Δασαρχείο Αν. Αττικης: Οι ερωτήσεις μας και οι απαντήσεις τους πριν την καταστροφή της πυρκαγιάς

Απελπιστικά επίκαιρη -σχεδόν ένα μήνα μετά- αναδύεται η συνέντευξη του επικεφαλής της Διεύθυνσης Δασών Ανατολικής Αττικής, Αναστάσιου Καλπαξίδη στο Euro2day.gr μετά το ξέσπασμα των καταστροφικών πυρκαγιών στα βόρεια προάστια της Αθήνας, αυτά που γειτνιάζουν με τα παραμελημένα περιαστικά δάση της πρωτεύουσας.

Έχοντας εντοπίσει νωρίς τον οικολογικό και φυσικό κίνδυνο μιας σοβαρής πυρκαγιάς είχαμε απευθύνει σειρά ερωτημάτων που αφορούσαν και στις πρόνοιες που έχουν λάβει τα Δασαρχεία (και εν προκειμένω η Διεύθυνση Δασών Ανατολικής Αττικής), ιδίως μετά τη μεσολάβηση της καταστροφικής κακοκαιρίας «Μήδεια», καθώς η ανησυχία δημάρχων, κατοίκων και απλών πολιτών για την κατάσταση των δασών της Αττικής είχε ενταθεί.

Η τότε ανησυχία δυστυχώς απέκτησε πραγματική οντότητα το φετινό καλοκαίρι με χιλιάδες στρέμματα δάσους αλλά και οικιστικών περιοχών να έχουν παραδοθεί στις φλόγες, ανθρώπους να αγωνιούν, να ξεσπιτώνονται και να υποφέρουν χωρίς προηγουμένως – όπως αποδεικνύεται και από τις απαντήσεις που λάβαμε- να έχει γίνει η δέουσα πρόβλεψη προστασίας των δασικών εκτάσεων.

Οι ερωτήσεις μας τέθηκαν από τη δημοσιογράφο Πέννυ Κούτρα υπόψη των υπευθύνων ήδη από το Μάιο του 2021, χρονική στιγμή θεωρητικής έξαρσης των προετοιμασιών για την «καυτή» περίοδο του καλοκαιριού, η οποία ακόμη και χωρίς «ακραίους καύσωνες» αποτελεί εξ αντικειμένου εποχή επιφυλακής.

Οι απαντήσεις –που λάβαμε τελικώς στις 5 Ιουλίου του 2021 δηλαδή δυο μήνες μετά- περιλαμβάνουν αοριστίες, πολλά «θα» αλλά και την παραδοχή πως τα δασαρχεία δεν έχουν το προσωπικό για να εκτελέσουν τις εντελώς απαραίτητες εργασίες για τη φροντίδα των περιαστικών δασών, την ανάπτυξη τους και εν τέλει την προστασία τους. Το «μπαλάκι» μάλιστα είχε μεταφερθεί στους ΟΤΑ, ωστόσο, δεν υπήρξε καμιά συγκεκριμένη απάντηση για το αν η Διεύθυνση Δασών Ανατολικής Αττικής είχε έρθει σε συνεννόηση με τους οικείους Δήμους (καθώς κάθε δράση μέσα στο δάσος εκ μέρους των δημοτικών συνεργείων απαιτεί έγκριση από τα δασαρχεία), ώστε να υποδείξει και να καθοδηγήσει τις ανάγκες.

Υπό τα παραπάνω, καθίσταται εμφανές πως ολόκληρο το σύστημα πρόληψης «μπάζει» από παντού χωρίς κανείς να χρεώνεται την ευθύνη τι στιγμή της καταστροφής, αλλά ούτε καν μετά από αυτή έτσι ώστε κάποτε να μπει ένα τέρμα στις καταστροφές που θα μπορούσαν να προβλεφθούν, αποτραπούν ή έστω περιοριστούν.

Αναλυτικότερα, και μεταξύ άλλων είχαμε ρωτήσει:

• Κατόπιν του πρωτόγνωρου καιρικού φαινομένου της «Μήδειας», που έχει οδηγήσει σε τεράστιες ποσότητες κομμένων δέντρων και κλαδιών στα περιαστικά δάση, αυξάνοντας σύμφωνα με τους τοπικούς Δήμους, αλλά και ανεξάρτητους ειδικούς, κατακόρυφα τον κίνδυνο πυρκαγιών κατά τη θερινή περίοδο, τι μέτρα έχουν ληφθεί προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτός ο κίνδυνος, ώστε να μη βρεθούμε μπροστά σε «νέο Μάτι»;
• Τι υλικοτεχνική υποδομή και προσωπικό διαθέτει σήμερα για αντίστοιχους σκοπούς η Διεύθυνση Δασών Ανατολικής Αττικής και τα υποκείμενα δασαρχεία; Έχουν γίνει ενέργειες σε συντονισμό με τα αρμόδια υπουργεία και την πολιτική προστασία, ώστε να ενισχυθεί, αν χρειάζεται, το δυναμικό αυτό;
• Είναι γεγονός ότι τα εναπομείναντα δάση της Αττικής έχουν αφεθεί στο έλεός τους, σε μια διαδικασία φυσικής αναδάσωσης. Είναι γεγονός ότι δεν υπάρχει πια δασική υπηρεσία να παρακολουθεί την ανάπτυξη αυτών των δασών όπως γινόταν παλαιότερα. Μέτρα όπως η ελεγχόμενη υλοτόμηση με σκοπό την ανανέωση και ανάπτυξη του δάσους, απ’ όσο γνωρίζουμε, δεν εφαρμόζονται πλέον. Το ερώτημα είναι το εξής: Γιατί δεν αντιμετωπίζεται τουλάχιστον το περιαστικό δάσος της Αττικής ως μια εν δυνάμει γεωργική καλλιέργεια που μπορεί να προσφέρει ξυλεία, ρητίνες, βιομάζα κ.α. υποπροϊόντα του δάσους, έτσι ώστε οι οποιοιδήποτε εκμεταλλευτές του να φροντίζουν εκ των πραγμάτων την ομαλή ανάπτυξή του, υπό την εποπτεία και τις εντολές των υπηρεσιών σας και το δάσος να παραμένει καθαρό και συντηρημένο, με τον κίνδυνο αυτανάφλεξης να απομακρύνεται ως ενδεχόμενο; Το μοντέλο αυτό εφαρμόζεται στην πλειοψηφία των περιαστικών δασών τουλάχιστον της κεντρικής Ευρώπης κι έτσι το δάσος συντηρείται, παραμένει καθαρό, αναπτύσσεται και παράγει πλούτο. Αντίθετα, η μη συντήρησή του ενέχει τον κίνδυνο της φυσικής ανανέωσής του, η οποία μπορεί μαζί της να πάρει και περιουσίες πολιτών (μέσω πυρκαγιάς - αυτανάφλεξης).

Επί λέξει, η Διεύθυνση Δασών Ανατολικής Αττικής απάντησε τα παρακάτω, στα οποία δεν διευκρινίζεται αν οι πόροι και τα κονδύλια για την αποκατάσταση των δασικών εκτάσεων ήταν αρκετά, ούτε αν οι εργασίες από τρίτους φορείς έχουν ολοκληρωθεί, ούτε ποιες εκτάσεις καλύπτουν. Όλα αυτά εν μέσω θέρους και με την πρώτη πυρκαγιά στην Αττική, στην περιοχή του Βαρνάβα, να έχει ήδη ξεσπάσει και ενώ ακολούθησαν τόσο η φωτιά στο Διόνυσο και έπειτα εκείνη της Βαρυμπόμπης. Για τον καθαρισμό περιοχών, δε, δασικής βλάστησης ή και βλάστησης σε ζώνες μίξης του δάσους με τον οικιστικό ιστό, οι σχετικές μελέτες «ανέμεναν τη χρηματοδότησή τους», με τη Διεύθυνση Δασών Ανατολικής Αττικής να πετάει την ευθύνη για την έγκριση των πόρων (στις 5 Ιουλίου!) στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.

Αναλυτικότερα:

«Για το οικονομικό έτος 2021, εγκρίθηκε με την αριθμ. 3971/26-01-2021 Απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, το πρόγραμμα έργων και εργασιών Δημόσιας Δασοπονίας της Δ/νσης Δασών Αν. Αττικής για τις περιοχές αρμοδιότητας των δασαρχείων Πεντέλης, Πάρνηθας, Καπανδριτίου και Λαυρίου και η εκτέλεσή του θα γίνει από αναδόχους (μέσω δημοσίων συμβάσεων από τις αναθέτουσες αρχές που είναι τα Δασαρχεία), σύμφωνα με τις εκάστοτε ανάγκες, προτεραιότητες και διαθέσιμες πιστώσεις από τις διάφορες πηγές χρηματοδότησης, όπως είναι οι Δημόσιες Επενδύσεις (ΠΔΕ), τον Ειδικό Φορέα- Πράσινο Ταμείο.

Τα Δασαρχεία, ως αναθέτουσες αρχές και επιβλέποντες των έργων, φροντίζουν για την καλή εκτέλεσή τους από τους αναδόχους.

Για το 2021 γίνεται άμεσα προκήρυξη έργων και εργασιών από τα Δασαρχεία της αρμοδιότητάς μας, σύμφωνα με τον προγραμματισμό που εγκρίθηκε από τη Δ/νση Συντονισμού & Επιθεώρησης Δασών, τις εγκεκριμένες μελέτες και τις μελέτες που θα συνταχθούν και ανάλογα με τις διατειθέμενες πιστώσεις.

Οι εργασίες περιλαμβάνουν δασοκομικές εργασίες καθαρισμών αντιπυρικής προστασίας, συντηρήσεις δασικού οδικού δικτύου και αντιπυρικών ζωνών, απομάκρυνση μπάζων, απορριμμάτων από δάση και δασικές εκτάσεις.
Σύμφωνα με την αριθμ. 34052/5-5-2021 Απόφαση Αναπληρωτή Υπ. Εσωτερικών (ΑΔΑ: 9Γ6Ξ46ΜΤΛ6-Χ2Ι), έγινε κατανομή του ποσού των 16.910.000 ευρώ στους Δήμους της Επικράτειας για την κάλυψη δράσεων πυροπροστασίας σε δάση και δασικές εκτάσεις σε συνεργασία με τις κατά τόπους δασικές υπηρεσίες (Δασαρχεία). Σχετική και η αριθμ. 49746/1536/24-5-2021 εγκύκλιος του ΥΠΕΝ με υπογραφή του Υφ. Περιβάλλοντος κ. Αμυρά προς την Κεντρική Ένωση Δήμων της Χώρας και τους Δήμους.

Για τον σκοπό αυτό, κατ' εφαρμογήν της αριθμ. 3771/10-5-2021 Απόφασης του Γ.Γρ. Πολιτικής προστασίας περί κήρυξης σε Κατάσταση Ειδικής Κινητοποίησης Πολ. Προστασίας σε περιοχές της Περιφέρειας Αττικής μεγάλης επικινδυνότητας εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών, καθώς και σχετικών εγκυκλίων δίνεται η δυνατότητα στους Ο.Τ.Α. για εργασίες που αφορούν τη διενέργεια καθαρισμών και απομάκρυνσης της συσσωρευμένης βιομάζας, αποτέλεσμα των πρόσφατων δυσμενών καιρικών φαινομένων καθώς και συντηρήσεις δασικών οδών, με τη συνδρομή όλων των Δασαρχείων της αρμοδιότητάς μας, κατά το μέτρο δυνατό, καθώς η Δασική Υπηρεσία δεν διαθέτει πλέον το απαραίτητο δασικό προσωπικό (δασεργάτες) ή και τα μέσα για την πλήρη εκτέλεση τέτοιου είδους εργασιών.

Σε κάθε περίπτωση, για δασικές εκτάσεις της περιοχής ευθύνης μας, έχουν συνταχθεί από τα αρμόδια Δασαρχεία Πεντέλης, Πάρνηθας, Καπανδριτίου και Λαυρίου, μελέτες διαχείρισης της δασικής βλάστησης και καθαρισμών παρόδιας δασικής βλάστησης ή και βλάστησης σε ζώνες μίξης του δάσους με τον οικιστικό ιστό, οι οποίες έχουν εγκριθεί, έχουν επιλεγεί και έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης του ΥΠΑΤ και αναμένεται η χρηματοδότησή τους».

Όσον αφορά το τρίτο ερώτημα που αφορούσε τη συνεπή φροντίδα των δασών, με στόχο την απομάκρυνση του κινδύνου αυτανάφλεξης ή σκόπιμης πυρκαγιάς, η απάντηση ήταν ότι «τα δάση της Αν. Αττικής δεν είναι παραγωγικά, αλλά έχουν χαρακτήρα προστατευτικό και χρησιμοποιούνται ως χώροι αναψυχής, ενώ υπάρχει ένα μεγάλο δίκτυο μονοπατιών που προσφέρονται για δραστηριότητες όπως περπάτημα, ορεινή ποδηλασία, κ.λπ.». Στην πράξη, είναι γνωστό πως ομάδες εθελοντών πολιτών σε κάθε δασική περιοχή ζητούν σε ετήσια βάση «αποκατάσταση» σημείων εντός των εκτάσεων (άνοιγμα μονοπατιών, διαχείριση ρεμάτων κ.α.), και πυρασφάλεια...