Η ικανότητα της Ευρώπης να αντέξει αυτήν την εποχή τον άνεμο της οικονομικής ύφεσης που δυσχεραίνει την πορεία των οικονομιών της ευρωζώνης αντιμετωπίζεται με μια δόση σκεπτικισμού, μεγάλο μέρος του οποίου προέρχεται από την αντίληψη ότι οι χώρες της ευρωζώνης μπήκαν στην κρίση τελευταίες και, άρα, η ανάκαμψη των οικονομιών τους θα καθυστερήσει ανάλογα εκτιμά η Βlackrock.

Ένας άλλος λόγος έχει να κάνει με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και το ρυθμό μείωσης των επιτοκίων, ο οποίος χαρακτηρίζεται λιγότερο επιθετικός σε σχέση με αυτόν της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ ή της Κεντρικής Τράπεζας της Αγγλίας, γεγονός για το οποίο η ΕΚΤ έχει δεχτεί αρκετή κριτική.

Κατά τη γνώμη μας, θα μπορούσε να αποδειχτεί υπερβολικά αισιόδοξη η άποψη που θέλει για παράδειγμα το οικονομικό μέλλον των ΗΠΑ να είναι πιο λαμπρό από εκείνο της Ευρωζώνης και, κατ’ επέκταση, η ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας να παρουσιαστεί πιο νωρίς και να είναι πιο δυνατή.

Λιγότερος δανεισμός στον ιδιωτικό τομέα

Είναι αλήθεια ότι, με ιστορικούς όρους, ο πραγματικός ρυθμός αύξησης του αμερικανικού ΑΕΠ ξεπερνά τον αντίστοιχο ρυθμό αύξησης του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, η διαφορά τους όμως είναι μικρότερη από ότι θεωρείται. Τα τελευταία πέντε χρόνια, έως και το 4ο τρίμηνο του 2008, το ΑΕΠ των ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 10.1% σε πραγματικούς όρους, έναντι 8.9% του αντίστοιχου ευρωπαϊκού.

Παρόλα αυτά, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η καλύτερη αυτή επίδοση της αμερικανικής οικονομίας συνοδεύτηκε από μία έκρηξη στο δανεισμό του ιδιωτικού τομέα, τη μεγαλύτερη που έχουμε δει ποτέ σε ολόκληρο τον κόσμο.

Οι καταναλωτές στις ΗΠΑ είχαν τη δυνατότητα να καλύπτουν σε μεγάλο βαθμό τις δανειακές τους ανάγκες μέσω της στεγαστικής φούσκας, δηλαδή μέσω της όλο και μεγαλύτερης αποτίμησης της ακίνητης περιουσίας τους, με αποτέλεσμα, αυτή τη στιγμή να πασχίζουν να ανταπεξέλθουν στην εξυπηρέτηση των προσωπικών τους δανείων, τα οποία έχουν φτάσει σε σημαντικά υψηλά επίπεδα.

Με δεδομένο ότι στις ΗΠΑ το ‘ξέφρενο πάρτυ δανείων’ των τελευταίων ετών έχει ήδη σταματήσει απότομα, περιορίζοντας σημαντικά την αγοραστική δύναμη των Αμερικανών καταναλωτών, πιστεύουμε ότι η αμερικανική οικονομία ενδέχεται να αναγκαστεί να αναμετρηθεί με μια ύφεση, πολύ πιο επώδυνη σε σχέση με αυτήν της ηπειρωτικής Ευρώπης.

Η παρούσα οικονομική κρίση ουσιαστικά ξεκίνησε από ένα ιδιαιτέρως ανησυχητικό σημείο, με το χρέος των αμερικανικών νοικοκυριών ως ποσοστό των εισοδημάτων να φτάνει σε πρωτόγνωρα επίπεδα. Σε μια περίοδο 40 ετών, από το 1961 έως το 2001, τα δάνεια των αμερικανικών νοικοκυριών, εκφρασμένα ως ποσοστό του εισοδήματος, αυξήθηκαν κατά 38 εκατοστιαίες μονάδες, από το 63% στο 101%. Στα επόμενα επτά χρόνια, από το 2001 έως το 2008, ο ιδιωτικός δανεισμός στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά άλλες 38 ποσοστιαίες μονάδες, όσο δηλαδή είχε αυξηθεί στη διάρκεια των 40 προηγούμενων ετών.

Σαν αποτέλεσμα, τα αμερικανικά νοικοκυριά καταναλώνουν 14% του διαθέσιμου εισοδήματός τους για την εξυπηρέτηση των δανείων, δηλαδή οι Αμερικανοί καταναλωτές δαπανούν μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων τους για να αποπληρώνουν τα δάνεια τους, από ότι για να αγοράσουν φαγητό. Η αύξηση του δανεισμό των νοικοκυριών στις ΗΠΑ μπορεί να θεωρηθεί ότι αντιστοιχεί στην πρόωρη ικανοποίηση μελλοντικής ζήτησης ή με άλλα λόγια, στην ενίσχυση της ανάπτυξης σήμερα σε βάρος εκείνης του μέλλοντος.

Έτσι, πιστεύουμε ότι οι ΗΠΑ ενδέχεται να βρίσκονται τώρα μπροστά σε μια παρατεταμένη περίοδο, η οποία θα χαρακτηρίζεται από ρυθμούς ανάπτυξης χαμηλότερους του αναμενόμενου.

Μικρότερη μόχλευση στις εταιρείες

Εν τω μεταξύ, πιστεύουμε ότι πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες δείχνουν να είναι σε σχετικά καλή κατάσταση και ότι θα καταφέρουν να βγουν από την παρούσα χρηματοπιστωτική κρίση. Με την εξαίρεση των τραπεζών (οι οποίες σαφώς και προσπαθούν σκληρά, όπως ακριβώς και οι αντίστοιχες αμερικανικές, να λύσουν το πρόβλημα των επισφαλών απαιτήσεων και των βεβαρημένων ισολογισμών), οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις τείνουν να έχουν μικρότερη μόχλευση, απ’ ότι για παράδειγμα οι επιχειρήσεις των ΗΠΑ.

Τα τελευταία χρόνια, πολλές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις έχουν μειώσει τα επίπεδα δανεισμού τους, έχουν αυξήσει τα ρευστά τους διαθέσιμα και τη μερισματική τους απόδοση, ενώ έχουν προβεί και σε επαναγορά ιδίων μετοχών. Για παράδειγμα, η οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία, παρουσιάζει αξιοσημείωτες διαφορές από εκείνη πολλών Ευρωπαίων ανταγωνιστών της.

Την 1η Ιουνίου η General Motors (GM), ο γίγαντας της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, κατέθεσε αίτηση προστασίας από τους πιστωτές της, αναφέροντας δανειακές υποχρεώσεις ύψους 173 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Την ίδια στιγμή, η γερμανική Daimler έχει καθαρή ταμειακή θέση και πλεονάζουσα ρευστότητα.

Εταιρείες παγκοσμίου επιπέδου με παρουσία σε ολόκληρο τον κόσμο

Ενώ οι αμερικανικές επιχειρήσεις έχουν παραδοσιακά ωφεληθεί από το διεθνή χαρακτήρα τους και την έκθεσή τους σε παγκόσμιο επίπεδο, έρχεται τώρα και η Ευρώπη να προσφέρει στους επενδυτές την ευκαιρία επιλογής ανάμεσα σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, οι οποίες διαθέτουν επιχειρησιακά μοντέλα με πραγματικά παγκόσμιο προσανατολισμό.

Επίσης, πολλές από τις επιχειρήσεις αυτές έχουν τοποθετηθεί με τρόπο που τους επιτρέπει να εκμεταλλευτούν τις δομικές αλλαγές που συμβαίνουν στο εσωτερικό των αναδυόμενων αγορών σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα και να ωφεληθούν αναλόγως.

Πραγματικά, ορισμένες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις τείνουν να έχουν εντονότερη παρουσία στις αναδυόμενες αγορές σε σχέση με τις αντίστοιχες αμερικανικές εταιρείες. Για αυτές τις περιπτώσεις, υπολογίζεται ότι ένα ποσοστό της τάξης του 27% των πωλήσεών τους προέρχεται από αναδυόμενες αγορές, ποσοστό που στην περίπτωση των ΗΠΑ φτάνει περίπου στο 21%.

Η εντονότερη παρουσία και η έκθεση σε αγορές με έντονα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά για συγκεκριμένους κλάδους θα πρέπει, κατά τη γνώμη μας, να θωρακίσει τις ευρωπαϊκές εταιρείες απέναντι στον κίνδυνο που αντιπροσωπεύει το ενδεχόμενο μιας σημαντικά ασθενέστερης ζήτησης από την εσωτερική τους αγορά.

Μέχρι τώρα, τα ιστορικά στοιχεία που αφορούν στην απόδοση των ευρωπαϊκών μετοχών, καταδεικνύουν ότι, σε περιόδους όπου η οικονομική ανάκαμψη οδηγείται από τις ΗΠΑ, οι μετοχές εταιρειών της Ευρώπης έχουν υψηλότερη απόδοση από εκείνες άλλων ανεπτυγμένων οικονομιών.

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις ελκυστικές αποτιμήσεις και τη μεγάλη διασπορά των μετοχών πολλών ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, καθώς και τα σημαντικά μερίδια αγοράς ή η ισχυρή τους χρηματοοικονομική θέση, φαίνεται να οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι ευρωπαϊκές μετοχές στα τρέχοντα επίπεδα τιμών προσφέρουν σημαντικά περιθώρια μακροπρόθεσμου κέρδους.