Risk Management: Το μυστικό όπλο των εταιριών

Η υψηλή μεταβλητότητα στις εγχώριες και διεθνείς αγορές, οι αυξημένες εποπτικές απαιτήσεις, αλλά και τα συνεχόμενα διεθνή γεγονότα-μαύροι κύκνοι τα οποία έχουν δραματικά αποτελέσματα και βραχυπρόθεσμες κρίσεις, οι οποίες συχνά μετατρέπονται σε μεσο-μακροπρόθεσμες ευκαιρίες στις αγορές, μας οδηγούν σε ένα γεγονός: την ανάγκη για δημιουργία υψηλού επιπέδου διευθύνσεων διαχείρισης κινδύνων οι οποίες πέρα και πάνω από τις κανονιστικές απαιτήσεις θα παράγουν αξιοποιήσιμες αναφορές κινδύνου (actionable risk reports) που θα βοηθούν τη διοίκηση της κάθε εταιρίας στο έργο της. Οι επιπτώσεις από τα παραπάνω γεγονότα ήταν μικρότερες σε εταιρίες που είχαν μία πραγματικά ενεργή μονάδα διαχείρισης κινδύνων.

Για πολλές επιχειρήσεις, η σωστή διαχείριση των κινδύνων τους αποτελεί το “μυστικό” στρατηγικό τους πλεονέκτημα. Όλες οι εταιρίες, έχουν εδώ και πολλά χρόνια συνειδητοποιήσει ότι η απόδοσή τους επηρεάζεται τόσο από τις βασικές πηγές / μορφές κινδύνου (αγοράς, λειτουργικό, πιστωτικό) όσο και από νεότερες που προστίθενται συνεχώς στη λίστα ως άμεση συνάρτηση της δραστηριότητάς τους. Ειδικά οι χρηματοοικονομικές εταιρίες αγοράζουν, πωλούν και δημιουργούν παράγωγα προϊόντα με τα οποία καλύπτονται από (ή κερδοσκοπούν σε) χρηματοοικονομικούς κινδύνους. Η χρήση των παραγώγων για παράδειγμα, χωρίς σωστό risk management, είναι απαγορευτική.

Ο ρόλος του risk manager και το μέλλον του risk management

Ο ρόλος του risk manager σταδιακά αναβαθμίζεται σε πραγματικό σύμβουλο της διοίκησης, με ενεργό ρόλο και συνεισφορά στην κερδοφορία της εταιρίας. Για παράδειγμα επιτυγχάνεται η έγκαιρη προειδοποίηση των κινδύνων, η μείωση της απώλειας (όταν συμβεί), η μείωση σε απάτες, ζημιές και πρόστιμα, η μείωση του ασφαλιστικού κόστους, η διαφάνεια στους μετόχους αλλά και τέλος η ορθότερη διαχείριση των κεφαλαίων της εταιρίας, αποφεύγοντας τις -κατά κανόνα δυσάρεστες- εκπλήξεις και βοηθώντας στο να παίρνει η επιχείρηση μόνο έξυπνα ρίσκα (smart risks)!

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το ρόλο και τις απαιτήσεις της λειτουργίας διαχείρισης κινδύνων τα επόμενα δέκα χρόνια – όπως και κανείς δεν μπορούσε δέκα χρόνια πριν, να προβλέψει τις σημερινές ανάγκες και απαιτήσεις. Οι βασικές ανάγκες όμως θα μείνουν οι ίδιες:

• Ανάγκη για κατανοητά μοντέλα μέτρησης και ποσοτικοποίησης κινδύνων.
• Ανάγκη για διαδικασίες μετριασμού και χειρισμού των risk events όταν συμβούν.
• Ανάγκη για δημιουργία επιχειρηματικών πολιτικών και διαδικασιών με «ενσωματωμένες οδηγίες διαχείρισης κινδύνων» στην κάθε μία.
• Ανάγκη για ασφαλή πλοήγηση στις θάλασσες δεδομένων (big data analytics), είτε είναι τιμές μετοχών, είτε συναλλαγές πελατών, είτε στοιχεία πωλήσεων των προϊόντων μας και για εντοπισμό θεμάτων. 
• Ανάγκη για παραγωγή σύγχρονων και actionable risk reports, ώστε περιεκτικά με ακρίβεια και πληρότητα να είναι πραγματικά εργαλεία του management ωθώντας το να πετύχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μέσω αποφάσεων βασιζόμενων στον κίνδυνο. 

Οι γενικές τάσεις στην αγορά θα μείνουν, χωρίς αμφιβολία, ξανά οι ίδιες:

• Οι εποπτικές απαιτήσεις θα συνεχίσουν να αυξάνονται.
• Τα προϊόντα, χρηματοοικονομικά και μη, θα γίνονται πολυπλοκότερα.
• Οι πελάτες και οι μέτοχοι θα προτιμούν επιχειρήσεις με εμφανή και σαφή πλαίσια διαχείρισης κινδύνων.
• Οι κυβερνήσεις θα θέτουν ολοένα και πιο σύνθετες προδιαγραφές (π.χ., τα stress tests της ECB στις τράπεζες) στα οποία οι εταιρίες θα πρέπει να μπορούν να ανταποκριθούν.
• Η διαχείριση κινδύνων θα δουλεύει «δίπλα» από το business και όχι «φρενάροντάς» το.
• Fintech – ξανά! Οι online εγκρίσεις νέων πελατών, άμεσες αποκρίσεις για δάνεια, η απαίτηση για δυνατότητα προσφοράς όλων των επενδυτικών προϊόντων, η σωστότερη τιμολόγηση των ασφαλιστικών προϊόντων - όλα είναι ήδη εδώ και συνεχώς βελτιώνονται με το σωστό χειρισμό τους. 

Τέλος, οι δεξιότητες του risk manager και των στελεχών σε αντίστοιχες μονάδες, θα απαιτούν κατανόηση, γνώση και δεξιότητες στη χρήση τεχνολογιών όπως sql, βασικές γνώσεις προγραμματισμού, business intelligence tools ώστε να μπορούν αυτόνομα να κατανοήσουν και να διαχειριστούν τις τεράστιες και ποικίλες πληροφορίες που λαμβάνονται από διάφορες πηγές και στη συνέχεια να σχεδιάζουν τις βέλτιστες διαδικασίες για την πρόληψη και διαχείριση συμβάντων σύμφωνα με τις ανάγκες του οργανισμού τους.

H συμβολή του ΠΜΣ της Εφαρμοσμένης Διαχείρισης Κινδύνων

Οι παραπάνω ανάγκες και τάσεις ανοίγουν το δρόμο για την ενεργή παρουσία της διαχείρισης κινδύνων και την ανάγκη για δημιουργία στελεχών που κατέχουν ουσιαστικά και σε βάθος τις δεξιότητες του επιτυχημένου risk manager και καλούνται να αντιμετωπίσουν τα παραπάνω.

Το ΠΜΣ «Εφαρμοσμένη Διαχείριση Κινδύνων» του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), με τις αντίστοιχες κατευθύνσεις της Διαχείρισης Κεφαλαίων και Κινδύνων/Risk Management και του Εσωτερικού Ελέγχου/Internal Audit, αποτελεί το μοναδικό εξειδικευμένο Πρόγραμμα στην Ελλάδα που θεραπεύει πολυδιάστατα και ολιστικά τη Διαχείριση Κινδύνων.

Ξεκίνησε την λειτουργία του το 2015 με το όραμα να παράσχει υψηλού επιπέδου θεωρητικό υπόβαθρο και να αναπτύξει στους συμμετέχοντες την κουλτούρα, την στρατηγική σκέψη και τις απαραίτητες εκείνες δεξιότητες που χρειάζονται στην λήψη αποφάσεων υπό συνθήκες κινδύνων, ώστε να γίνουν ηγετικά στελέχη στον χώρο των επιχειρήσεων και οργανισμών. Το όραμα αυτό ενστερνίστηκαν μέχρι σήμερα αναγνωρισμένοι καθηγητές ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων, στελέχη της αγοράς με εξειδίκευση και εμπειρία ετών που προσφέρουν απλόχερα γνώσεις και εμπειρίες στους φοιτητές μας, καθώς και συνεργαζόμενες εταιρίες και οργανισμοί που προσφέρουν προγράμματα μαθητείας και ευκαιρίες απασχόλησης σε εν ενεργεία φοιτητές και αποφοίτους μας.

Στο ταξίδι αυτό μας εμπιστεύθηκαν μέχρι σήμερα, και συνεχίσουν να το κάνουν, φοιτητές-νυν στελέχη αναγνωρισμένων εταιριών από τους κλάδους χρηματοπιστωτικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών αλλά και τομείς της πραγματικής οικονομίας.

Η πλέον πρόσφατη συνεργασία του μεταπτυχιακού μας είναι με την εταιρία “SYSTEMIC”, με χορηγία της οποίας θα παρέχεται στους φοιτητές μας, μέσω του εξειδικευμένου λογισμικού συστήματος διαχείρισης χρηματοοικονομικών κινδύνων της πλατφόρμας RiskValue™, η κατανόηση σε πρακτικό επίπεδο θεωρητικών εννοιών σχετικών με τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους, η δυνατότητα εκτέλεσης στατιστικών μετρήσεων και υπολογισμού κινδύνων και risk analytics, προσομοιάζοντας πραγματικά επενδυτικά χαρτοφυλάκια, η μελέτη αναφορών που χρησιμοποιούνται σήμερα από επαγγελματίες της αγοράς και γενικότερα η επαφή με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί στη διαχείριση κινδύνων.

Στο πρόγραμμά μας, πιστεύουμε ότι υπερκαλύπτουμε τις παραπάνω απαιτήσεις και προετοιμάζουμε τους μεταπτυχιακούς μας φοιτητές παρέχοντάς τους υψηλό ακαδημαϊκό αλλά και πρακτικό υπόβαθρο, τόσο σε θεωρητικά μαθήματα όσο και σε πραγματικά εργαλεία μέτρησης κινδύνων που χρησιμοποιούνται επιχειρησιακά σε χρηματοοικονομικούς οργανισμούς και τμήματα διαχείρισης κινδύνων εταιριών.

Οι αιτήσεις συνεχίζονται και μπορείτε να βρείτε την Προκήρυξη και την Αίτηση Συμμετοχής εδώ (https://appliedriskmgt.econ.uoa.gr/).

* Ο Δημήτρης Καινούργιος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στην «Εφαρμοσμένη Διαχείριση Κινδύνων» και Διευθυντής του Κέντρου Μελετών και Εκπαίδευσης Χρηματοοικονομικής (ΚΕΜΕΧ) του ΕΚΠΑ.

** Ο Δημήτρης Μπλουγουράς είναι σύμβουλος διαχείρισης κινδύνων και επιστημονικός συνεργάτης του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Εφαρμοσμένη Διαχείριση Κινδύνων».