Ασφαλιστικό: Crash test στα προγράμματα ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ

Στο επίκεντρο της πολιτικής - προεκλογικής αντιπαράθεσης έχει τεθεί για άλλη μια φορά το Ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, από το οποίο επηρεάζονται άμεσα ή έμμεσα σχεδόν το σύνολο των πολιτών. Άλλωστε, οι συνταξιούχοι αγγίζουν πλέον τα 2,6 εκατ. άτομα, ενώ οι εργαζόμενοι ανέρχονται σε 3,5 εκατ.

Τα δύο κόμματα που διεκδικούν την εξουσία θεωρούν πως τους χωρίζουν ιδεολογικές και δομικές διαφορές, με την πιο βασική να επικεντρώνεται στο εάν στο σύστημα θα πρέπει να ενταχθούν περαιτέρω κεφαλαιοποιητικά στοιχεία. Η μητέρα των μαχών δίνεται για την τύχη της επικουρικής σύνταξης. Από τη μια πλευρά, ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται υπέρμαχος του αναδιανεμητικού συστήματος και της δημόσιας υποχρεωτικής επικουρικής ασφάλισης, κατακεραυνώνοντας τη μετάβαση σε ένα κεφαλαιοποιητικό μοντέλο με εμπλοκή και του ιδιωτικού τομέα, που υποστηρίζει με σθένος η ΝΔ.

Και οι δύο πλευρές πάντως γνωρίζουν ότι η... εξίσωση δεν είναι εύκολη, καθώς εμπλέκονται παράγοντες όπως το ύψος των συντάξεων (παροχές) και των εσόδων (εισφορές) καθώς και η δημοσιονομική επάρκεια του συστήματος, με δεδομένη τη δέσμευση στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για διατήρηση της δαπάνης κάτω από το 16,2% του ΑΕΠ έως το 2060. Και βέβαια, εμπλέκονται και παράγοντες όπως το δημογραφικό, που ταλανίζει το σύνολο των χωρών της Ε.Ε. ανεξάρτητα από το εάν εφαρμόζουν αναδιανεμητικά ή κεφαλαιοποιητικά συστήματα, και που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το μέλλον των συντάξεων.

Το θέμα του ασφαλιστικού είναι από αυτά που χαρακτηρίζονται ως «ηλεκτρική καρέκλα» για κάθε κυβέρνηση. Καθώς μάλιστα «μαγικές λύσεις» δεν υπάρχουν, οι προτεινόμενες λύσεις είναι γνωστές και σε μεγάλο βαθμό δοκιμασμένες. Έχουν δε, είτε πιστούς υποστηρικτές είτε σκληρούς πολέμιους. Για τον λόγο αυτό, ακόμη και η ΝΔ που εκ των πραγμάτων είναι το κόμμα που θέτει στο τραπέζι δύσκολες δομικές αλλαγές, δεν ξεκαθαρίζει απόλυτα τις θέσεις της, αφήνοντας εκτός από το πρόγραμμά της, συγκεκριμένες προτάσεις.

Βέβαια, κατά καιρούς, κάποιες από τις θέσεις της έχουν δημοσιοποιηθεί, και αφορούν κατά κύριο λόγο τα εξής:

- Δημιουργία ενός συστήματος «τριών πυλώνων». Ο πρώτος είναι υποχρεωτικός, αναδιανεμητικός, δημόσιος (π.χ. ΕΦΚΑ). Ο δεύτερος, υποχρεωτικός, κεφαλαιοποιητικός, δημόσιος (π.χ. ΕΤΕΑΕΠ) ή «ιδιωτικός» (π.χ. Επαγγελματικά Ταμεία που μπορεί να συνεργάζονται με ιδιωτικούς φορείς για την καλύτερη απόδοση του χαρτοφυλακίου τους, υπό την αυστηρή εποπτεία της ΤτΕ). Ο τρίτος, προαιρετικός, ιδιωτικός, εφόσον κάποιος επιθυμεί να έχει πρόσθετη ιδιωτική ασφάλιση.

Όπως είναι φυσικό, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στις αλλαγές που αφορούν τον δεύτερο πυλώνα, στον οποίο το κόμμα της ΝΔ εντάσσει την επικουρική ασφάλιση, μαζί με την επαγγελματική. Βάσει των θέσεων που έχουν παρουσιαστεί, στον δεύτερο πυλώνα θα ενταχθούν μόνο οι νέοι εργαζόμενοι, που θα μπουν στην αγορά εργασίας μετά την ψήφιση του νέου νόμου.

Η κυριότερη κριτική στην πρόταση αυτή αφορά το λεγόμενο «κόστος μετάβασης» καθώς μέχρι σήμερα, αν και κατά τα μνημονιακά χρόνια εισήχθη η έννοια της «νοητής κεφαλαιοποίησης», τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων τις καλύπτουν οι εισφορές των εν ενεργεία εργαζομένων.

Ο ΣΥΡΙΖΑ εκτιμά πως το κενό ανέρχεται σε ένα δυσθεώρητο ποσό που εκτιμάται στα 75 δισ. ευρώ, έως ότου πληρωθεί και η τελευταία επικουρική σύνταξη του τελευταίου σημερινού συνταξιούχου του ΕΤΕΑΕΠ.

Στελέχη της ΝΔ εκτιμούν πως «για τα πρώτα 10 χρόνια δεν θα υπάρχει κενό, ενώ για τις επόμενες δεκαετίες, το όποιο κενό θα καλυφθεί από την υψηλότερη ανάπτυξη, τις νέες δουλειές, τους υψηλότερους μισθούς και τις εισφορές που αυτοί θα φέρουν στο σύστημα»...

Εκτός από τη σημαντική δομική αλλαγή που σχεδιάζει η ΝΔ, βάσει του προγράμματός της, θα υπάρξει και σημαντική μείωση των εισφορών στην κύρια ασφάλιση.

Στο πρόγραμμα αναφέρεται ότι θα μειωθούν σταδιακά οι εισφορές σε κύρια σύνταξη από 20% σε 15% εντός της τετραετίας. Προστίθεται βέβαια και η έκφραση «με μέριμνα για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος». Το πώς θα γίνει η μείωση θα εξαρτηθεί άλλωστε από την πραγματική εικόνα των οικονομικών του ΕΦΚΑ, καθώς δεν είναι πλέον σίγουρο ότι ο χρόνος θα κλείσει με πλεόνασμα...

Οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ

Στον αντίποδα, ο ΣΥΡΙΖΑ, που ως κυβέρνηση προχώρησε στη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, ψηφίζοντας αμέσως μετά το 3ο μνημόνιο, το νόμο Κατρούγκαλου, για την επόμενη τετραετία θέτει ως στόχο τη βελτίωση της «καθημερινότητας» των ασφαλισμένων, αλλά και την αύξηση των συντάξεων.

Το κυβερνών κόμμα θεωρεί την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου ως «μεγάλη ασφαλιστική μεταρρύθμιση» που οδήγησε στη δημιουργία ενός πλεονασματικού ασφαλιστικού συστήματος. Βέβαια αυτό επιτεύχθηκε και μέσα από σημαντικές περικοπές σε παλαιές και κυρίως στις νέες συντάξεις.

Μόλις τις τελευταίες ημέρες πριν από το κλείσιμο της Βουλής, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε στην αύξηση των συντάξεων θεσμοθετώντας τη λεγόμενη «13η Σύνταξη», που στην πράξη ήταν μια τμηματική παροχή. Εξήγγειλε δε, στο πλαίσιο των προεκλογικών δεσμεύσεων του ΣΥΡΙΖΑ, αύξηση και της κατώτατης σύνταξης, ενώ άφησε ανοικτό και το θέμα της περαιτέρω ενίσχυσης των εισοδημάτων στους χαμηλοσυνταξιούχους, σε μόνιμη βάση.

Στόχο για την επόμενη 4ετία θέτει επίσης την απλοποίηση της επαφής του ασφαλισμένου με το ασφαλιστικό σύστημα, με την ολοκλήρωση της ψηφιοποίησης του ΕΦΚΑ.