Δείτε εδώ την ειδική έκδοση

«Πατρίδα μου είναι πλέον η μνήμη»

Τι λέει ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος, με αφορμή τη συγκεντρωτική έκδοση της δουλειάς του.

  • Real.gr
«Πατρίδα μου είναι πλέον η μνήμη»
«Δίνω μεγάλη σημασία στη συνδρομή και την παρέμβαση της μνήμης, που με βοηθάει να φέρω προς τα έξω γεγονότα τα οποία στον καιρό τους ίσως να μην είχαν τόση αξία».
 
Αυτό δηλώνει ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με την ευκαιρία της συγκεντρωτικής έκδοσης της δουλειάς του από τον Κέδρο («Ποιήματα 1968-2010»).

Ο ποιητής μιλάει ακόμα για την ιστορική ήττα της Αριστεράς και το χαμένο πνεύμα της επανάστασης, εξηγεί πώς δουλεύει τον στίχο του με τα υλικά του καθημερινού περίγυρου, τονίζοντας το βάρος του χρόνου, και δηλώνει αισιόδοξος για τις επιδόσεις της νέας ποιητικής γενιάς.

ΕΡ: Κοιτάζοντας αναδρομικά την ποίησή σας, ποιο θα λέγατε ότι είναι το κύριο χαρακτηριστικό της, πώς θα τοποθετούσατε το στίγμα της στην εποχή μας;

ΑΠ: Το κύριο χαρακτηριστικό της ποίησής μου νομίζω ότι επισημαίνεται σε μια μόνιμη συνειδητή προσπάθεια, στην οποία με βοήθησε και το πέρασμα του χρόνου, να προχωρώ όλο και βαθύτερα, από τα εξωτερικά τοπία, στα εσώτερα` σε εκείνα δηλαδή της ψυχής. Αυτή η επιδίωξη, λοιπόν, αυτή η διαδρομή, πιστεύω ότι αποτελεί και το χαρακτηριστικό στοιχείο της. Όσο για το «στίγμα» της, δεν μπορώ να σας απαντήσω, διότι δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν αυτή, η ποίησή μου δηλαδή, έχει αφήσει κάποιο στίγμα, μέχρι τώρα.

ΕΡ: Ένα μεγάλο μέρος της ποίησής σας είναι φτιαγμένο με αθώα υλικά, με οικείες εικόνες του καθημερινού μας περίγυρου. Πρόκειται, όμως, για μια καθημερινότητα που συνορεύει συχνά με τη μελαγχολία. Πώς ακριβώς γίνεται αυτή η διεργασία στον στίχο σας;

ΑΠ: Είμαι άνθρωπος λαϊκών καταβολών και, ως εκ τούτου, από πολύ μικρός, πέντε-έξι χρονώ παιδί για την ακρίβεια, βρέθηκα εξ ανάγκης μέσα στην κοινωνία της τάξεως αυτής και όχι μόνο, φυσικά. Ήταν επόμενο, λοιπόν, η ποίησή μου να φτιαχτεί από αθώα υλικά, όπως λέτε, και από εικόνες του καθημερινού μας περίγυρου.
 
Γι' αυτό και στους στίχους μου κατοικεί ένας κόσμος «ταπεινών», ένας κόσμος ανθρώπων διακατεχόμενων από μια συγκινητική δίψα για ζωή, ανθρώπων υπερβατικών, ονειροπόλων που, όμως, αυτό το σύστημα με τις περίεργες ταξικές του διαρθρώσεις, δεν τους επέτρεψε να εκφραστούν αβίαστα και ελεύθερα.

Για τούτο και αυτοί εκδηλώθηκαν συμπιεσμένοι μέσα σε ένα ιδιόμορφο «περιθώριο», αφήνοντας πίσω τους πράξεις, ενέργειες και πράγματα μαγικά, πράγματα στεφανωμένα με μια υπέρλαμπρη φωτογένεια, σχεδόν μυθική.

Παρά ταύτα όμως, αυτό το αδιόρατο παράπονο στο πρόσωπό τους για όλα όσα δεν τους επετράπη να ζήσουν όπως θα ήθελαν και όπως τους άξιζε, συνυπολογιζομένης μάλιστα στην προκειμένη περίπτωση και της δικής μου, εξ ιδιοσυγκρασίας, λύπης που ενοικεί στο βάθος του χαρακτήρα μου, προσέδωσαν στα γραπτά μου μια σκιά μελαγχολίας, λεπτής μεν, αλλά έντονης και διαβρωτικής, πολλές φορές, στην ουσία της.

Όσο για τη διεργασία, δεν μπορώ να σας προσδιορίσω πώς συντελείται` μόνη της αναλαμβάνει τον ρόλο της και το αποτέλεσμα που μου φέρνει, είναι ένα νεογέννητο παιδάκι, που αρχίζω κι εγώ σιγά-σιγά να προσπαθώ να το γνωρίσω.

ΕΡ: Έναν σημαντικό ρόλο στην ποίησή σας αναλαμβάνει και η λειτουργία της μνήμης. Πώς θα περιγράφατε μια τέτοια λειτουργία;

ΑΠ: Η μνήμη μου παραμένει ακόμη πολύ δυνατή και, ομολογώ, ότι είναι εκείνη που με βοηθάει όχι να ανασύρω και πάλι στην επιφάνεια πράγματα που με προσδιόρισαν, αλλά και να τα κρατώ μονίμως όπως συνέβησαν τότε που συνέβησαν, σαν να τα ζω τώρα, αυτήν τη στιγμή. Αυτή η λειτουργία της μνήμης, λοιπόν, μου δίνει την ευκαιρία να φέρνω προς τα έξω γεγονότα παλαιά τα οποία όμως ίσως να μην είχαν κάποια αξία, αν δεν ήταν περιβεβλημένα από μια πανέμορφη, είμαι βέβαιος, αχλύ, την οποία επιφέρει μάλλον η πατίνα του χρόνου. Εξάλλου, για να σας τονίσω πόση σημασία δίνω στη συνδρομή και στην παρέμβαση της μνήμης, θέλω να σας υπενθυμίσω τους στίχους μου από τον «Κρυφό κυνηγό»: Πατρίδα μου είναι πλέον η μνήμη και περιουσία μου όσοι αγάπησα` και με αγάπησαν.

ΕΡ: Υπάρχει στα ποιήματά σας ένα αίσθημα διαρκούς ματαίωσης και ήττας. Η ήττα, όμως, εδώ δεν είναι η ήττα την οποία βιώνουν οι ποιητές της πρώτης και της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς, αλλά κάτι άλλο, πιο εσωτερικό και ατομικό.

ΑΠ: Όπως γνωρίζετε, έχω ασχοληθεί έντονα με αυτή την ανοιχτή πληγή της ήττας της Αριστεράς μετά τον Εμφύλιο, καθώς και με την προσπάθεια συσκότισής της, από ορισμένους, οι οποίοι μάλιστα και με τα τραγικά λάθη τους την προκάλεσαν, εκδίδοντας το 1991 το σχετικό με το θέμα αυτό βιβλίο μου "Εκδρομή στην άλλη γλώσσα", βασισμένο στην ποίηση των Άρη Αλεξάνδρου, Μανόλη Αναγνωστάκη, Τάσου Λειβαδίτη, Δημήτρη Δούκαρη, Μιχάλη Κατσαρού, Θανάση Κωσταβάρα και Τίτου Πατρίκιου (τη σειρά εμφανίσεώς τους την καθόρισε η χρονολογία γεννήσεώς τους). Αυτή λοιπόν η ήττα ήταν μια ήττα ηρώων και οραματιστών ενός καινούργιου κόσμου, στον οποίο ακόμα και εάν η επανάσταση επικρατούσε, πιστεύω ότι οι φλογερές καρδιές τους δεν θα την άφηναν να παγιωθεί σε καθεστώς.

Η ήττα η δική όμως, είναι εντελώς άλλο πράγμα, εντελώς διαφορετική. Είναι μια ήττα σιωπηρή ενός ανθρώπου, που υποψιάστηκε, δυστυχώς, αρκετά νωρίς τη γενετήσια ερημιά και τη σκληρή, μόνιμη απειλή του θανάτου. Θα μου πείτε ότι οι άλλοι άνθρωποι δεν τα υποψιάζονται όλα αυτά; Θα σας έλεγα πως στη συντριπτική πλειοψηφία τους δεν τα υποψιάζονται` γι' αυτό και ο εαυτός τους τούς επιτρέπει κοινωνικώς να ασχημονούν ενώ στην ιδιωτική τους ζωή, αν κάποιος, κάπως εύθραυστος, κάνει το λάθος και τους πλησιάσει ή τους εμπιστευθεί, τον καταστρέφουν ανεπανόρθωτα.

ΕΡ: Στα ποιητικά σας βιβλία συναντάμε και ένα σαφώς αυτοβιογραφικό στοιχείο: άνθρωποι παρμένοι από τα χρόνια της παιδικής ηλικίας ή δύσκολες καταστάσεις του παρόντος, που χρειάστηκε ισχυρή θέληση για να αντιμετωπιστούν. Με ποιον τρόπο κατορθώνει η ποίηση να δώσει καθολικές διαστάσεις στα προσωπικά μας συμβάντα;

ΑΠ: Είμαι άνθρωπος εκ ολοκλήρου βιωματικός και, δυστυχώς, η φαντασία μου -κάτι που θα το ήθελα- δεν με βοηθάει καθόλου στα γραπτά μου. Ευτυχώς όμως, διότι τα βιώματά μου υπήρξαν πλούσια είτε στις χαρούμενες είτε στις δύσκολες περιπτώσεις και περιστάσεις της ζωής μου. Αυτά τα βιώματα, λοιπόν, παίρνοντάς τα η ποίηση, τα προτείνει στους άλλους με τον πιο άμεσο, τον πιο απλό, τον πιο ευανάγνωστο και τον πλέον ειλικρινή τρόπο, θέλω να πιστεύω, καθιστώντας τους έτσι κοινωνούς και συμμετόχους αφού οι εμπειρίες μου δεν διαφέρουν σε τίποτα από τις εμπειρίες ενός καθημερινού, ευαίσθητου όμως, ανθρώπου.

ΕΡ: Έχετε γράψει επί πολλά χρόνια κριτική ποίησης. Παρακολουθώντας τους νέους ποιητές, που επιδεικνύουν τα τελευταία χρόνια μια δυναμική παρουσία, τι θα λέγατε για τις αναζητήσεις τους; Συνεχίζουν στη γραμμή των παλαιότερων γενεών ή έχουν εγκαινιάσει μιαν άλλη, εντελώς δική τους πορεία;

ΑΠ: Οι νέοι ποιητές που εμφανίστηκαν λίγο πριν ή λίγο μετά το 2002, και εξακολουθούν να εμφανίζονται, είναι και πολλοί, και καλοί. Το έργο τους το διακρίνει η φρεσκάδα, το χαρακτηρίζει η αναζήτηση και η συγκρότηση. Επίσης, προχωρούν αμέσως στο βάθος και στην ουσία της ποίησης και, κυρίως, ενώ φαίνεται ότι γνωρίζουν καλά και την ξένη ποίηση, παρόλα αυτά, οι αφετηρίες τους, οι ρίζες τους, ξεκινούν από την Ελλάδα. Γεγονός που είναι και ενθαρρυντικό και ελπιδοφόρο. Πάντως, γυρνώντας στη διατύπωση της ερώτησής σας, θα σας έλεγα ότι, μιλώντας μαζί σας, είναι βλαστήμια να αποδέχομαι τη φράση σας «έχετε γράψει επί πολλά χρόνια κριτική ποίησης», γι' αυτό και θα σας διευκρινίσω ότι έχω γράψει κάποια σημειώματα -αρκετά όντως- μόνο και μόνο με την άδεια που μου παρέχει η ενασχόλησή μου με τον στίχο.

ΕΡ: Ετοιμάζετε κάτι καινούργιο μετά τη συγκεντρωτική έκδοση του ποιητικού σας έργου;

ΑΠ: Αφιέρωσα πολύ χρόνο και κόπο στη συγκεντρωτική μου, η οποία ήθελα να βγει όπως ακριβώς βγήκε, για να είμαι ήρεμος και ήσυχος. Τώρα, σιγά-σιγά, ετοιμάζομαι ύστερα από καιρό να κρούσω και πάλι τη θύρα μις συλλογής μου ευρισκομένης στα σκαριά, καθώς κι ενός άλλου βιβλίου, που το αγαπώ από τώρα, πολύ.

ΣΧΟΛΙΑ ΧΡΗΣΤΩΝ

blog comments powered by Disqus
v
Απόρρητο