Τα απανωτά χτυπήματα στη δημοτικότητα της, από την απαξίωση από τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, το PfizerGate, την ανταρσία στο ευρωκοινοβούλιο με την ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα μηνύματα που απέκρυψε, αλλά και ο τρόπος που ηγείται γραφειοκρατικά την Κομισιόν, φέρουν την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να προσπαθεί να αναδιπλωθεί και να ξαναπάρει το πάνω χέρι.
Το γραφείο της αναμένεται να χρησιμοποιήσει από θεμιτά έως και «νομικίστικα» μέσα που έχει δικαίωμα ως πρόεδρος της Κομισιόν, για να σβήσει τις φωνές εντός και εκτός που θέλουν την αντικατάστασή της.
Σύμφωνα με διασταυρωμένες πηγές του Euro2day.gr, αύριο, μετά την ολοκλήρωση της Συνεδρίασης του Κολεγίου των Επιτρόπων, αναμένεται να ανακοινωθούν οι προτάσεις της Κομισιόν για το πώς θα λειτουργήσει η «ρήτρα διαφυγής» των αμυντικών δαπανών στους προϋπολογισμούς των χωρών-μελών. Θα ανακοινωθούν μαζί με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, το οποίο για ακόμα μια φορά θα είναι προς αναθεώρηση ανάλογα με τις παγκόσμιες εξελίξεις.
Η Ελλάδα, μαζί με άλλες 11 χώρες, έχει ήδη καταθέσει αίτημα για τη ρήτρα διαφυγής, η οποία εν πολλοίς αποφασίστηκε από τους ηγέτες της Ε.Ε. και τώρα η Κομισιόν καλείται να συμπληρώσει τους δημοσιονομικούς αστερίσκους. Με άλλα λόγια, η Επιτροπή, την ίδια τη ρήτρα δεν μπορεί να την ακυρώσει, ούτε να την παγώσει. Θα καταθέσει, όμως, την πρότασή της για το πώς μπορεί να λειτουργήσει ανά χώρα, καθώς τα δημοσιονομικά μεγέθη της κάθε μιας είναι διαφορετικά.
Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι η ρήτρα θα πρέπει να συνδεθεί με το μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο του κάθε κράτους, ούτως ώστε να υπάρχουν όρια στο έλλειμμα και στο χρέος, όπως αυτά αποσαφηνίζονται από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Όπως μας εξήγησαν αρμόδιες πηγές, παρά την παρούσα αβεβαιότητα, κάποιες χώρες εξακολουθούν να ασκούν πιέσεις να μην «ξεφύγει» η ευρωζώνη στα δημοσιονομικά της και δη χώρες όπως η Ιταλία, η Ελλάδα κ.λπ.
Οι πιέσεις βεβαίως δεν βγαίνουν στην επιφάνεια, καθώς κάποιες από αυτές τις χώρες έχουν επίσης κάνει αίτηση για τη ρήτρα διαφυγής και δεν θέλουν να κατηγορηθούν δημόσια για έλλειψη αλληλεγγύης, τη στιγμή μάλιστα που η Ε.Ε. προσπαθεί να βρει ξανά την ομοφωνία της.
Υπενθυμίζεται ότι οι ηγέτες της Ε.Ε. επικύρωσαν ότι το όριο αύξησης των αμυντικών δαπανών είναι το 1,5% του ΑΕΠ τον χρόνο, ενώ την περασμένη εβδομάδα εγκρίθηκε και το πρόγραμμα δανειοδότησης SAFE, επίσης για αμυντικές δαπάνες με φθηνά δάνεια από την ΕΕ.
Επιπλέον ως έτος εκκίνησης της σύγκρισης έχει ορισθεί το 2021 (τελευταίο έτος πριν την εισβολή στην Ουκρανία) και αναμένουμε να δούμε εάν η Ελλάδα θα εξαιρείται και θα μπει σε ειδικό πλαίσιο, μαζί με την Πολωνία ή όχι (έχουμε από τις υψηλότερες δαπάνες εντός του ΝΑΤΟ, σημειώνουν οι Βρυξέλλες)
Το δεύτερο στοιχείο που φαίνεται να ξεχωρίζει είναι ότι η κάθε χώρα θα καλείται να αναλύσει τις δαπάνες που θα κάνει. Αυτό το σκέλος εντάσσεται και σε ένα «εσωτερικό» παζάρι της Ε.Ε. ώστε αυτές να μείνουν εντός των χωρών της Ε.Ε. και να μην «πετάξουν» για την άλλη μεριά του Ατλαντικού (σ.σ. για τις δαπάνες που δεν χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα SAFE δεν υπάρχει όριο στη συμμετοχή «τρίτων κρατών»).
Αυτή η προσπάθεια, όμως, φαντάζει πλέον αρκετά δύσκολη, καθώς η ίδια η πρόεδρος της Κομισιόν, προκειμένου να δελεάσει τον Ντόναλντ Τραμπ να διαπραγματευθεί τους δασμούς, δεσμεύτηκε γραπτώς ότι η Ε.Ε. θα κάνει «γενναίες» επενδύσεις στις ΗΠΑ και σε στρατιωτικό υλικό. Να σημειωθεί ότι η δέσμευση αυτή έγινε όταν υπήρχε κυβερνητικό κενό στη Γερμανία.
Πολιτικό παιχνίδι με το Ταμείο Ανάπτυξης
Πηγές από τις Βρυξέλλες μάς επεσήμαναν ότι οι μισές χώρες της Ε.Ε. θα χρειαστούν παράταση του Ταμείου Ανάκαμψης για διαφορετικούς λόγους. Ήδη ο Νότος, με πρώτη την Ιταλία, ασκεί σοβαρή πολιτική πίεση να μετατεθεί το όριο εκταμίευσης μετά το 2026 των πόρων, καθώς οι παγκόσμιες προκλήσεις προκαλούν ανισορροπίες που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι υποστηρίζει ότι είμαστε ακόμα στα μέσα των προκλήσεων και δεν έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο για δασμούς, γεωπολιτικές εξελίξεις σε Ουκρανία, Γάζα, Ιράν και Αφρική, αλλά και στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας, με αποτέλεσμα να γεννιούνται όλο και πιο διαφορετικές ανάγκες.
Λογικά, η Κομισιόν θα άφηνε το παραθυράκι για παράταση ανοικτό, όπως έκανε και τα προηγούμενα χρόνια. Ή θα έλεγε επισήμως ότι δεν αλλάζουν τα χρονοδιαγράμματα και ανεπισήμως ότι όλα είναι υπό διαπραγμάτευση.
Τι επέλεξε όμως να κάνει η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν; Διέρρευσε σε συγκεκριμένα μέσα ότι δεν θα υπάρξει καμία παράταση. Εάν δεν υπάρξει κάποια σοβαρή ένσταση στο Κολέγιο των Επιτρόπων, η Κομισιόν αναμένεται να πει ότι οι προθεσμίες παραμένουν ως έχουν και ότι κάθε χώρα πρέπει να υποβάλει τις αιτήσεις απορρόφησης που δικαιούται από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης μέχρι τα μέσα Αυγούστου του 2026, ώστε να εκταμιευθούν μέχρι το τέλος του 2026.
Οι πηγές μας στις Βρυξέλλες το ερμήνευσαν αυτό ως μια πολιτική κίνηση της προέδρου της Κομισιόν προκειμένου να εξασφαλίσει και πάλι τη στήριξη των σκληροπυρηνικών χωρών και δη του νέου καγκελάριου της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς που αντιτίθενται στην οποιαδήποτε παράταση. Τη δικαιολογία ότι νομικά θα είναι δύσκολη μια παράταση την έχουμε ακούσει πολλές φορές ως Ελλάδα. Ότι δηλαδή η παράταση απαιτεί αναθεώρηση και συνεπώς έγκριση από τα συνήθη σκληρά κοινοβούλια της Γερμανίας και της Ολλανδίας.
Εντέλει όμως το θέμα είναι πολιτικό. Αποδείχθηκε πολλές φορές ότι αυτές οι νομικές δικλίδες ξεπερνιούνται μέσα σε μία Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της Ε.Ε.
Η Σύνοδος Κορυφής του Ιουνίου, που θα είναι και η πρώτη επίσημη του Γερμανού καγκελάριου, αναμένεται να ξεκαθαρίσει πολλά. Τόσο για τις παρεμβάσεις και τις προτάσεις της Κομισιόν όσο και για το πώς κινούνται οι ίδιες οι χώρες. Ας μην ξεχνάμε ότι αυτή τη στιγμή, το νούμερο ένα πρόβλημα θεωρούνται οι δασμοί. Η Ε.Ε. προσπαθεί να καταρτήσει ένα συμπαγές μέτωπο για να διαπραγματευτεί με τον Τραμπ, τη στιγμή που ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι θέλει να μιλήσει με την κάθε χώρα ξεχωριστά.
Οι πηγές μας επεσήμαναν ότι εντέλει και πάντοτε την τελευταία στιγμή η Ε.Ε. δίνει παρατάσεις. Εάν είναι γενικές ή για κάθε χώρα ξεχωριστά αποτελεί -και αυτό- θέμα για διαπραγμάτευση.