Οικονομία: Πώς θα αποφύγουμε το "λουκέτο"…

Την ώρα που ο προεκλογικός αγώνας επικεντρώνεται στο πώς θα φορολογηθεί κάποιος με εισόδημα 30.000 ευρώ, δυο παιδιά, μία ερωμένη, αναρωτηθήκαμε μήπως το Δημόσιο δεν απέχει πολύ από το φαλιμέντο;

Δημοσιεύθηκε: 2 Οκτωβρίου 2009 - 07:43

Στέφανος Kοτζαμάνης [email protected]

Οικονομία: Πώς θα αποφύγουμε το λουκέτο…

Την ώρα που ο προεκλογικός αγώνας επικεντρώνεται στο αν κάποιος με εισόδημα 30.000 ευρώ, δύο παιδιά και μία ερωμένη θα φορολογηθεί περισσότερο ή λιγότερο, αναρωτηθήκαμε μήπως τελικά το ελληνικό δημόσιο δεν απέχει και πάρα πολύ από το φαλιμέντο; - Η αλήθεια με τη γλώσσα των αριθμών.

Ρωτήθηκε πριν από ένα περίπου έτος, ιδιοκτήτης γνωστότατου εισηγμένου εμπορικού ομίλου, (που μάλιστα κατάφερε να μείνει ανέπαφος από την κρίση) για το πώς βλέπει την ελληνική οικονομία και απάντησε με χαρακτηριστικό τρόπο: "Μας μάθανε ότι η Ελλάς ποτέ δεν πεθαίνει. Ωστόσο, αν κάνει κάποιος συνεχώς μ...ίες, πεθαίνει"!

Η αλήθεια είναι σημερινή κατάσταση των δημόσιων οικονομικών είναι κάκιστη. Αν επρόκειτο μάλιστα περί ιδιωτικής εταιρίας, είναι αμφίβολο αν θα τη δάνειζαν οι τράπεζες και θα της έδιναν πίστωση οι προμηθευτές της. Αναφέρουμε μερικά ενδεικτικά χαρακτηριστικά:

• Ο ΟΠΑΔ, ο ΟΓΑ και άλλα ασφαλιστικά ταμεία του Δημοσίου πληρώνουν κλινικές, γιατρούς, φαρμακοποιούς κ.ά., με χρονική καθυστέρηση που υπερβαίνει τους 12 μήνες!

• Οι καθυστερήσεις πληρωμών στα δημόσια νοσοκομεία είναι παροιμιώδεις και οι προμηθευτές εκλιπαρούν να πληρωθούν έστω και με ομόλογα του Δημοσίου.

• Το ίδιο το ελληνικό δημόσιο καθυστερεί επί χρόνια να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του προς τις κατασκευαστικές εταιρίες και προς άλλους προμηθευτές του. Μάλιστα, δεν δέχεται να συμψηφίσει τα δικά του "βερεσέδια", με αντίστοιχες υποχρεώσεις των εταιριών προς το Δημόσιο και προς ασφαλιστικούς οργανισμούς!

• Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι η πολυδιαφημιζόμενη άνετη φετινή χρηματοδότηση του δημόσιου χρέους προήλθε εν πολλοίς από κεφάλαια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (βλέπε έμμεση κοινοτική στήριξη), που χρηματοδότησαν τις ελληνικές τράπεζες με 1% και στη συνέχεια οι τελευταίες κάλυψαν τις κρατικές ομολογιακές εκδόσεις καρπωνόμενες πολλαπλάσιο επιτόκιο…

Η τελευταία τετραετία και η "επόμενη μέρα"

Ανεξάρτητα από τη δυσμενή τρέχουσα κατάσταση των οικονομικών του ελληνικού δημοσίου, μεγαλύτερη ανησυχία προκαλείται από το γεγονός ότι αυτά ακολουθούν πορεία επιδείνωσης κατά τα τελευταία (πολλά) χρόνια και ενδεικτικά και μόνο αναφερόμαστε στα τελευταία πέντε:

Α. Το έλλειμμα του Δημοσίου σε ευρώ θα είναι φέτος υπερδιπλάσιο από εκείνο του 2004, παρά το γεγονός ότι το 2004 ήταν έτος Ολυμπιακών Αγώνων με σειρά έκτακτων δαπανών. Το έλλειμμα μάλιστα αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 30% των ετήσιων εσόδων του προϋπολογισμού!

Β. Το δημόσιο χρέος είναι αυξημένο φέτος κατά 100 δισ. ευρώ από εκείνο του 2004.

Γ. Από τα μεγέθη αυτά προκύπτει ότι -παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα- καμία βελτίωση δεν παρουσίασαν οι δείκτες του ελλείμματος και του χρέους (τα απόλυτα μεγέθη ως ποσοστά επί του ΑΕΠ) από το 2004 έως το 2009. Αντίθετα, θα εμφάνιζαν σαφή επιδείνωση, αν στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος δεν αναπροσαρμόζαμε λογιστικά -προς τα πάνω φυσικά- το ΑΕΠ (θυμάστε τα περί ένταξης της πορνείας και άλλων δραστηριοτήτων).

Η "επόμενη μέρα"

Όπως προκύπτει με χαρτί και μολύβι, όποια κυβέρνηση προκύψει στις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου θα πρέπει μέσα στο 2010 να εξοικονομήσει πάνω από 10 δισ. ευρώ, προκειμένου να επαναφέρει το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 3% του ΑΕΠ. Πράγμα αδύνατον, άρα βαδίζουμε προς νέα διαπραγμάτευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τριετή μάλλον παράταση, που όπως φαίνεται θα μας δοθεί.

Η αύξηση των φορολογικών εσόδων φαντάζει δύσκολη τουλάχιστον για το 2010, καθώς τα εταιρικά κέρδη και οι αμοιβές των ελεύθερων επαγγελματιών του 2009 (που θα φορολογηθούν του χρόνου) θα είναι μειωμένα κατακόρυφα και καθώς οι διεθνείς οργανισμοί προβλέπουν ΑΕΠ είτε αρνητικό είτε στην καλύτερη περίπτωση οριακά θετικό.

Ειδικότερα δε για την οικοδομή, τη λεγόμενη λοκομοτίβα της οικονομίας μας, το βέβαιο είναι πως δεν πρόκειται να αρχίσει να ανακάμπτει πριν από το φθινόπωρο της επόμενης χρονιάς.

Επιπλέον, η δομή των δημόσιων δαπανών είναι τέτοιας μορφής ώστε να θεωρείται αδύνατη η ουσιαστική συγκράτησή τους. Να θυμίσουμε ότι και φέτος που δεν δόθηκαν αυξήσεις στους δημοσίους υπαλλήλους οι δαπάνες στο πρώτο εξάμηνο τρέχουν με διψήφιο ποσοστό! Προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση συμβάλλουν -μεταξύ άλλων- τα αλματωδώς αυξανόμενα ανοίγματα του Ασφαλιστικού αλλά και οι ενισχύσεις προς τους ΟΤΑ.

Όλα λοιπόν δείχνουν ότι οι δείκτες του 2010 θα είναι ακόμη πιο δυσμενείς από τους φετινούς, ανεξαρτήτως του ποια κυβέρνηση θα προκύψει στις 4 Οκτωβρίου…

Το βέβαιο δηλαδή είναι πως τα δημόσια οικονομικά έχουν πάρει την κατηφόρα και η τάση είναι οι ήδη κακοί δείκτες να συνεχίσουν μάλλον να επιδεινώνονται παρά να βελτιώνονται.

Τι θα μπορούσε όμως να σώσει την οικονομία από μία δρομολογούμενη κατρακύλα; Και φυσικά δεν αναφερόμαστε σε παύση πληρωμών του Δημοσίου ή σε έξωση από τη ζώνη του ευρώ στο άμεσο μέλλον, αλλά σε μια κατάσταση που θα προκύψει σε βάθος χρόνου αν δεν ληφθούν σοβαρά μέτρα.

Πού θα κριθεί το "στοίχημα"

Με βάση τις υπάρχουσες δομές, περιθώρια για μείωση των κρατικών δαπανών δεν φαίνεται να υπάρχουν, χωρίς να προκύψουν εντονότατες επιδράσεις για την πραγματική οικονομία.

Άλλωστε, η εφαρμογή σταθεροποιητικών πολιτικών στην Ελλάδα (1990 - 1993) συνοδεύτηκαν από χαρακτηριστική αποτυχία.

Ούτε όμως και μια πολιτική τόνωσης της ζήτησης είναι από μόνη της σε θέση να σώσει τα δημόσια οικονομικά. Γιατί αν τα τελευταία χρόνια, με ετήσια ονομαστική αύξηση (σε τρέχουσες τιμές, όπου δηλαδή συμπεριλαμβάνεται και ο πληθωρισμός) του ΑΕΠ κατά 7% δεν καταφέρναμε να επιτύχουμε διψήφια ποσοστά αύξησης φορολογικών εσόδων, πώς θα το καταφέρουμε στο μέλλον, όταν οι ετήσιες αυξήσεις του ονομαστικού ΑΕΠ προβλέπεται να είναι στην καλύτερη περίπτωση οι μισές;

Άρα λοιπόν, ένα σενάριο διάσωσης και ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας θα πρέπει να περάσει μέσα από:

• Μια τριετή τουλάχιστον παράταση που θα λάβουμε ως χώρα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Κάτι τέτοιο θεωρείται το πιθανότερο σενάριο, καθώς προβλήματα δεικτών έχουν και πολλές άλλες χώρες της ευρωζώνης.

• Μια ουσιαστική άνοδο του ΑΕΠ κατά τα επόμενα χρόνια, μέσα από την εκμετάλλευση της όποιας διεθνούς ανάκαμψης, των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ και των μέτρων τόνωσης της πραγματικής οικονομίας.

• Μέσα από την υιοθέτηση ενός φορολογικού νομοσχεδίου αμερικανικού τύπου, όπου θα προβλέπονται αυστηρότατες διατάξεις, βαρύτατες ποινές και πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα σύστημα αντικειμενικών κριτηρίων.

• Μέσα από δραστικό περιορισμό των κρατικών σπαταλών, αφού πολλοί πιστεύουν ότι το κόστος των προμηθειών του Δημοσίου θα μπορούσε να μειωθεί έως και κατά 30%.

• Μέσα από δραστικές τομές στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας.

Η διάσωση - ανάπτυξη της οικονομίας είναι μεν εφικτή, αλλά υπό την προϋπόθεση δραστικότατων αλλαγών και αποτελεσματικότητας της κρατικής μηχανής σε τομείς όπου μέχρι σήμερα υστερεί χαρακτηριστικά.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.