Η Κίνα έχει τα ατού στο Αφγανιστάν υπό τους Ταλιμπάν

Η κατάληψη του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν οδηγεί σε επαναχάραξη του γεωπολιτικού χάρτη της Ασίας και δίνει στην Κίνα και στην Ρωσία -δυο εκ των πιο ένθερμων στρατηγικών αντιπάλων των ΗΠΑ- μια ευκαιρία να προβάλλουν τη δύναμή τους μετά τη χαοτική απόσυρση της Ουάσινγκτον, όπως εκτιμούν οι αναλυτές αρκετών χωρών.

«Η Κίνα έχει επωφεληθεί από την ανεύθυνη συμπεριφορά (των ΗΠΑ) που έχει υπονομεύσει βαθύτατα τη διεθνή εικόνα των ΗΠΑ και τις σχέσεις μεταξύ της Ουάσινγκτον και των συμμάχων της», ανέφερε ο Zhu Yongbiao, κινέζος κυβερνητικός σύμβουλος για θέματα Κεντρικής Ασίας και καθηγητής στο Lanzhou University.

O Arkady Dudnov, πολιτικός αναλυτής και ειδήμονας σε θέματα Κεντρικής Ασίας στη Μόσχα, είχε παρόμοια άποψη. «Μπορούμε να ευθυγραμμίσουμε τα συμφέροντά μας (με την Κίνα) απέναντι στις ΗΠΑ», είπε. «Αυτό που είναι καλό για εμάς είναι κακό για τους Αμερικάνους, αυτό που είναι κακό για εμάς είναι καλό για τους Αμερικάνους. Σήμερα η κατάσταση είναι κακή για τους Αμερικάνους, άρα είναι καλή για εμάς».

Οι Ταλιμπάν κήρυξαν τη νίκη τους την Κυριακή, αφού ο Ashraf Ghani, ο πρόεδρος του Αφγανιστάν, δραπέτευσε από τη χώρα, βάζοντας τέλος στην σχεδόν 20ετή παρουσία της συμμαχίας της οποίας ηγούνταν οι ΗΠΑ. Ο στρατός του Αφγανιστάν, παρά τα χρόνια εκπαίδευσης και επενδύσεων από το ΝΑΤΟ, ίσα που προέβαλαν αντίσταση καθώς οι ένοπλοι μαχητές εισέρχονταν στην Καμπούλ.

Αλλά το κόστος του «πιο μακροχρόνιου πολέμου της Αμερικής» δίνει μια αίσθηση για τις δυσκολίες. Χάθηκαν περισσότερες από 3.000 ζωές Αμερικάνων και άλλων ΝΑΤΟϊκών, ενώ σκοτώθηκαν επίσης 47.000 Αφγανοί πολίτες και τουλάχιστον 66.000 Αφγανοί στρατιωτικοί και αστυνομικοί. Τρισεκατομμύρια αμερικανικών δολαρίων προστέθηκαν στο εθνικό χρέος των ΗΠΑ καθώς η Ουάσινγκτον απορρόφησε το μεγαλύτερο βάρος της χρηματοδότησης του πολέμου.

Οι πρώτες ενδείξεις υποδηλώνουν πως η Κίνα -δυνητικά με τη στήριξη της Ρωσίας, του Πακιστάν και ορισμένων άλλων κυβερνήσεων- θα υιοθετήσει μια πολύ διαφορετική προσέγγιση, σύμφωνα με διπλωμάτες και ειδήμονες. Το Πεκίνο είναι απίθανο να αναπτύξει στρατιωτική δύναμη, προσπαθώντας αντιθέτως να χρησιμοποιήσει διπλωματικά και οικονομικά κίνητρα για να πείσει τους Ταλιμπάν να ακολουθήσουν έναν δρόμο ειρηνικής ανοικοδόμησης.

«Ελπίζουμε πως οι Ταλιμπάν του Αφγανιστάν έχουν ενώσει όλα μέρη και δημιουργούν ένα πολιτικό πλαίσιο που να ανταποκρίνεται στις εθνικές συνθήκες του Αφγανιστάν και θέτει τα θεμέλια για μια μακροχρόνια ειρήνη στο Αφγανιστάν», δήλωσε ο Geng Shuang, αναπληρωτής μόνιμος αντιπρόσωπος της Κίνας στον ΟΗΕ.

Ανώτατοι Ασιάτες διπλωμάτες, που αρνήθηκαν να ταυτοποιηθούν, είπαν πως το Πεκίνο είναι πρόθυμο να ξοδέψει εκατοντάδες εκατομμύρια αμερικανικά δολάρια για να χρηματοδοτήσει την ανοικοδόμηση κρίσιμων υποδομών στο Αφγανιστάν. Οι κινεζικές επενδύσεις σε έργα που αφορούν φυσικούς πόρους θα μπορούσαν δυνητικά να επιτρέψουν μια αποκατάσταση της τάξης στην οικονομία του Αφγανιστάν, σύμφωνα με κινέζους ειδήμονες.

Το Πεκίνο θα ήταν πρόθυμο να προσφέρει επίσημη αναγνώριση των Ταλιμπάν ως νόμιμης κυβέρνησης του Αφγανιστάν. Επιπλέον, θα μπορούσε να εργαστεί σε επίπεδο ΟΗΕ για να επιδιώξει τερματιστεί ο χαρακτηρισμός των Ταλιμπάν ως «τρομοκρατικής» οργάνωσης, αν και για να το πετύχει αυτό θα χρειαστεί τη συνεργασία των ΗΠΑ και έτσι αυτό θεωρείται ένας μακροπρόθεσμος στόχος, όπως επισημαίνουν διπλωμάτες.

Το Πεκίνο όμως είναι ξεκάθαρο πως τα κίνητρα αυτά εξαρτώνται από την προσήλωση των Ταλιμπάν  στους βασικούς σκοπούς της Κίνας. Ο Fan Hongda, ακαδημαϊκός θεμάτων Μέσης Ανατολής στο Shanghai International Studies University, είπε πως μετά από τις πρόσφατες υψηλού επιπέδου συναντήσεις, οι Ταλιμπάν «θα πρέπει τώρα να κατανοούν πλήρως την στάση της Κίνας». Η σημαντικότερη προτεραιότητα είναι να διασφαλιστεί πως το Αφγανιστάν δεν θα γίνει «φυτώριο» τρομοκρατικών δυνάμεων που απειλούν την Κίνα.

Βασική πηγή τέτοιας ανησυχίας είναι ομάδες όπως το Ισλαμικό Κίνημα του Ανατολικού Τουρκεστάν (ETIM), που απαρτίζεται από Ουιγούρους ένοπλους μαχητές που αντιτίθενται στην κινεζική καταπίεση στην βορειοδυτική συνοριακή περιοχή Σιντζιάνγκ, όπου η Κίνα κρατά κατά τις εκτιμήσεις 1 εκατομμύριο Ουιγούρους και άλλους μειονοτικούς λαούς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εκτιμούσε πέρυσι πως οι ομάδες ETIM αριθμούσαν έως 3.500 μαχητές, ορισμένοι από τους οποίους είχαν βάση σε ένα κομμάτι του Αφγανιστάν που συνορεύει με την Κίνα. Τόσο ο ΟΗΕ όσο και οι ΗΠΑ χαρακτήρισαν το ETIM ως τρομοκρατική ομάδα, αλλά η Ουάσινγκτον απέσυρε την κατάταξη αυτή πέρυσι.

Σε συνάντηση που είχε τον Ιούλιο στην Κίνα με τον κινέζο υπουργό Εξωτερικών Wang Yi, ο επικεφαλής της Πολιτικής Επιτροπής των Ταλιμπάν του Αφγανιστάν, Abdul Ghani Baradar, φέρεται πως συμφώνησε με τις απαιτήσεις της Κίνας.

«Οι Αφγανοί Ταλιμπάν έχουν την ύψιστη ειλικρίνεια να εργαστούν προς την επίτευξη και υλοποίηση ειρήνης» ανέφερε κινεζική ανακοίνωση που εκδόθηκε μετά τη συνάντηση. «Οι Αφγανοί Ταλιμπάν δεν θα επιτρέψουν ποτέ σε καμία δύναμη να χρησιμοποιήσει το αφγανικό έδαφος για να εμπλακεί σε ενέργειες καταστροφικές για την Κίνα. Οι Αφγανοί Ταλιμπάν πιστεύουν πως το Αφγανιστάν θα πρέπει να αναπτύξει φιλικές σχέσεις με γειτονικές χώρες και με τη διεθνή κοινότητα».

Η Κίνα καλεί άλλους περιφερειακούς παράγοντες όπως η Ρωσία και το Πακιστάν, με το οποίο το Πεκίνο διατηρεί ισχυρές σχέσεις, να συνεργαστούν μαζί της. Αλλά η αποχώρηση των ΗΠΑ αλλάζει τους στρατηγικούς υπολογισμούς τόσο δραστικά, που θα πρέπει να γίνουν νέοι, άβολοι διακανονισμοί.

Όταν οι  Αμερικάνοι στρατιώτες ήταν στο Αφγανιστάν, η Ρωσία δεν χρειάζονταν να ανησυχεί για το θέμα της διασφάλισης των συνόρων των συμμάχων της στην Κεντρική Ασία. Τώρα όμως η Μόσχα -που είχε εξαπολύσει μια καταδικασμένη εισβολή στο Αφγανιστάν το 1979- προετοιμάζεται να κινηθεί προς μια πιο ενεργητική στάση. Διπλωματικά, πρέπει επίσης να αρχίσει να ικανοποιεί τους Ταλιμπάν και τα μέρη εκείνα που τους ελέγχουν, κυρίως την Κίνα και το Πακιστάν, όπως αναφέρει ο Andrey Serenko, επικεφαλής του Κέντρου Σύγχρονων Αφγανικών Μελετών.

«Πιθανότατα θα πρέπει να συνεργαστεί με την Κίνα. Η Κίνα έχει όλα τα ατού τώρα. Η Κίνα επηρεάζει το Πακιστάν, η Κίνα διατηρεί τη θέση της εντός του Αφγανιστάν, κρατούν υπόλογους τους Ταλιμπάν», πρόσθεσε.

«Άρα η Ρωσική στρατηγική αναφορικά με το Αφγανιστάν θα εξαρτηθεί τώρα πό την Κίνα, θα προσαρμοστεί όλο και περισσότερο στην Κίνα. Ο μεγαλύτερος αδελφός, το Πεκίνο, θα παίζει το πρώτο βιολί εδώ».

© The Financial Times Limited 2021. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation