Κλείνει οριστικά το παράθυρο στην τηλεργασία;

Περισσότεροι άνθρωποι υποβάλλουν αιτήσεις για τηλεργασία εν μέσω εντεινόμενης ανησυχίας ότι η τρέχουσα τάση για επιστροφή στο γραφείο θα μπορούσε να μειώσει τις ευκαιρίες για εργασία στο σπίτι. Έχουν δίκιο που βιάζονται;

Η νέα ευελιξία που βίωσαν πολλοί εργαζόμενοι εν μέσω πανδημίας έχει αφήσει ανεξίτηλο σημάδι. Η ικανότητα καλύτερης εξισορρόπησης της εργασίας και της προσωπικής ζωής, καθώς και η εξάλειψη των μετακινήσεων ήταν μια εξαιρετικά θετική παρενέργεια μιας χαοτικής εποχής – και τώρα, εκατομμύρια εργαζόμενοι αρνούνται να επιστρέψουν.

Κατά συνέπεια, η ζήτηση για θέσεις εργασίας που προσφέρουν τουλάχιστον κάποιο στοιχείο εξ αποστάσεως εργασίας έχει εκτιναχθεί στα ύψη. Σύμφωνα με στοιχεία του LinkedIn που κοινοποιήθηκαν στο BBC, τον Μάρτιο του 2020, οι αμειβόμενες απομακρυσμένες θέσεις εργασίας (1,18%) στο LinkedIn προσέλκυσαν το 1,28% όλων των αιτήσεων εργασίας. Μέχρι τον Μάρτιο του 2022, οι αμειβόμενες θέσεις εργασίας στο LinkedIn (13,31%) προσέλκυσαν πάνω από το ένα πέμπτο όλων των αιτήσεων εργασίας (22,92%). Αντίστοιχες τάσεις εμφανίζονται σε μεγάλο μέρος της δυτικής Ευρώπης και των ΗΠΑ.

Όμως τους τελευταίους μήνες, η αναζήτηση των εργαζομένων για απομακρυσμένους ρόλους έχει γίνει πιο επείγουσα.

Στις ΗΠΑ, το 50% όλων των αιτήσεων εργασίας που υποβλήθηκαν μέσω του LinkedIn τον Φεβρουάριο του 2022 αφορούσαν θέσεις που πρόσφεραν κάποιο ποσοστό εργασίας στο σπίτι – σηματοδοτώντας την πρώτη φορά που οι απομακρυσμένες θέσεις εργασίας προσέλκυσαν την πλειοψηφία των αιτήσεων. Τον Απρίλιο, όταν η Airbnb ανακοίνωσε τη νέα της πολιτική «Live and Work Anywhere», επιτρέποντας σχεδόν σε όλο το προσωπικό να εργάζεται από οπουδήποτε στη χώρα που βρίσκονται χωρίς αλλαγή μισθού, η πλατφόρμα ενοικιάσεων κατοικιών είδε ένα κατακλυσμό ενδιαφέροντος από άτομα που αναζητούν εργασία : 800.000 επισκέψεις στη σελίδα σταδιοδρομίας της την εβδομάδα μετά την ανακοίνωση.

Οι μεγάλες πολυεθνικές δεν είναι οι μόνες που παρατηρούν την αυξημένη ζήτηση. Στο βρετανικό πρακτορείο μάρκετινγκ Punch! – που έλαβε την απόφαση για διατήρηση της τηλεργασίας ακόμα και μετά την άρση των περιορισμών για την πανδημία – η υπεύθυνη ταλέντων Emma Hollands παρατηρεί εκτίναξη των αιτήσεων για τηλεργασία. «Πολλοί από τους αιτούντες έχουν επισημάνει την επιλογή της εξ αποστάσεως συνεργασίας ως βασικό λόγο υποβολής αίτησης», λέει. 

Το άλμα της ζήτησης για τηλεργασία έχει προκαλέσει ανησυχία ότι οι ευκαιρίες για εργασία εξ αποστάσεως ενδέχεται να μειωθούν στο μέλλον – πιθανότατα και λόγω της ρητορική για «επιστροφή στο γραφείο» από επιχειρηματικούς ηγέτες σε πολλούς τομείς, με τελευταίο τον Elon Musk της Tesla.

«Αρχίζουμε να παρατηρούμε άγχος μεταξύ των υποψηφίων για τηλεργασία, και αυτό οφείλεται εν μέρει σε σχόλια από προσωπικότητες υψηλού προφίλ όπως ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας Alan Sugar και ο βρετανός υπουργός Jacob Rees-Mogg που τονίζουν ότι είναι καιρός οι άνθρωποι να επιστρέψουν στο γραφείο», λέει ο Phil Burch, κορυφαίο στέλεχος της Gleeson Recruitment Group.

Έχουν δίκιο να ανησυχούν; Εχει ανοίξει το παράθυρο για τηλεργασία τόσο όσο ήταν δυνατόν και πρόκειται να αρχίσει να κλείνει; Βραχυπρόθεσμα, ναι, σημειώνει το BBC.

«Η τηλεργασία, με το σημερινό της μοντέλο, θα εξαφανιστεί», εκτιμά ο Chris Preston, ιδρυτής της βρετανικής The Culture Builders, η οποία συνεργάζεται με εταιρείες για τη βελτίωση της κουλτούρας και της απόδοσής τους. «Θα δούμε περισσότερους ανθρώπους να επαναφέρονται στο γραφείο».

Είναι αναπόφευκτο για ορισμένους οργανισμούς, πιστεύει. «Ο τρόπος εργασίας κατά τη διάρκεια του lockdown δεν ήταν ποτέ βιώσιμος. Οι περισσότεροι το απόλαυσαν πραγματικά. Αλλά ήμασταν σε φάση μάχης, όλοι επικεντρωμένοι στο να επιβιώσουμε και να κρατήσουμε τις εταιρίες ανοιχτές».

Με την σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα, οι επιχειρήσεις καλούνται πλέον να υιοθετήσουν πιο μακροχρόνιο σκεπτικό, εξηγεί, και να εξετάσουν πώς η απομακρυσμένη εργασία επηρεάζει την διαχείριση των υπαλλήλων, την ενίσχυση των ενδοεταιρικών δεσμών και την παραγωγικότητα. 

Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα ίσως είναι δύσκολες. «Νομίζω ότι κάποιες επιχειρήσεις θα κάνουν την εύκολη επιλογή και θα φέρουν τους πάντες πίσω στο γραφείο, γιατί είναι πιο απλό», προβλέπει.

Αυτό έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει. Τον Οκτώβριο του 2020, το 71% των εργαζομένων στις ΗΠΑ με δουλειές που μπορούσαν να γίνουν εξ αποστάσεως εργάζονταν από το σπίτι, σύμφωνα με έρευνα του Pew Research Center. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2022, το ποσοστό αυτό είχε μειωθεί στο 59%.

Στη Βρετανία συμβαίνει κάτι αντίστοιχο. Αν και περισσότεροι από το ένα τρίτο (36%) των εργαζομένων περνούσαν τουλάχιστον μία ημέρα την εβδομάδα δουλεύοντας από το σπίτι τον Ιανουάριο του 2022, το ποσοστό έχει υποχωρήσει σημαντικά από το 49% τον Ιούνιο του 2020.

Αν και οι εργαζόμενοι επιμένουν να ζητούν θέσεις τηλεργασίας, υπάρχει ήδη αρκετά σημαντική αναντιστοιχία μεταξύ ζήτησης και προσφοράς αυτών των θέσεων. Αν και οι προσφορές για τηλεργασία προσέλκυσαν το 50% των αιτήσεων τον Φεβρουάριο, αντιπροσώπευαν λιγότερο από το 20% των συνολικών θέσεων εργασίας που διαφημίστηκαν στο LinkedIn. Αυτό το χάσμα θα μπορούσε να επιδεινωθεί προσωρινά, εν μέσω της διευρυνόμενης τάσης μεταξύ των εργαζομένων για αλλαγή δουλειάς. 

Τα καλά νέα, ωστόσο, είναι ότι ορισμένοι ειδικοί προβλέπουν ότι αυτή η αναντιστοιχία θα μπορούσε να είναι σχετικά βραχύβια – και θα μειωθεί σταδιακά καθώς οι εταιρείες κατασταλάζουν στις μακροπρόθεσμες πολιτικές τους. Ο Tom Cheesewright, βρετανός σύμβουλος, ομιλητής και συγγραφέας σημειώνει ότι η μείωση των θέσεων τηλεργασίας αποτελεί μια φυσική απάντηση στη σύγχυση σε πολλούς χώρους εργασίας σχετικά με τον καλύτερο τρόπο οργάνωσης και δομής της εργασίας εξ αποστάσεως.

«Αν πρόκειται να το κάνετε αυτό μακροπρόθεσμα, πρέπει να αλλάξετε ριζικά την κουλτούρα σας, τις πρακτικές σας, τις διαδικασίες και τις τεχνολογίες σας. Το επίπεδο της αλλαγής που απαιτείται για να λειτουργήσει μακροπρόθεσμα έχει υποτιμηθεί από πολλούς φορείς». Πιστεύει ότι είναι πιθανό να δούμε ορισμένες εταιρίες να επιστρέφουν προσωρινά στο μοντέλο της εργασίας στο γραφείο, ενώ θα οργανώνουν τις λεπτομέρειες του πώς ακριβώς θα εισαγάγουν το μοντέλο της τηλεργασίας με καλύτερο, πιο μελετημένο τρόπο. Ορισμένοι εργοδότες μπορεί κάλλιστα να βρουν ότι είναι προς το συμφέρον τους να επισπεύσουν αυτή τη διαδικασία.

Ο καθηγητής Διοίκησης Επιχειρήσεων του Harvard Prithwiraj Choudhury ο οποίος μελετά το μέλλον της εργασίας, πιστεύει ότι οι εταιρείες θα το καταφέρουν ή διακινδυνεύουν να χάσουν τα καλύτερα ταλέντα. «Οι εργαζόμενοι έχουν ήδη, και θα απαιτούν όλο και περισσότερο, ευελιξία», λέει. «Αν προσπαθήσετε να σύρετε τους ανθρώπους πίσω στο γραφείο επειδή μόνο έτσι ήξερες πώς να εργάζεσαι, ο κίνδυνος είναι να φύγουν μερικοί από τους καλύτερους υπαλλήλους».

Όπως διαπίστωσε η Airbnb μετά τη δική της ανακοίνωση για την τηλεργασία, όσες εταιρείες προσφέρουν αυτή την επιλογή θα γίνουν «μαγνήτες ταλέντων», λέει ο Choudhury. «Θα προσελκύσουν και θα διατηρήσουν ταλέντα και αυτοί οι οργανισμοί που προσπαθούν να γυρίσουν πίσω στο χρόνο θα χάσουν αρχικά ταλέντο και στη συνέχεια θα αναγκαστούν να προσαρμοστούν».

Ωστόσο, η προσαρμογή θα μπορούσε να πάρει χρόνο για ορισμένες εταιρείες και τομείς, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσε να γίνει προσωρινά πιο δύσκολο για τους εργαζόμενους να εξασφαλίσουν μια θέση τηλεργασίας. 

Βραχυπρόθεσμα, οι επιχειρήσεις βασίζονται στη γνώση ή παρέχουν ψηφιακές υπηρεσίες είναι το καλύτερο στοίχημα για πλήρως απομακρυσμένες ή υβριδικές θέσεις εργασίας, τονίζει ο Preston. Κάποιες επιλογές θα μπορούσαν να είναι σε θέσεις τεχνολογίας και μάρκετινγκ. 

Υπάρχουν ήδη σχετικές δεσμεύσεις σε ανακοινώσεις από εταιρίες όπως οι Twitter, Virgin Money και PwC. «Ο λόγος είναι διπλός – είναι οι πιο εύκολοι τομείς για μετάβαση σε τηλεργασία και έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα προσέλκυσης ταλέντων, κάτι που καθιστά την ευέλικτη εργασία βασικό ατού», επισημαίνει.

Στη συνέχεια αναμένεται να ακολουθήσουν τομείς υπηρεσιών όπου μεγάλο ποσοστό εργαζομένων εργάζεται ήδη από απόσταση, εκτιμά, όπως εταιρείες logistics ή εταιρείες κοινής ωφέλειας. Τελευταίοι στη λίστα είναι οι τομείς της μεταποίησης και του λιανικού εμπορίου. «Για αυτές τις εταιρίες, το μεγαλύτερο μέρος των εργαζομένων δεν θα είναι σε θέση να εργαστεί ποτέ εξ αποστάσεως», λέει ο Preston.

Ωστόσο, το παράθυρο για απομακρυσμένης εργασίας εξαρτάται επίσης από τις ιδιαίτερες δεξιότητες και το επίπεδο εμπειρίας των ανθρώπων.

Η Cheesewright προβλέπει ότι οι ευκαιρίες για εργασία στο σπίτι είναι καλύτερες για άτομα με δουλειά που ενέχει «μεγαλύτερο ποσοστό συγκέντρωσης παρά συνεργασίας». Με άλλα λόγια, οι εργαζόμενοι μπορούν να τα καταφέρουν εξίσου καλά μεμονωμένα χωρίς το δημιουργικό θόρυβο μιας ομάδας– και με λιγότερη διοικητική εποπτεία. «Η τεχνολογία είναι ένα καλό παράδειγμα: υψηλό ποσοστό συγκέντρωσης, είτε πρόκειται για σχεδιασμό είτε για γράψιμο κώδικα».

Για τον ίδιο περίπου λόγο, αυτό το παράθυρο απομακρυσμένης εργασίας θα μπορούσε να είναι μικρότερο για όσους είναι νέοι σε έναν συγκεκριμένο ρόλο ή κλάδο. «Οι νέοι εργαζόμενοι χρειάζονται πολύ περισσότερη υποστήριξη και συνιστούμε στις επιχειρήσεις  να επικεντρωθούν σε αυτό και να παρέχουν αρχικά περισσότερη προσωπική υποστήριξη», λέει ο Preston.

Τελικά, επισημαίνει ο Preston, είναι ήδη σαφές ότι μακροπρόθεσμα, η απάντηση για τις εταιρείες «δεν είναι να φέρουν τους πάντες πίσω» στο γραφείο. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα κι αν οι άνθρωποι δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν απομακρυσμένους ρόλους αυτήν τη στιγμή, είτε λόγω κλάδου, τύπου εργασίας ή διάρκειας σταδιοδρομίας, δεν υπάρχει λόγος να πανικοβάλλονται.

Οι τεράστιες αλλαγές στην αγορά εργασίας τα τελευταία δύο χρόνια δεν πρόκειται να εκλείψουν – ακόμα κι αν χρειαστεί λίγος χρόνος για να καλυφθεί η απόκλιση σε ορισμένες εταιρείες.