Ράχμαν: Τι μπορεί να μάθει ο Μασκ από Μα και Χοντορκόφσκι

Αλλά ο Μασκ προσγειώθηκε στη γη με γδούπο. Μετά τη ρήξη του με τον Ντόναλντ Τραμπ, ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου ανακάλυψε πως δεν είναι καν άρχοντας της Ουάσιγκτον -πόσο μάλλον του σύμπαντος.

Η πτώση του Μασκ είναι μέρος ενός παγκόσμιου μοτίβου. Οι δεκαετίες της παγκοσμιοποίησης έχουν δημιουργήσει απείρως πλούσιους ολιγάρχες σε όλον τον κόσμο. Αλλά όταν η εξουσία του χρήματος και η πολιτική εξουσία συγκρούονται, υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να στοιχηματίσεις. Η πολιτική πάντα κερδίζει.

Σε χώρες τόσο διαφορετικές όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Σαουδική Αραβία -και τώρα οι ΗΠΑ- οι ολιγάρχες που ανέπτυξαν ανεξάρτητες πολιτικές φιλοδοξίες θυμήθηκαν δια της βίας πού βρίσκεται η πραγματική εξουσία.

Ο θρίαμβος της πολιτικής επί του χρήματος μπορεί να εκπλήξει τόσο τους Μαρξιστές, όσο και τους καπιταλιστές με υπερβολική αυτοπεποίθηση -που πιστεύουν πως οι πολιτικοί πάντα θα χορεύουν στον ρυθμό των υπερπλούσιων.

Αλλά, όπως παρατήρησε ο Μάο, η εξουσία πηγάζει από την κάννη του όπλου. Ο έλεγχος των οργάνων του κράτους -του στρατού, των εισαγγελέων, των φορολογικών αρχών- εξακολουθεί τελικά να μετρά περισσότερο από τα δισεκατομμύρια στην τράπεζα.

Βεβαίως, οι πολιτικοί χρειάζονται χρήμα, ιδιαίτερα όταν ανεβαίνουν. Οι εκλογές είναι ακριβές και το ίδιο ισχύει και για την πελατειακή πολιτική ενός αυταρχικού κράτους. Η οικονομική υποστήριξη του Μασκ βοήθησε τον Τραμπ να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές του 2024.

Η άνοδος του Βλαντίμιρ Πούτιν στην κορυφή της εξουσίας στη Ρωσία διευκολύνθηκε από μερικούς από τους πλουσιότερους ανθρώπους της χώρας -που ήλπιζαν ότι θα ήταν ο φύλακας των τεράστιων περιουσιών που είχαν δημιουργήσει την δεκαετία του 1990. Αλλά μόλις εγκαταστάθηκε σταθερά στο Κρεμλίνο, ο Πούτιν έδειξε στους ολιγάρχες ποιος είναι το αφεντικό.

Όταν ο Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, ο τότε πλουσιότερος άνθρωπος της Ρωσίας, άρχισε να γίνεται ανεξάρτητη πολιτική δύναμη, ο Πούτιν έβαλε να τον συλλάβουν. Ο Χοντορκόφσκι εξέτισε ποινή φυλάκισης 10 ετών. Ο Μπόρις Μπερεζόφκι, που επίσης είχε αποκτήσει τεράστια περιουσία τα χρόνια του Γέλτσιν, εξορίστηκε και πέθανε κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες.

Ο Τζακ Μα, ο τότε πλουσιότερος άνθρωπος της Κίνας, τη γλίτωσε σχετικά εύκολα. Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ προφανώς είδε το υψηλό προφίλ του Μα και τις ενίοτε απόψεις του ως πρόκληση. Μετά από ομιλία του Μα το 2020, στην οποία επέκρινε τις χρηματοπιστωτικές ρυθμιστικές αρχές, η προσφορά μετοχών του ομίλου Ant Group ανεστάλη και ο Μα σχεδόν εξαφανίστηκε από τη δημοσιότητα. Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα έβαλε τον πιο επιφανή καπιταλιστή της χώρας στη θέση του.

Ο Μα γλίτωσε τη φυλακή και έχει αρχίσει πάλι να κάνει δημόσιες εμφανίσεις. Αλλά ο Τζίμι Λάι, μεγιστάνας των media στο Χονγκ Κονγκ ο οποίος υποστήριξε το φιλοδημοκρατικό κίνημα της περιοχής, εκτίει μακροχρόνια ποινή φυλάκισης.

Στη Σαουδική Αραβία, ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, ένας άνθρωπος που θαυμάζει πολύ ο Τραμπ, απέδειξε επίσης ότι μπορεί να υποτάξει τους πλουσιότερους άνδρες του βασιλείου του. Έκλεισε μέσα στο Ritz-Carlton στο Ριάντ δεκάδες πλούσιους επιχειρηματίες το 2017 -δήθεν σε μια εκκαθάριση κατά της διαφθοράς. Μεταξύ αυτών ήταν και ο πρίγκιπας Ουαλίντ μπιν Ταλάλ, ο πιο διάσημος επενδυτής του βασιλείου. Το επεισόδιο έστειλε ένα μήνυμα αδίστακτης εξουσίας που δεν ξεχάστηκε ποτέ.

Ο καλύτερος τρόπος για έναν δισεκατομμυριούχο να απομονωθεί από τις ιδιοτροπίες του ηγέτη μιας χώρας είναι να γίνει ο ηγέτης. Αυτή ήταν η οδός που ακολούθησε ο αείμνηστος Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ένας αμφιλεγόμενος μεγιστάνας που ίδρυσε το δικό του πολιτικό κόμμα και διετέλεσε τρεις θητείες πρωθυπουργός της Ιταλίας. Ο Μπιτζίνα Ιβανισβίλι, ένας δισεκατομμυριούχος που έγινε πρωθυπουργός της Γεωργίας, ακολούθησε παρόμοια πορεία. Ο ίδιος ο Τραμπ χρησιμοποίησε τον πλούτο του για να χρηματοδοτήσει την είσοδό του στην πολιτική.

Ακολουθήστε το Euro2day.gr στο Google News!Παρακολουθήστε τις εξελίξεις με την υπογραφη εγκυρότητας του Euro2day.gr

FOLLOW USΑκολουθήστε τη σελίδα του Euro2day.gr στο Linkedin

Λίγοι ολιγάρχες, όμως, κάνουν τη μετάβαση. Και αυτοί που λειτουργούν στις παρυφές χρειάζεται να κινούνται προσεκτικά. Για να διατηρήσουν τον πλούτο και την ελευθερία τους πρέπει να κατανοήσουν τα όρια. Στην Ινδία, η εκπληκτικά πλούσια οικογένεια Αμπάνι διατηρεί στενούς δεσμούς με τον πρωθυπουργό  της χώρας Ναρέντρα Μόντι. Αλλά ποτέ δεν επιδίωξαν να αμφισβητήσουν την ηγεσία του.

Ο Κάρλος Σλιμ, ο πλουσιότερος άνθρωπος του Μεξικού, έχει παραμείνει κοντά σε μια σειρά από Μεξικανούς προέδρους, ενώ σπάνια εκφράζει πολιτικές απόψεις. Η μελετημένη ουδετερότητα του Σλιμ του επέτρεψε να διατηρήσει την επιρροή του ανεξάρτητα από την εκάστοτε κυβέρνηση. Συνεργάστηκε ακόμη και με τον αριστερό πρόεδρο Άντρες Μανουέλ Λόπες Ορμπαντόρ σε μεγάλα έργα υποδομής.

Πολλοί Αμερικανοί θα ανατρίχιαζαν στην ιδέα ότι η σχέση μεταξύ χρήματος και εξουσίας στη χώρα τους μπορεί να συγκριθεί με το πώς γίνονται τα πράγματα στην Κίνα, τη Ρωσία, τη Σαουδική Αραβία ή το Μεξικό.

Οι ΗΠΑ, άλλωστε, είναι μια μακρόβια δημοκρατία με καθιερωμένα δικαιώματα ιδιοκτησίας. Η ιδέα ότι ο πρόεδρος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τον νόμο για μια βεντέτα κατά του πλουσιότερου ανθρώπου της χώρας εξακολουθεί να ακούγεται λίγο σοκαριστική. Αλλά ο πρόεδρος έχει ήδη πει ότι ο Μασκ θα μπορούσε να χάσει ομοσπονδιακά συμβόλαια και τον προειδοποίησε για «πολύ σοβαρές συνέπειες» αν υποστηρίξει τους Δημοκρατικούς.

Ορισμένοι από τους πιο ένθερμους οπαδούς του Τραμπ θέλουν να πάνε πολύ πιο μακριά. Ο Στιβ Μπάνον πρότεινε την εθνικοποίηση της εταιρείας SpaceX του Μασκ, η οποία παίζει καθοριστικό ρόλο στα ομοσπονδιακά διαστημικά προγράμματα. Έχει επίσης παροτρύνει τον Τραμπ να διερευνήσει το μεταναστευτικό καθεστώς του Μασκ με σκοπό την απέλασή του.

Απαλλοτρίωση; Εξορία; Όλα αυτά ακούγονται πολύ αντιαμερικανικά. Αλλά αυτή είναι η Αμερική του Τραμπ. Ποτέ μη λες ποτέ.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation