«Ασφυξία» στη βιομηχανία λόγω ρύπων

Επί τάπητος θα θέσει η βιομηχανία το αμέσως επόμενο διάστημα την εφαρμογή και στην Ελλάδα του μηχανισμού αντιστάθμισης του κόστους αγοράς δικαιωμάτων ρύπων, μέσα στο πλαίσιο που ορίζουν οι κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ.

Αυτό τονίζουν στο Euro2day.gr πηγές της βιομηχανίας, ένα χρόνο αφότου ετέθη για πρώτη φορά το θέμα, χωρίς όμως να υπάρξει καμία κίνηση εκ μέρους της κυβέρνησης. Αντιθέτως, κυβερνήσεις άλλων ευρωπαϊκών χωρών όπως της Γερμανίας, του Ηνωμένου Βασιλείου αλλά και της «πλούσιας» σε πετρέλαιο Νορβηγίας, ξεκίνησαν αμέσως τις διαδικασίες για την εφαρμογή του μηχανισμού, ώστε η βιομηχανία τους να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητά της.

Η υιοθέτησή του, θα προσφέρει μια μικρή ανάσα στις ελληνικές βιομηχανίες και ιδίως στις ενεργοβόρες, οι οποίες χάνουν ανταγωνιστικότητα στις διεθνείς αγορές, λόγω των υψηλών τιμών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου. Όπως δε τόνισε προχθές στη Θεσσαλονίκη ο γενικός διευθυντής της ΣΙΔΕΝΟΡ Νίκος Μαρίου, το ενδεχόμενο αναστολής της λειτουργίας της χαλυβουργίας είναι ανοικτό, αν δεν μειωθεί το κόστος ενέργειας.

Προκειμένου να «βοηθηθεί» η Κυβέρνηση να προωθήσει την εφαρμογή και στην Ελλάδα του μηχανισμού αντιστάθμισης κόστους ρύπων, αμέσως μόλις λάβει την πολιτική απόφαση, οι ενεργοβόρες βιομηχανίες ανέθεσαν σε εξειδικευμένους συμβούλους του εξωτερικού, την προετοιμασία των απαραίτητων φακέλων ανά βιομηχανικό κλάδο. Ας σημειωθεί εδώ ότι η υποστήριξη του αιτήματος για την αντιστάθμιση κόστους ρύπων στα κοινοτικά όργανα, είναι μια πολύπλοκη εργασία που απαιτεί την παράθεση πολλών στοιχείων για τη δραστηριότητα των βιομηχανιών του κάθε κλάδου.

Οι επιπτώσεις που έχει το κόστος αγοράς ρύπων στην ανταγωνιστικότητα και βιωσιμότητα της εγχώριας βιομηχανίας, αποτέλεσαν αντικείμενο ειδικής μελέτης του ΙΟΒΕ.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης, οι έμμεσες επιπτώσεις ακόμη και με τιμή ρύπων στα επίπεδα των 5 ευρώ ο τόνος που κυμαίνεται σήμερα, είναι σημαντικές, καθώς προκαλούν επιβαρύνσεις, για επιχειρήσεις οι οποίες βρίσκονται «σε ζώνη υψηλού κινδύνου πτώχευσης», ιδίως όταν διανύουν τον 6ο χρόνο ύφεσης, ενώ επιπλέον συνεχίζουν να επιβαρύνονται και με υψηλές τιμές ενέργειας.

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ (την εκπόνησαν οι Svetoslav Danchev και Γιώργος Μανιάτης) ακόμα και με τις σημερινές σχετικά χαμηλές τιμές των δικαιωμάτων κοντά στα 5 ευρώ ο τόνος, χάνονται περίπου 95 εκατομμύρια ευρώ προστιθέμενης αξίας, 15 εκατομμύρια φορολογικών εσόδων και πάνω από 1.900 θέσεις εργασίας.

Αυτές οι απώλειες αυξάνονται σε περίπτωση ανόδου της τιμής των δικαιωμάτων. Στο σενάριο 25 ευρώ ο τόνος, οι απώλειες προστιθέμενης αξίας εκτιμάται ότι ανέρχονται σε 474 εκατομμύρια, χάνονται περίπου 9.600 θέσεις εργασίας, ενώ τα φορολογικά έσοδα του κράτους υπολογίζεται ότι μειώνονται κατά 75 εκατομμύρια.

Αυτοί οι υπολογισμοί δεν λαμβάνουν ρητά υπόψη το ενδεχόμενο πτώχευσης επιχειρήσεων λόγω του αυξημένου ενεργειακού κόστους. Ο κίνδυνος πτώχευσης, ωστόσο, είναι ιδιαίτερα αυξημένος μετά από 6 χρόνια οικονομικής κρίσης. Περίπου το 20% του κύκλου εργασιών στους εξεταζόμενους κλάδους (μεταλλουργία, χαλυβουργία, τσιμεντοβιομηχανία, διυλιστήρια κλπ) παράγεται από επιχειρήσεις που βρίσκονται σε ζώνη υψηλού κινδύνου πτώχευσης με βάση το δείκτη του Altman.

Το κλείσιμο αυτών των επιχειρήσεων συνδέεται με την απώλεια σχεδόν 20.000 θέσεων εργασίας συνολικά στην οικονομία, όταν λάβουμε υπόψη και τις επιπτώσεις σε συνδεδεμένες επιχειρήσεις και στην καταναλωτική δαπάνη των εργαζομένων.

Αντιστάθμιση κόστους

Σε μεγάλο βαθμό αυτές οι αρνητικές συνέπειες μπορούν να αποφευχθούν με ένα μηχανισμό αντιστάθμισης του έμμεσου κόστους εκπομπών στους κλάδους που είναι εκτεθειμένοι στον κίνδυνο «διαρροής άνθρακα».

Μηχανισμοί για αυτό το σκοπό έχουν ήδη τεθεί σε ισχύ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία. Το κόστος του μηχανισμού σε μεγάλο βαθμό αντισταθμίζεται από την αποφυγή απώλειας φορολογικών εσόδων λόγω της διαρροής του άνθρακα. Το έμμεσο κόστος εκπομπών εκτιμάται με τις σημερινές τιμές, στα 16 εκατομμύρια, όταν οι απώλειες φορολογικών εσόδων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης από τη μη εφαρμογή του μηχανισμού φτάνουν στα 15 εκατ.

Η διαφορά μεταξύ του έμμεσου κόστους εκπομπών και των απωλειών φορολογικών εσόδων δεν ξεπερνάει τα 2,5 εκατ. ακόμα και στο σενάριο υψηλής τιμής των δικαιωμάτων εκπομπής (25 ευρώ ο τόνος). Λαμβάνοντας υπόψη και τις σημαντικές απώλειες που μπορεί να φέρει το ενδεχόμενο μαζικών πτωχεύσεων επιχειρήσεων που ήδη βρίσκονται υπό καθεστώς οικονομικής δυσχέρειας, το καθαρό αποτέλεσμα ενός μηχανισμού αντιστάθμισης του έμμεσου κόστους εκπομπών ενδέχεται να είναι θετικό ακόμα και σε δημοσιονομικούς όρους.

Χρηματοδότηση

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ, ο μηχανισμός αντιστάθμισης δεν χρειάζεται να χρηματοδοτηθεί με μετρητά, επιβαρύνοντας τη ρευστότητα του κρατικού προϋπολογισμού. Η αντιστάθμιση μπορεί να πραγματοποιηθεί με δωρεάν διάθεση δικαιωμάτων εκπομπής προς δημοπράτηση από το Ελληνικό Δημόσιο.

Επιπρόσθετο πλεονέκτημα της αντιστάθμισης μέσω δικαιωμάτων αποτελεί η αυτόματη διασύνδεση του μηχανισμού με το ευμετάβλητο επίπεδο της τιμής των δικαιωμάτων. Το ύψος της αντιστάθμισης πρέπει να τεθεί στο επίπεδο που προβλέπουν οι κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ ανά εγκατάσταση, το οποίο ελαχιστοποιεί τις απώλειες για την οικονομία, χωρίς να εξαλείφει το κίνητρο προσαρμογής των διαδικασιών παραγωγής, έτσι ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.

Με τα δεδομένα αυτά, το ΙΟΒΕ εκτιμά ότι με σχετικά μικρή επιβάρυνση (στη χειρότερη περίπτωση), ή ακόμα και με θετικό συνολικά δημοσιονομικό αποτέλεσμα, η Πολιτεία διαθέτει τη δυνατότητα να προστατέψει πολλές θέσεις εργασίας σε στρατηγικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Δεδομένης δε της κρίσιμης κατάστασης πολλών επιχειρήσεων στους κλάδους που είναι εκτεθειμένοι στον κίνδυνο «διαρροής άνθρακα», οι αρμόδιες αρχές, συνιστά το ΙΟΒΕ, πρέπει να κινηθούν με ταχύτητα για να εγκριθεί όσο το δυνατό νωρίτερα ο μηχανισμός αντιστάθμισης του έμμεσου κόστους εκπομπών.

Η ΕΒΙΚΕΝ

Από την πλευρά της η Ένωση Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας (ΕΒΙΚΕΝ), συνεχίζει τις ενημερωτικές της εκδηλώσεις στην περιφέρεια, για το πρόβλημα του υψηλού κόστους ενέργειας. Προχθές πραγματοποιήθηκε εκδήλωση στην Θεσσαλονίκη με συνδιοργανωτές το Σύνδεσμο Βιομηχανιών Β. Ελλάδος και την Ομοσπονδία Εργαζομένων στο Μέταλλο. Σε αυτήν παρευρέθηκαν και απηύθυναν χαιρετισμούς ο περιφερειάρχης Κ. Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας και ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης, ενώ οι εκπρόσωποι της ΕΒΙΚΕΝ παρουσίασαν αναλυτικά τις βασικές στρεβλώσεις της δομής της αγοράς ενέργειας, τις εξελίξεις γύρω από τη ΔΕΗ και τη ΔΕΠΑ και κατέθεσαν προτάσεις.

Στις παρουσιάσεις που έγιναν, δόθηκαν στοιχεία που δείχνουν ότι το υψηλό κόστος στα τιμολόγια της ΔΕΗ και του φυσικού αερίου προκαλεί τεράστια προβλήματα στην ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών, στις εξαγωγές και στη διατήρηση των θέσεων εργασίας.

«Ή μειώνεται το κόστος ενέργειας και γινόμαστε ανταγωνιστικοί, ή, διαφορετικά, δεν θα μπορούμε να κάνουμε εξαγωγές. Οι ελληνικές βιομηχανίες μείωσαν το κόστος εργασίας κατά 17 μονάδες, οι εργαζόμενοι έκαναν τεράστιες θυσίες, αλλά αυτό δεν έχει κανένα όφελος, όσο το κόστος της ενέργειας παραμένει σε υψηλά επίπεδα», είπε ο Αντώνης Κοντολέων, μέλος της Διοίκησης της ΕΒΙΚΕΝ.

Ο Νίκος Μαρίου, Γενικός Διευθυντής της «Σιδενόρ» είπε ότι το 2007 η εγχώρια παραγωγή χάλυβα έφθασε τα 2,5 εκατομμύρια τόνους, ενώ φέτος δεν ξεπέρασε τους 300.000 τόνους, οι εξαγωγές στις χώρες της Μέσης Ανατολής περιορίστηκαν λόγω των αναταραχών, ενώ, όπως είπε, τη χαριστική βολή δίνει το διπλάσιο, σε σχέση με άλλες χώρες, κόστος ενέργειας. «Δεν θέλουμε χαμηλή, αλλά ανταγωνιστική τιμή στα τιμολόγια της ΔΕΗ. Κάναμε 1 δισ. επενδύσεις, σε σχέση με άλλες χώρες έχουμε τα πλέον ποιοτικά προϊόντα (ειδικά στο μπετοσίδηρο), αλλά δεν μπορούμε ανταπεξέλθουμε», είπε, αφήνοντας ανοιχτό ακόμα και το ενδεχόμενο να αναστείλει η βιομηχανία τη λειτουργία της, αν δεν μειωθεί το κόστος ενέργειας.