγκριτικά με το κυμαινόμενο. Αυτό θα μπορούσε να καταγραφεί ως αρνητικό στοιχείο. Γιατί ο καταναλωτής θα κληθεί να πληρώνει πολύ ακριβότερα το ρεύμα του. Ωστόσο, θα έχει την ίδια, σταθερή τιμή για το διάστημα ισχύος του συμβολαίου του, έστω κι αν οι χονδρεμπορικές τιμές ηλεκτρισμού στην ίδια περίοδο «φθάσουν στον Θεό». Αυτό είναι το θετικό. Η αξία των σταθερών τιμολογίων φάνηκε στην ενεργειακή κρίση, η οποία παραμένει άγνωστο αν θα έχει και νέα κεφάλαια.
2. Κυμαινόμενα τιμολόγια, με πράσινη σήμανση, συνδεδεμένα με τη χονδρεμπορική τιμή στο Χρηματιστήριο Ενέργειας. Διακρίνονται σε τρεις υποκατηγορίες:
- Αυτά που περιλαμβάνουν ex ante τιμή χρέωσης. Ο προμηθευτής θα ανακοινώνει την τιμή αυτή την πρώτη μέρα του μήνα κατανάλωσης, υπολογίζοντάς την, όμως, τον προηγούμενο μήνα, βάσει εκτιμήσεων για τη διαμόρφωση του χονδρεμπορικού κόστους του επόμενου μήνα. Δηλαδή, για τον Φεβρουάριο θα δίνει τιμή τον Ιανουάριο. Σε αυτή την περίπτωση, ο καταναλωτής θα πληρώνει ένα premium στην τιμή χρέωσης, που δεν θα είναι τίποτε άλλο παρά το ρίσκο του προμηθευτή για το ύψος της χονδρεμπορικής τιμής του Φεβρουαρίου, το οποίο θα ενσωματώνει στην προσφερόμενη τιμή χρέωσης. Αυτό είναι αρνητικό. Εάν ξεφύγει προς τα πάνω η χονδρεμπορική τιμή στον μήνα κατανάλωσης, τότε, ενδεχομένως, ο καταναλωτής να αξίζει να καταβάλει το premium, γιατί πλήρωσε λιγότερο από ένα εκτοξευμένο χονδρεμπορικό κόστος, που θα ανέβαζε πολύ περισσότερο την επιβάρυνσή του. Αυτό θεωρείται θετικό. Εάν, όμως, η χονδρεμπορική τιμή κινηθεί σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα στον μήνα κατανάλωσης, τότε χαμένος θα είναι ο καταναλωτής. Γιατί θα έχει πληρώσει και την τιμή και το premium. Αυτό είναι, επίσης, αρνητικό.
- Αυτά που περιλαμβάνουν ex post τιμολόγηση. Η τιμή χρέωσης θα γίνεται γνωστή μετά τον μήνα κατανάλωσης, οπότε ο καταναλωτής σε αυτή την περίπτωση αναλαμβάνει ο ίδιος το ρίσκο των διακυμάνσεων της χονδρεμπορικής αγοράς. Εάν κινηθεί σε χαμηλότερες τιμές, θα πληρώσει λιγότερο, αν κινηθεί σε υψηλότερες τιμές, θα πληρώσει περισσότερο. Το θετικό προκύπτει κυρίως από ενδεχόμενη καθοδική πορεία της αγοράς, καθώς είναι αξίωμα οι πληρωμές να γίνονται μετά, όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Το αρνητικό έγκειται στο ότι ο καταναλωτής βαδίζει στο άγνωστο, δεν γνωρίζει τι θα του ξημερώσει εντέλει. Μπορεί και μία συνεχόμενη καθοδική πορεία, μπορεί, όμως, και το αντίθετο. Μοιάζει, δηλαδή, με τζόγο.
- Αυτά που περιλαμβάνουν μικτή τιμολόγηση, έχουν, δηλαδή, χαρακτηριστικά και σταθερών τιμολογίων και κυμαινόμενων. Ο προμηθευτής θα προσφέρει μία στάνταρ τιμή, ωστόσο, ο καταναλωτής θα επιβαρύνεται και με τις διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής αγοράς, όπως συνέβαινε, δηλαδή, με τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής. Η τελική τιμή που θα έχει ο καταναλωτής θα καθορίζεται είτε με ex ante τιμολόγηση είτε με ex post τιμολόγηση, με όλα τα θετικά και αρνητικά που περιγράφηκαν προηγουμένως, ανάλογα την υποκατηγορία.
Εκτός από αυτά, θα υπάρχουν και τα πορτοκαλί τιμολόγια, τα λεγόμενα Προϊόντα Δυναμικής Τιμολόγησης, τα οποία απευθύνονται σε ένα πολύ μικρό μέρος καταναλωτών, αυτούς που έχουν εγκαταστήσει ήδη «έξυπνο μετρητή». Η μεγάλη μάζα των καταναλωτών δεν διαθέτει «έξυπνο μετρητή». Εφόσον ολοκληρωθεί χωρίς άλλες καθυστερήσεις ο διαγωνισμός που έχει σε εξέλιξη ο ΔΕΔΔΗΕ, η προοπτική αυτή μεταφέρεται για το 2030.
Το ΥΠΕΝ, όπως έχει γράψει το Euro2day.gr, φέρεται ότι προτίθεται να καθιερώσει υποχρεωτικά από 1/1/2024 ένα ακόμη τιμολόγιο, υποχρεωτικής εφαρμογής για όλους τους προμηθευτές. Δεν περιλαμβάνεται στον οδηγό πλεύσης, μέχρις ότου αποσαφηνιστούν οι λεπτομέρειές του.