Τριανταφυλλίδης: Σοβαρός κίνδυνος αν εξαπλωθεί η ινδική μετάλλαξη

Αύξηση της γονιδιακής επιτήρησης για τον έλεγχο των μεταλλαγμένων στελεχών στην Ελλάδα προτείνει ο ομότιμος καθηγητής Γενετικής και Γενετικής του Ανθρώπου στο ΑΠΘ Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, έπειτα και από τον εντοπισμό του πρώτου κρούσματος της ινδικής παραλλαγής του SARS-CoV-2.

Μιλώντας στο Euro2day.gr δεν κρύβει την ανησυχία του για τους κινδύνους μιας πιθανής εξάπλωσης. «Οι παραλλαγές του κορωνοϊού οι οποίες έχουν μεταλλάξεις διαφυγής στο ανοσοποιητικό σύστημα αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για την υγεία του πληθυσμού, αν εξαπλωθούν», αναφέρει για να προσθέσει: «Ο εντοπισμός και αυτής της επικίνδυνης παραλλαγής στη χώρα μας σημαίνει ότι θα πρέπει η γονιδιακή επιτήρηση να γίνεται σε μεγαλύτερο αριθμό δειγμάτων από αυτή που γίνεται σήμερα, έτσι ώστε από τη μια πλευρά να γνωρίζουμε καλύτερα το είδος των μεταλλάξεων που βρίσκονται στην Ελλάδα και από την άλλη, να λάβουμε τα πρέποντα περιοριστικά και εμβολιαστικά μέτρα».

Το επικίνδυνο στέλεχος B.1.617 που εξαπλώνεται με δραματικούς ρυθμούς στην πολυπληθή ασιατική χώρα, με εκατοντάδες χιλιάδες νέα κρούσματα και χιλιάδες θανάτους καθημερινά, έχει οδηγήσει πολλές χώρες στη λήψη μέτρων όπως η απαγόρευση των πτήσεων από και προς τη συγκεκριμένη χώρα.

Ο καθηγητής θεωρούσε αναμενόμενο να εντοπιστεί το πρώτο κρούσμα και στην Ελλάδα. Παρόλο που η χώρα μας δεν έχει ιδιαίτερες ανταλλαγές επισκεπτών με τη συγκεκριμένη χώρα, η μεταλλαγή της Ινδίας είχε ήδη εντοπιστεί σε άλλες 21 χώρες, μεταξύ αυτών στη Βρετανία, στο Βέλγιο και στο Ισραήλ.

Η «ταυτότητα» της ινδικής παραλλαγής

Όπως αναφέρει ο κ. Τριανταφυλλίδης, το στέλεχος B.1.617 έχει συνολικά 13 μεταλλάξεις, από τις οποίες δύο προκαλούν ανησυχία:

- Η μετάλλαξη L452R, η οποία είχε ανιχνευθεί για πρώτη φορά στο λεγόμενο Καλιφορνέζικο στέλεχος (B.1.427), επηρεάζει την πρωτεΐνη της ακίδας του ιού, που χρησιμοποιεί ο κορωνοϊός για να εισέρχεται στα ανθρώπινα κύτταρα. Μάλλον οι ακίδες αυτού του στελέχους συνδέονται πιο σταθερά στην επιφάνεια των ανθρώπινων κυττάρων. Εξαιτίας αυτού, η μετάλλαξη L452R εκτιμάται ότι αυξάνει τη μεταδοτικότητα του νέου στελέχους από 15% έως 20% σε σχέση με το αρχικό πανδημικό στέλεχος.

- Μεγαλύτερη όμως ανησυχία προκαλεί η δεύτερη σημαντική μετάλλαξη του ινδικού στελέχους, η οποία ονομάζεται E484Q και επίσης επηρεάζει το σχήμα της πρωτεΐνης της ακίδας του ιού. Η συγκεκριμένη μετάλλαξη δημιουργήθηκε στην Ινδία και επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, τα οποία στοχεύουν την πρωτεΐνη της ακίδας του ιού. Παραλλαγές με τη μετάλλαξη αυτή είναι σε θέση να αποφεύγουν το ανοσοποιητικό σύστημα τόσο των εμβολιασμένων όσο και των προηγουμένως μολυσμένων ατόμων, με αποτέλεσμα να εκδηλώνονται σοβαρότερα κλινικά συμπτώματα της νόσου Covid-19. Ηδη γνωρίζουμε ότι δύο εμβόλια (AstraZeneca, Johnson and Johnson) έχουν πολύ περιορισμένη ικανότητα αντιμετώπισης αυτής της παραλλαγής.

Η ινδική είναι μία από τις 8 παραλλαγές του SARS-CoV-2 που προκαλούν σήμερα παγκόσμια ανησυχία, μαζί με τη βρετανική (που έχει κυριαρχήσει στην Ελλάδα), τη νοτιοαφρικανική, δύο της Βραζιλίας και τις μεταλλάξεις της Καλιφόρνια, της Ουγκάντα και της Τανζανίας.

«Βρισκόμαστε σε βιολογικό πόλεμο»

Αναφορικά με την κατάσταση στην Ελλάδα, ο καθηγητής απαριθμεί τρία κυβερνητικά λάθη και αστοχίες, που διορθώθηκαν τις τελευταίες μέρες. Αυτά αφορούσαν στα κλειστά εμβολιαστικά κέντρα, στα self-tests και στην προτεραιοποίηση των εμβολιασμών. «Δεν ήταν σωστό πάνω στην κορύφωση του εμβολιαστικού προγράμματος να μη λειτουργήσουν για τέσσερις ολόκληρες μέρες τα εμβολιαστικά κέντρα. Ευτυχώς διορθώθηκε. Επίσης, η δυνατότητα να προμηθεύεται ο πολίτης τα self-tests σε οκτάδες και όχι ένα ένα, θα διευκολύνει σημαντικά τη διαδικασία αυτοδιαγνωστικού ελέγχου και θα αποτρέψει τους συνωστισμούς στα φαρμακεία. Τέλος, θεωρώ πως είναι σωστό μέτρο η επέκταση των εμβολιασμών στις χαμηλότερες ηλικίες, με το πλεόνασμα των εμβολίων της AstraZeneca, καθώς ο μέσος ηλικιακός όρος των κρουσμάτων σήμερα έχει πέσει στα 44 έτη, ενώ οι νεότερες ηλικίες είναι αυτές που μεταδίδουν περισσότερο, οδηγώντας την πανδημία», σημειώνει.

Παράλληλα, κάνει λόγο για «βιολογικό πόλεμο» άγνωστης προέλευσης και τονίζει την ανάγκη να γίνει αντιληπτή από όλους η ανάγκη να αξιοποιήσουμε όλα τα «όπλα» που έχουμε στη διάθεσή μας. Χαρακτηρίζει ακατανόητα τα υψηλά ποσοστά αποχής από τον εμβολιασμό, που σε ορισμένες ηλικιακές ομάδες αγγίζουν και το 50%. «Δεν μπορώ να το αντιληφθώ. Έχουν καταγραφεί σε παγκόσμιο επίπεδο 287 περιστατικά θρομβώσεων από το εμβόλιο της AstraZeneca και 325 από όλα τα εμβόλια και πολύ λίγα απ’ αυτά είχαν κακή κατάληξη. Τόσοι είναι οι άνθρωποι που πεθαίνουν από κορωνοϊό μέσα σε τρεις μέρες μόνο στην Ελλάδα», επισημαίνει.

Ο κ. Τριανταφυλλίδης θεωρεί ορθή την απόφαση για επανεκκίνηση της εστίασης σε ανοικτούς χώρους αμέσως μετά το Πάσχα, τονίζοντας ωστόσο πως η αποτελεσματικότητα του μέτρου, όπως και κάθε άλλου ανοίγματος κάποιας δραστηριότητας, θα εξαρτηθεί από τη δική μας συμπεριφορά. «Δυστυχώς βλέπω συμπεριφορές που υπονομεύουν τη συλλογική προσπάθεια. Με λύπη μου είδα πως σε συλλαλητήριο στη Θεσσαλονίκη συμμετείχαν και υγειονομικοί, πολλοί εκ των οποίων χωρίς να φορούν μάσκα».

Το υπερ-εμβόλιο που θα καλύπτει τις μεταλλάξεις

Πάνω από 10 ερευνητικά έργα βρίσκονται σε εξέλιξη σήμερα, διερευνώντας την πιθανότητα ανάπτυξης ενός ιδανικού, καθολικού εμβολίου έναντι των β-κορωνοϊών, με χρηματοδότηση από το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων (NIAID) των ΗΠΑ.

Σημειώνεται πως σύμφωνα με το Science, ήδη από το 2017 είχε υποβληθεί πρόταση από τρεις κορυφαίες ερευνητικές ομάδες για επιχορήγηση του φιλόδοξου στόχου, αλλά το NIAID τής έδωσε χαμηλή βαθμολογία, θεωρώντας προφανώς ότι οι συγκεκριμένοι ιοί δεν αποτελούσαν τότε παγκόσμια απειλή. Τέσσερα χρόνια μετά, και εν μέσω πανδημίας που έχει στοιχίσει ήδη τη ζωή άνω των 3 εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως, άλλαξαν ριζικά την άποψή τους.

Οι β-κορωνοϊοί ανήκουν στη διαβόητη ταξινομική ομάδα των ιών που είναι γνωστό ότι περιλαμβάνει δύο θανατηρόφους ιούς (τον SARS-CoV που προκαλούσε σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο και τον MERS-CoV που προκαλούσε το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής). Η ίδια ομάδα περιλαμβάνει και πολλούς ιούς του κοινού κρυολογήματος, αλλά και ιούς που έχουν ως ξενιστή τις νυχτερίδες.