Πώς κρίνει η αγορά φαρμάκου τα μέτρα του υπουργού Υγείας

της Δέσποινας Καραγιαννοπούλου (iatronet.gr)

Η αντιμετώπιση ενός προβλήματος, για να είναι ορθή και ωφέλιμη για τους περισσότερους δεν πρέπει να στηρίζεται στην οπτική του ενός αλλά η λύση να δίνεται βασιζόμενη στη σφαιρική εικόνα που έχουν οι πολλοί.

Έτσι ακριβώς, λένε παράγοντες της φαρμακευτικής αγοράς, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται και τα προβλήματα που ταλανίζουν την Υγεία. Δηλαδή μέσα από μια στρατηγική επιθετική, κατά το "η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση", όπου όλοι όσοι βρίσκονται στην μικρή περιοχή να πλαισιώνουν τον βασικό παίκτη (υπουργείο) μειώνοντας ταυτόχρονα το ρίσκο του να του δώσει ο διαιτητής- εν προκειμένω ο ασθενής -κίτρινη κάρτα.

Ζητήσαμε λοιπόν από παράγοντες της αγοράς να μας καταθέσουν τις απόψεις τους για τα μέτρα που έχουν διαρρεύσει το τελευταίο διάστημα, αν είναι δηλαδή είναι προς την σωστή κατεύθυνση ή χρειάζονται το κάτι ακόμα, για να φτάσουν στο πολυπόθητο αποτέλεσμα που είναι ο εξορθολογισμός της φαρμακευτικής δαπάνης.  

Αναγκαία η περαιτέρω επεξεργασία: Όπως μας ανέφεραν σχετικά με την πρόθεση του υπουργείου Υγείας τα μη ενεργά ΑΜΚΑ ή ΑΜΚΑ φαντάσματα να μην έχουν φαρμακευτική κάλυψη, μας τόνισαν ότι πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό μέτρο αλλά θα ήταν χρήσιμο η ΗΔΙΚΑ να υπολογίσει την δαπάνη που προκαλούσαν αυτά τα ΑΜΚΑ έτσι ώστε οι υπολογισμοί να γίνονται επί πραγματικής βάσης. Πληροφορίες από την αγορά επικεντρώνονται στο ότι το μέτρο έχει δυσκολίες και δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί στην πράξη.

• Προς τη σωστή κατεύθυνση έκρινε η αγορά το μέτρο να αυξηθεί η συνταγογράφηση με εμπορική ονομασία στο 30% με έμφαση στα γενόσημα, από 15% που είναι μέχρι σήμερα. Όπως μας ανέφεραν, το μέτρο είναι στην σωστή κατεύθυνση, καθώς θα διευκολύνει τη θεραπεία των ασθενών και θα διασφαλίσει τη συμμόρφωση στη θεραπεία χρόνιων παθήσεων.

Ωστόσο, η απόφαση θα πρέπει να αφορά το σύνολο των σκευασμάτων , δηλαδή να μπορεί ο ιατρός να επιλέγει να συνταγογραφεί με την εμπορική ονομασία ανεξάρτητα από την νομικη βάση του σκευάσματος (ανεξάρτητα από το αν είναι γενόσημο, εκτός προστασίας βιολογικό ή βίο ομοειδές) διαφορετικά μπορεί να οδηγήθούμε σε αύξηση της δαπάνης και κάτ’ επέκταση του CB. Ο στόχος μιας παρέμβασης πρέπει να διασφαλίζει την επιλογή της οικονομικότερης θεραπείας και όχι της "γενόσημης" θεραπείας. 

• Στελέχη τονίζουν ότι το μέτρο του υπουργείου Υγείας να βάλει τέλος στην εξίσωση λιανικής τιμής με την ασφαλιστική στα γενόσημα με προοπτική ένα κέρδος για το δημόσιο ταμείο της τάξεως των 40 εκατ. ευρώ είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Γιατί δίνει τη δυνατότητα στους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης να αγοράζουν την ίδια "αποτελεσματικότητα" στην ίδια τιμή. Το μέτρο μπορεί να επιφέρει εξοικονόμηση μέχρι και 30.000.000 σε 12μηνη βάση, παράλληλα όμως θα αυξήσει τις συμμετοχές ασθενών. Είναι υπέρ τους ότι το Υπουργείο και ο Υπουργός Υγείας προσωπικά έχει αναλάβει το πολιτικό κόστος της απόφασης η οποία είναι στη σωστή κατεύθυνση.

Απαιτεί περαιτέρω επεξεργασία: Σχετικά με το Face control στη συνταγογράφηση με κλειδωμένα πρωτόκολλα, υποστηρίζουν ότι για να αποδώσει το μέτρο πρέπει να συνδυαστεί με την αυτόματη συμπλήρωση των παραμέτρων που απαιτούνται απευθείας από τα βιοχημικά εργαστήρια- σύμφωνα με πληροφορίες η ΗΔΙΚΑ είναι έτοιμη να το
εφαρμόσει και θα μπορούσαν να ξεκινήσουν τα μεγάλα βιοχημικά που καλύπτουν και το σύνολο των εξετάσεων.

• Ο έλεγχος  στους γιατρούς που υπερβαίνουν το όριο της συνταγογράφησης  μπορεί να περιορίσει σημαντικά τη δαπάνη.
• Σχετικά με την πρόθεση του υπουργείου Υγείας να αφαιρείται η ασφαλιστική κάλυψη σε όσους δεν είναι συνεπείς στις ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις προς τον ΕΦΚΑ Ταμεία, στελέχη τονίζουν ότι αυτή θα δημιουργήσει δυσκολίες στην πρόσβαση. Αναρωτιούνται αν είναι αυτό το ζητούμενο ή το να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε θεραπείες οικονομικότερες; 

Τα «κρατικά φαρμακεία» (νοσοκομείων και ΕΟΠΥΥ) που προμηθεύονται τα φάρμακα σε χαμηλότερες τιμές θα μπορούσαν να είναι λύση, δηλαδή δεν έχει σημασία ποιος και πού συνταγογραφεί, αλλά πού εκτελείται η συνταγή και σε ποια τιμή.

• Θετικό Μέτρο: Η δέσμευση για αύξηση του προϋπολογισμού κατά 300 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι στη σωστή κατεύθυνση. Όμως, εκείνο που λείπει από την κατανομή είναι τα 70 περίπου εκατομμύρια που με βάση την κείμενη νομοθεσία πρέπει να τοποθετηθούν λόγω της αύξησης του ΑΕΠ.
  Η σωστή κατανομή των πόρων είναι απαραίτητο συστατικό για την ορθή πρακτική στη φαρμακευτική πολιτική και τον έλεγχο της δαπάνης, επίσης είναι σημαντικός παράγοντας αξιοπιστίας μεταξύ της εκάστοτε κυβέρνησης και των Εταιρειών.
• Θετικό Μέτρο: Οσον αφορά τις αλλαγές στο clawback των φθηνών φαρμάκων, παράγοντες τονίζουν ότι η  διατήρηση των οικονομικότερων θεραπειών είναι σημαντική παράμετρος στην οικονομία του συστήματος. Οποιαδήποτε προστασία όμως πρέπει να κοστολογείται σωστά και να χρηματοδοτείται από την πολιτεία. Αυτό σημαίνει να αναλάβει το κόστος που της αναλογεί και να μη μεταφέρεται αυτό σε τρίτους.
• Χρειάζεται προσοχή: Σύμφωνα με τις εξαγγελίες του Υπουργείου Υγείας, τα Βιο-ομοειδή Φάρμακα θα τιμολογούνται στο 70% του πρωτοτύπου από 99% που είναι σήμερα. 

Σήμερα, όπως λέγεται, τα περισσότερα βιο-ομοειδή ή αυτά που διακινούνται από τα κρατικά φαρμακεία είναι σε κλειστούς προϋπολογισμούς με υψηλές εκπτώσεις. Οποιοδήποτε μέτρο που έχει να κάνει με τις τιμές (πολύ περισσότερο αν αυτό είναι οριζόντιο) μπορεί να οδηγήσει σε αντίθετο αποτέλεσμα, μπορεί να προκαλέσει αποσύρσεις σκευασμάτων και αντικατάστασή τους με άλλα ακριβότερα. Το μέτρο χρειάζεται επαναξιολόγηση.

• Θετικό μέτρο: Αναφορικά με το πράσινο φως που θα δώσει το Υπουργείο Υγείας για εθελοντική προσχώρηση στην αρνητική λίστα για φάρμακα κάτω από 10 ευρώ με δυνατότητα να ζητηθεί αύξηση της τιμής έως και 20%, η αγορά κρίνει ότι το μέτρο είναι στη σωστή κατεύθυνση. Είναι απαραίτητο, ωστόσο, για να έχει επιτυχία να γίνεται με απλό τρόπο (αίτηση του ΚΑΚ). Η εθελοντική προσχώρηση στα μη αποζημιούμενα θα δώσει τη δυνατότητα σε εγνωσμένης αξίας χαμηλού κόστους θεραπείες να μείνουν στην αγορά. Το όριο των 10 ευρώ διασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό την πρόσβαση των ασθενών στις θεραπείες τους. Χρήσιμο και σημαντικό αυτά τα σκευάσματα να παραμείνουν στην Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση ώστε να αποτελούν θεραπευτική επιλογή για τον Θεράποντα Ιατρό.
• Απαιτεί περαιτέρω επεξεργασία:  Αναφορικά με τη δυνατότητα σκευάσματα που πωλούνται κάτω από 10 ευρώ να αιτηθούν αύξηση τιμής, η αγορά επισημαίνει ότι αποτελεί λύση και σημαντική βοήθεια για τη διατήρησή τους στην αγορά. Πρέπει ωστόσο αυτό να συμβεί σε συνδυασμό με τις προστασίες και τη δυνατότητά τους να επιλέξουν την απένταξή
  τους από την αποζημίωση. ΠΧ προστασία με ΚΗΘ 0,2 ευρώ σε σκεύασμα 30 δόσεων δηλαδή με Λιανική Τιμή =6ευρώ αν πάρουν  αύξηση 15% τότε η νέα Λιανική Τιμή θα είναι 9 ευρώ επομένως το νέο θα είναι ΚΗΘ=9/30 0,3 ευρώ μεγαλύτερη από το 0,2 άρα χάνεται η προστασία μέσω clawback.
• Η αύξηση της συμμετοχής στις βιταμίνες κατά 50% φαίνεται ότι βρίσκει σύμφωνη την αγορά με στελέχη να τονίζουν ότι αυτό μπορεί να γίνει για πολλές θεραπευτικές κατηγορίες και ειδικότερα σε θεραπείες όχι χρόνιες (πχ λοιμώξεις), αν δε αυτό συνδυαστεί με το ύψος της τιμής και το καθεστώς του ασφαλισμένου τότε δεν θα προκαλέσει προβλήματα προσβασιμότητας.
• Ο έλεγχος στα ογκολογικά φάρμακα μέσα από το μητρώο καταγραφής των περιστατικών, θα ξεδιαλύνει το τοπίο της συγκεκριμένης αγοράς. Όπως ισχυρίζονται στελέχη αναμένονται πολλά χρόνια τα Registries , τα οποία σε συνδυασμό με τα θεραπευτικά πρωτόκολλα μπορούν να οδηγήσουν στον εξορθολογισμό και τον έλεγχο της δαπάνης.
• Σχετικά με την εντολή του υπουργείου Υγείας προς την  Επιτροπή Διαπραγμάτευσης να εντατικοποιήσει το έργο της και σε άλλες θεραπευτικές κατηγορίες –ανάλογη εντολή έχει δοθεί και προς την ΕΚΑΠΥ- η αγορά αντιτείνει ότι το υπουργείο πρέπει να δώσει οδηγίες και για άλλες δαπανηρές αγορές, πχ υπολιπιδαιμικά ή αντιυπερτασικά. Το αποτέλεσμα πρέπει να είναι η μείωση των επιστροφών και όχι να "βαφτίζουμε" το CB εθελούσια έκπτωση γιατί αυτό δεν διορθώνει το πρόβλημα, απλά το μεταθέτει στο μέλλον. Οι διαπραγματεύσεις πρέπει να γίνονται με προοπτική, επί πραγματικών δεδομένων και να μη στηρίζονται σε παρελθοντικά στοιχεία. Επίσης πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και άλλες παραμέτρους εκτός της τιμής (πχ αποτελεσματικότητα, μείωση κόστους άλλων παρεμβάσεων, νοσηλείες κλπ).
• Η άποψη της αγοράς για το μέλλον του ΙΦΕΤ και το έργο που επιτελεί είναι ότι τα οποιαδήποτε μέτρα (π.χ. ελέγχου) αφορούν τον Οργανισμό θα πρέπει να ξεκινήσουν από τον ίδιο τον οργανισμό, π.χ. στα μόνιμης κάλυψης σκευάσματα (περίπου 300) μπορούν να γίνουν διεθνείς διαγωνισμοί για την προμήθειά τους για τα έκτακτης εισαγωγής να θεσπισθούν κανόνες οι οποίοι θα μπορούσαν να μειώσουν το κόστος, ενώ και οι τοπικές εταιρίες μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο σε αυτό.
  Η αγορά αναγνωρίζει ότι το ΙΦΕΤ παίζει τα τελευταία χρόνια ένα σημαντικό έργο, διασφαλίζει την πρόσβαση ασθενών σε θεραπείες οι οποίες υπό άλλες συνθήκες δεν θα έρθουν ποτέ στη χώρα ή θα έρθουν με μεγάλη καθυστέρηση.

Το ΙΦΕΤ λειτουργεί για τα φάρμακα που εκείνος εισάγει είτε από προμηθευτές του εξωτερικού είτε του εσωτερικού. Λειτουργεί δηλαδή ως ΚΑΚ. Θα έπρεπε λοιπόν να υπόκεινται στις ίδιες υποχρεώσεις που έχουν οι ΚΑΚ στη χώρα, δηλαδή να καταβάλλει τόσο rebate όσο και clawback. Αυτό από μόνο του πιθανόν να αρκούσε ώστε ο ΙΦΕΤ να λειτουργεί με λογική μείωσης του κόστους με ότι και αν σημαίνει αυτό. 

Γιατί αυξάνονται οι εισαγωγές από τον ΙΦΕΤ; Υπάρχουν, όπως λένε, πολύ λόγοι με κυριότερο την οριζόντια πολιτική όπως αυτή εφαρμόζεται σήμερα στη Φαρμακευτική αγορά- για να γίνει αυτό πιο κατανοητό σήμερα όλα τα σκευάσματα είτε είναι καινοτόμα είτε όχι επιστρέφουν στο κράτος το ίδιο ποσοστό επιστροφών.

Οι φαρμακευτικές εταιρείες και δη οι πολυεθνικές αδυνατούν να φέρουν νέα σκευάσματα στη χώρα, συμβάλλοντας σε αυτό και οι δυσκολίες που προκαλεί η κείμενη νομοθεσία με διάφορα εμπόδια, όπως το εξωτερικό κριτήριο 5/11 για την αποζημίωση κ.ά.

Συμπεράσματα

Όπως φαίνεται, η αγορά σε γενικές γραμμές κρίνει θετικά τα μέτρα που έχει εξαγγείλει το υπουργείο Υγείας για τον έλεγχο της φαρμακευτικής δαπάνης, χωρίς ωστόσο να μη διακρίνει και αυτά που θέλουν περαιτέρω επεξεργασία για την εφαρμογή τους ή αυτά που αναμένεται να προκαλέσουν προβλήματα κυρίως στην προσβασιμότητα των ασθενών στις θεραπείες.

Παρόλα ταύτα, υποστηρίζουν ότι όλα τα μέτρα πρέπει να αποκτήσουν και τα αντίστοιχα metrics, δηλαδή να μετράται κάθε μήνα ή τρίμηνο η αποτελεσματικότητα του κάθε μέτρου. Δεν μπορείς να διορθώσεις κάτι αν δεν το μετρήσεις, και εκ του αποτελέσματος τα μέτρα που μέχρι σήμερα έχουν εφαρμοστεί και δεδομένων της αύξησης των επιστροφών έχουν παταγωδώς αποτύχει.

Η δαπάνη αυξάνεται, το Rebate αυξάνεται, το clawback ίπταται και μεταμφιέζεται σε εθελούσια έκπτωση.

Ευλόγως τελικά, η αγορά αναρωτιέται μήπως τελικά ήρθε η ώρα να σκεφτούμε και να ψάξουμε λύσεις "έξω από το κουτί".