Ο ειδικός απεσταλμένος του προέδρου των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ, έχοντας μόλις ολοκληρώσει τη θριαμβευτική συμφωνία ειρήνης για τη Γάζα, πραγματοποίησε τον περασμένο μήνα τηλεφωνική επικοινωνία με έναν ανώτερο αξιωματούχο του Κρεμλίνου, προτείνοντας να συνεργαστούν σε ένα αντίστοιχο σχέδιο για την Ουκρανία -και ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα έπρεπε να το θέσει στον Ντόναλντ Τραμπ.
Σε μια τηλεφωνική επικοινωνία διάρκειας λίγο μεγαλύτερης των πέντε λεπτών, στις 14 Οκτωβρίου, ο Γουίτκοφ συμβούλευσε τον Γιούρι Ουσακόφ, κορυφαίο σύμβουλο εξωτερικής πολιτικής του Πούτιν, σχετικά με το πώς ο Ρώσος ηγέτης θα έπρεπε να προσεγγίσει το ζήτημα με τον Τραμπ, αποκαλύπτει το Bloomberg.
Οι υποδείξεις του περιελάμβαναν προτάσεις για τη διοργάνωση τηλεφωνικής επικοινωνίας μεταξύ Τραμπ και Πούτιν πριν από την επίσκεψη του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο αργότερα την ίδια εβδομάδα, χρησιμοποιώντας παράλληλα τη συμφωνία της Γάζας ως «δικαιολογία».
«Ετοιμάσαμε ένα 20-σημείων σχέδιο Τραμπ για την ειρήνη και σκέφτομαι μήπως κάνουμε το ίδιο και με εσάς», είπε ο Γουίτκοφ στον Ουσακόφ, σύμφωνα με ηχογράφηση της συνομιλίας που εξετάστηκε και απομαγνητοφωνήθηκε από το Bloomberg.
Όταν ρωτήθηκε για την προσέγγιση του Γουίτκοφ, ο Τραμπ είπε ότι δεν είχε εξετάσει την κλήση, αλλά είχε ακούσει ότι ήταν μια «τυπική διαπραγμάτευση».
«Πρέπει να το πουλήσει αυτό στην Ουκρανία. Θα πουλήσει την Ουκρανία στη Ρωσία. Αυτό κάνει ένας διαπραγματευτής», δήλωσε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους την Τρίτη. «Πρέπει να πεις, κοιτάξτε, αυτοί θέλουν αυτό, πρέπει να τους πείσετε για εκείνο. Υποθέτω ότι λέει το ίδιο πράγμα και στην Ουκρανία, γιατί κάθε πλευρά πρέπει να δώσει και να πάρει».
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δεν απάντησε άμεσα σε αίτημα σχολιασμού.
Η συνομιλία αυτή προσφέρει για πρώτη φορά άμεση εικόνα στις πρόσφατες τακτικές του Γουίτκοφ στις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία και φαίνεται να αποτελεί την απαρχή της 28-σημείων πρότασης ειρήνης που προέκυψε νωρίτερα αυτόν τον μήνα και την οποία οι ΗΠΑ έχουν πιέσει την Ουκρανία να αποδεχθεί ως βάση συμφωνίας.
Ο Πούτιν δήλωσε αυτόν τον μήνα ότι πιστεύει πως το αμερικανικό σχέδιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βάση για μια ειρηνευτική διευθέτηση. Είπε σε ανώτατους αξιωματούχους, σε συνεδρίαση του Ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας, ότι το 28-σημείων σχέδιο δεν είχε ακόμη συζητηθεί λεπτομερώς με τις ΗΠΑ, αλλά ότι η Μόσχα είχε λάβει αντίγραφό του.
Ο Τραμπ δήλωσε την Τρίτη ότι έχει δώσει εντολή στον Γουίτκοφ να συναντηθεί με τον Πούτιν, με την ελπίδα να οριστικοποιηθεί ένα ειρηνευτικό σχέδιο. «Το αρχικό 28-σημείων Σχέδιο Ειρήνης, που εκπονήθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει τελειοποιηθεί, με πρόσθετη συμβολή και από τις δύο πλευρές, και απομένουν μόνο λίγα σημεία διαφωνίας», ανέφερε ο πρόεδρος σε ανάρτησή του στο Truth Social.
Τη στιγμή της κλήσης Γουίτκοφ - Ουσακόφ, ο Τραμπ απολάμβανε την επιτυχία της πρωτοβουλίας του για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα. Την προηγούμενη ημέρα, είχε γίνει ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που απευθύνθηκε στην ισραηλινή Κνεσέτ από το 2008, αφού εξασφάλισε την απελευθέρωση των τελευταίων 20 ζωντανών ομήρων που κρατούσε η Χαμάς.
Ωστόσο, η στάση του Τραμπ απέναντι στον Πούτιν φαινόταν να χειροτερεύει. Καθώς προετοιμαζόταν για τη συνάντησή του με τον Ζελένσκι στις 17 Οκτωβρίου, εξέταζε την παροχή στην Ουκρανία πυραύλων Tomahawk μεγαλύτερου βεληνεκούς, συζητούσε νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας και εξέφραζε την απογοήτευσή του για τον Πούτιν.
«Δεν ξέρω γιατί συνεχίζει αυτόν τον πόλεμο», είπε ο Τραμπ στις 14 Οκτωβρίου, την ίδια ημέρα που ο Γουίτκοφ μίλησε με τον Ουσακόφ. «Απλώς δεν θέλει να τερματίσει αυτόν τον πόλεμο. Και νομίζω πως τον κάνει να φαίνεται πολύ κακός».
Κατά τη διάρκεια της κλήσης με τον Ουσακόφ, ο Γουίτκοφ είπε στον Ρώσο συνομιλητή του ότι τρέφει βαθύ σεβασμό για τον Πούτιν και ότι είχε πει στον Τραμπ πως κατά τη γνώμη του η Ρωσία πάντα επιθυμούσε μια ειρηνευτική συμφωνία. Ο Αμερικανός απεσταλμένος ανέφερε την επικείμενη επίσκεψη του Ζελένσκι και πρότεινε ότι ο Πούτιν θα μπορούσε να μιλήσει με τον Τραμπ πριν από αυτή τη συνάντηση.
«Ο Ζελένσκι έρχεται στον Λευκό Οίκο την Παρασκευή», είπε ο Γουίτκοφ. «Θα πάω κι εγώ, γιατί με θέλουν εκεί, αλλά πιστεύω ότι αν είναι δυνατόν, να γίνει η κλήση με τον προϊστάμενό σας πριν από τη συνάντηση της Παρασκευής».
Ο Ουσακόφ ρώτησε τον Γουίτκοφ αν θα ήταν «χρήσιμο» για τον Πούτιν να καλέσει τον Τραμπ. Ο Γουίτκοφ είπε ότι θα ήταν.
Συνέστησε επίσης στον Πούτιν να συγχαρεί τον Τραμπ για τη συμφωνία στη Γάζα, να πει ότι η Ρωσία τη στήριξε και ότι σέβεται τον πρόεδρο ως άνθρωπο της ειρήνης. «Από εκεί, θα είναι μια πραγματικά καλή κλήση», είπε ο Γουίτκοφ.
«Ξέρετε τι πιστεύω ότι θα ήταν καταπληκτικό;» πρόσθεσε ο Γουίτκοφ. «Ίσως να πει στον πρόεδρο Τραμπ: ξέρετε, ο Στιβ και ο Γιούρι συζήτησαν ένα παρόμοιο 20-σημείων σχέδιο ειρήνης και αυτό θα μπορούσε να είναι κάτι που ίσως βοηθήσει να προχωρήσουν τα πράγματα· είμαστε ανοιχτοί σε τέτοια θέματα».
Ο Ουσακόφ φάνηκε να συμμερίζεται ορισμένες από τις υποδείξεις. «Ο Πούτιν θα συγχαρεί» και θα πει «ο κ. Τραμπ είναι πραγματικός άνθρωπος της ειρήνης», σημείωσε.
Ο Τραμπ και ο Πούτιν πραγματοποίησαν την κλήση τους δύο ημέρες αργότερα, κατόπιν αιτήματος της Ρωσίας, και ο Αμερικανός πρόεδρος περιέγραψε τη συνομιλία διάρκειας δυόμισι ωρών ως «πολύ παραγωγική». Μετά, ανακοίνωσε σχέδια για συνάντηση με τον Ρώσο ηγέτη στη Βουδαπέστη -σύνοδο που δεν έχει ακόμη πραγματοποιηθεί- και σημείωσε επίσης ότι ο Πούτιν τον είχε συγχαρεί για τη συμφωνία της Γάζας.
Στη συνέχεια της κλήσης, ο Γουίτκοφ συναντήθηκε στο Μαϊάμι με τον Κιρίλ Ντμίτριεφ, ακόμη έναν ανώτερο σύμβουλο του Κρεμλίνου, σύμφωνα με συνέντευξη του Ντμίτριεφ στο Axios. Ο Ντμίτριεφ είπε στο Axios ότι πέρασε τρεις ημέρες στο Μαϊάμι από τις 24 Οκτωβρίου. Εκπρόσωπός του αρνήθηκε να σχολιάσει.
Στις 29 Οκτωβρίου, ο Ντμίτριεφ και ο Ουσακόφ μίλησαν τηλεφωνικά στα ρωσικά και συζήτησαν πόσο επιθετικά θα έπρεπε η Μόσχα να προωθήσει τις απαιτήσεις της σε οποιαδήποτε ειρηνευτική πρόταση, σύμφωνα με άλλη ηχογράφηση που εξετάστηκε από το Bloomberg.
Καθώς οι δύο σύμβουλοι του Πούτιν μελετούσαν διάφορες επιλογές, ο Ουσακόφ υποστήριζε ότι θα έπρεπε να ζητήσουν «το μέγιστο» στα αιτήματα προς τον Λευκό Οίκο.
Είπε ότι ανησυχούσε πως οι ΗΠΑ μπορεί να παρερμηνεύσουν οποιεσδήποτε προτάσεις, να αφαιρέσουν κάτι, αλλά στη συνέχεια να ισχυριστούν ότι υπήρξε συμφωνία, κάτι που θα διακινδύνευε τον τερματισμό των διαπραγματεύσεων.
Ο Ντμίτριεφ, ο οποίος είναι επίσης επικεφαλής του Ρωσικού Ταμείου Άμεσων Επενδύσεων, πρότεινε να μοιραστούν ανεπίσημα ένα έγγραφο και εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι ακόμη και αν οι ΗΠΑ δεν υιοθετούσαν πλήρως τη ρωσική εκδοχή, θα έκαναν τουλάχιστον κάτι πολύ κοντά σε αυτήν.
Αργότερα διαβεβαίωσε τον Ουσακόφ ότι θα τηρούσε πιστά όσα του είχαν ζητηθεί και ότι ο Ουσακόφ θα μπορούσε επίσης να συζητήσει το έγγραφο αργότερα με τον «Στιβ».
Το Bloomberg δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει ακριβώς ποιες προτάσεις μοιράστηκε η Ρωσία με τις ΗΠΑ και σε ποιο βαθμό αυτές διαμόρφωσαν το τελικό 28-σημείων σχέδιο.
Έκτοτε, ωστόσο, η Ουκρανία έχει δεχθεί έντονες πιέσεις να αποδεχθεί την πρόταση που ο Γουίτκοφ συνέταξε με τη βοήθεια των Ρώσων συνομιλητών του. Αξιωματούχοι των ΗΠΑ είχαν απειλήσει να διακόψουν κρίσιμη υποστήριξη πληροφοριών προς τον ουκρανικό στρατό, εάν ο Ζελένσκι αρνιόταν να την αποδεχθεί, αν και το Κίεβο έχει από τότε εξασφαλίσει ορισμένες παραχωρήσεις, έπειτα από συνομιλίες με τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, την Κυριακή.
Βάσει των όρων που είχαν αρχικά προταθεί από τις ΗΠΑ νωρίτερα αυτόν τον μήνα, η Ουκρανία θα έπρεπε να αποσύρει στρατεύματα από τμήματα της ανατολικής περιοχής του Ντονμπάς, τα οποία η Ρωσία δεν έχει καταφέρει να καταλάβει με στρατιωτικά μέσα. Η περιοχή θα μετατρεπόταν σε ουδέτερη, αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη, διεθνώς αναγνωρισμένη ως ρωσική.
Η Μόσχα θα αποκτούσε επίσης de facto αναγνώριση των ρωσικών αξιώσεων στις περιοχές Κριμαίας, Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ. Το μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης γραμμής του μετώπου, συμπεριλαμβανομένης της Χερσώνας και της Ζαπορίζια, θα παρέμενε ουσιαστικά παγωμένο. Η Ουκρανία και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί της έχουν επιμείνει ότι ο πόλεμος θα πρέπει να σταματήσει στις τρέχουσες γραμμές.
Αυτές είναι ορισμένες από τις προϋποθέσεις που ο Γουίτκοφ και ο Ουσακόφ φαίνεται να προανήγγειλαν κατά την κλήση του προηγούμενου μήνα.
«Μεταξύ μας, γνωρίζω τι θα χρειαστεί για να επιτευχθεί μια συμφωνία ειρήνης», είπε ο Γουίτκοφ. «Το Ντονέτσκ και ίσως κάποια ανταλλαγή εδαφών κάπου. Αλλά λέω, αντί να μιλάμε έτσι, ας μιλήσουμε με περισσότερη αισιοδοξία, γιατί πιστεύω ότι θα καταλήξουμε σε συμφωνία».
«Ο πρόεδρος θα μου δώσει μεγάλο περιθώριο και διακριτική ευχέρεια για να πετύχω τη συμφωνία», πρόσθεσε. «Οπότε, αν μπορέσουμε να δημιουργήσουμε την ευκαιρία ώστε μετά από αυτό να πω ότι μίλησα με τον Γιούρι και είχαμε μια συζήτηση, νομίζω ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντικά πράγματα».
«Εντάξει», απάντησε ο Ουσακόφ. «Ακούγεται καλό».
Υπερασπίζεται τον Γουίτκοφ ο Τραμπ
Ο Ντόναλντ Τραμπ υπερασπίστηκε τον ρόλο του Στιβ Γουίτκοφ στις προσπάθειές του για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και τον έστειλε στη Μόσχα για περαιτέρω συνομιλίες την επόμενη εβδομάδα, ενώ υποβάθμισε τη σημασία των διαρροών που φαίνεται να δείχνουν τον απεσταλμένο του να συμβουλεύει αξιωματούχο του Κρεμλίνου σχετικά με το πώς να προσεγγίσει τον Λευκό Οίκο.
Μιλώντας στο προεδρικό αεροσκάφος Air Force One το βράδυ της Τρίτης, ο Τραμπ χαρακτήρισε ως «τυπική διαπραγμάτευση» την τηλεφωνική συνομιλία του Οκτωβρίου μεταξύ του Γουίτκοφ και του κορυφαίου συμβούλου εξωτερικής πολιτικής του Πούτιν, Γιούρι Ουσακόφ, η οποία διέρρευσε στο Bloomberg.
Στη συνομιλία ο Αμερικανός αναφέρθηκε στην ανάγκη να παραχωρήσει η Ουκρανία την επαρχία Ντονέτσκ σε οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία, κάτι που αποτελεί κόκκινη γραμμή εδώ και καιρό για το Κίεβο.
«Πρέπει να το “πουλήσει” αυτό στην Ουκρανία. Πρέπει να “πουλήσει” την Ουκρανία στη Ρωσία. Αυτό κάνει ένας διαπραγματευτής», είπε ο Τραμπ για τον Γουίτκοφ, προσθέτοντας ότι επρόκειτο να πάει την επόμενη εβδομάδα στη Μόσχα για συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, πιθανόν μαζί με τον γαμπρό του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ.