Politico: Ο Τραμπ θέλει να καταστρέψει την Ευρώπη

Ο Ντόναλντ Τραμπ προσπάθησε και απέτυχε στην πρώτη του θητεία να βρει αδύνατα σημεία στην οχύρωση της ΕΕ μέσω ενός εμπορικού πολέμου.

Αλλά τώρα βρήκε ένα πιο ευάλωτο σημείο: Η τεράστια κρίση ασφαλείας που δημιούργησε με την απόσυρση της υποστήριξης των ΗΠΑ προς την Ουκρανία αποκαλύπτει δυνητικά θανατηφόρες ρωγμές στο μπλοκ των 27 εθνών.

Λίγα θα μπορούσαν να τον ευχαριστήσουν περισσότερο.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει από καιρό δείξει την απροκάλυπτη περιφρόνηση για την ΕΕ, την οποία περιέγραψε -με ανακριβή τρόπο- ότι δημιουργήθηκε «για να πλήξει (screw) τις Ηνωμένες Πολιτείες». Για τον Τραμπ, η ΕΕ στέκεται δίπλα στους άλλους υπερεθνικούς Οργανισμούς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, οι οποίοι θεωρεί ότι βλάπτουν την Αμερική.

Τις πρώτες ξέφρενες εβδομάδες της δεύτερης θητείας του, η κυβέρνησή του έδειξε ότι θα περιφρονήσει τις Βρυξέλλες. Το μήνυμα είναι σαφές: ο Τραμπ θα παραγκωνίσει την ΕΕ και θα παίξει «διαίρει και βασίλευε» με τους εθνικούς ηγέτες. Αυτό δεν ήταν δυνατό στον εμπορικό πόλεμο της πρώτης θητείας του, όταν η Ευρώπη ενώθηκε για να αντεπιτεθεί. Τώρα, οι διασπάσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία θέτουν υπαρξιακά ερωτήματα για την ενότητα του μπλοκ.

Η ώθηση κατά της ΕΕ της κυβέρνησης Τραμπ ευθυγραμμίζεται τώρα με τη μακροχρόνια εχθρότητα του Κρεμλίνου προς το μπλοκ και πυροδοτεί κρίση στους θεσμούς των Βρυξελλών. Η ΕΕ ως μπλοκ προσπαθεί να αποδείξει τη σημασία της, ενώ εθνικοί ηγέτες όπως ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ βγαίνουν στο προσκήνιο για να αναλάβουν την απάντηση της Ευρώπης στον Τραμπ.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου οι 27 εθνικοί ηγέτες υποτίθεται ότι λαμβάνουν μεγάλες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής με συναίνεση, όμως, εμφανίζεται πολύ διχασμένο και ανεπαρκώς ευκίνητο για να ανταποκριθεί στο μέγεθος της καταιγίδας που πυροδοτεί ο Τραμπ με την Ουκρανία.

Οι διπλωμάτες της ΕΕ υποβαθμίζουν ήδη τις προσδοκίες για τυχόν σημαντική πρόοδο στην έκτακτη σύνοδο κορυφής του σήμερα, λόγω της αντίθεσης της Ουγγαρίας για περαιτέρω βοήθεια προς την Ουκρανία. Αντίθετα, ο Στάρμερ και ο Μακρόν πρέπει να εργαστούν γύρω από την ΕΕ σε ad hoc διπλωματικές μορφές, προσκαλώντας χώρες όπως η Τουρκία και ο Καναδάς, και εμφανώς μη προσκαλώντας τους φιλορώσους ηγέτες της ΕΕ.

Η κρίση «μεταφέρει το κέντρο βάρους της Ευρώπης πίσω στις εθνικές πρωτεύουσες», δήλωσε ο Mujtaba Rahman, διευθύνων σύμβουλος για την Ευρώπη στο Eurasia Group. «Ο ρόλος των θεσμών σε αυτό το πλαίσιο είναι σημαντικός αλλά όχι κρίσιμος για την αποστολή».

«Αυτή είναι η νέα ισορροπία και η νέα πραγματικότητα» στην οποία οι ανώτατοι αξιωματούχοι της ΕΕ, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Αντόνιο Κόστα, «πρέπει να προσαρμοστούν», πρόσθεσε. 

Ένας διπλωμάτης της ΕΕ, ο οποίος όπως και άλλοι μίλησαν ανώνυμα, εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι το μπλοκ θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τον τυφώνα Τραμπ, έστω και οριακά. 

Οι πιο απαισιόδοξοι παρατηρητές στην Ευρώπη υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση Τραμπ επιδιώκει να προωθήσει λαϊκιστικές εθνικιστικές δυνάμεις στην Ευρώπη για να βοηθήσει στην καταστροφή της ΕΕ και να τη φέρει πίσω σε μια πολύ πιο χαλαρή συνομοσπονδία χωρών, οι οποίες θα υπάγονται περισσότερο στις Ηνωμένες Πολιτείες -ή, ίσως, στη Ρωσία.

«Αυτό που έκανε ο [αντιπρόεδρος των ΗΠΑ JD] Vance στο Μόναχο… δείχνει την επιθυμία να καταστρέψει την προοδευτική Ευρωπαϊκή Ένωση για να δημιουργήσει μια νέα που θα είναι σύμμαχος με τις Ηνωμένες Πολιτείες και θα είναι μια Ευρώπη εθνών με συντηρητική τάση», δήλωσε ο Tanguy Struye de Swielande, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο UCLouvain και ειδικός στις σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ.

Η χολή του Τραμπ για αυτό που αποκαλεί «πολύ άσχημη» ΕΕ δεν είναι κάτι καινούργιο. Τον εξοργίζει εδώ και καιρό το ότι έχει μεγάλα πλεονάσματα σε αγαθά με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ βασίζεται στην Αμερική για στρατιωτική προστασία. 

Στην πρώτη θητεία του έπρεπε να συνεννοηθεί με κορυφαίους αξιωματούχους της ΕΕ. Και κατά τη διάρκεια των υπερατλαντικών διαφωνιών, συμπαθούσε μερικούς από αυτούς. Ο Μαργαρίτης Σχινάς, ο οποίος ήταν επικεφαλής εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, θυμάται ότι οι διατλαντικές σχέσεις ήταν τεταμένες αλλά λειτουργικές.

«Υπήρχε πάντα ένα κομμάτι σόου», είπε ο Σχινάς, ο οποίος ήταν επικεφαλής εκπρόσωπος υπό τον τότε πρόεδρο της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, προτού γίνει ο ίδιος επίτροπος υπό τη Φον ντερ Λάιεν. «Αλλά το γεγονός είναι ότι του άρεσε ο Γιούνκερ. Του άρεσε ο [τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ] Τουσκ. "Μύρισαν" ο ένας τον άλλον και είδαν ότι ήταν εντάξει».

Όταν ο Γιούνκερ ταξίδεψε στην Ουάσιγκτον τον Ιούλιο του 2018, στο αποκορύφωμα των εμπορικών εντάσεων ΕΕ-ΗΠΑ, οι συνομιλίες του με τον Τραμπ ήταν «πολύ πολύχρωμες», με «πολλά αστεία, υπονοούμενα, μικροσκοπικές φράσεις… Ήταν αυτό το πολύ συναλλακτικό πάρε-δώσε που λειτούργησε».

Αυτή τη φορά, ωστόσο, ο Τραμπ δεν φαίνεται να έχει καμία διάθεση να συνεργαστεί με αξιωματούχους της ΕΕ. Από όλους τους ηγέτες της ΕΕ, μόνο η Τζόρζια Μελόνι και ο Βίκτορ Ορμπαν εξασφάλισαν επίσημη πρόσκληση για την προεδρική ορκωμοσία του, όπως και άλλοι ακροδεξιοί Ευρωπαίοι πολιτικοί που συνωστίστηκαν στο Καπιτώλιο για την εκδήλωση.

Ενώ η Φον ντερ Λάιεν συναντήθηκε με τον Βανς -ο οποίος έχει επανειλημμένα προκαλέσει την οργή της Ευρώπης- στο Μόναχο, ούτε αυτή ούτε ο Κόστα έχουν πραγματοποιήσει προσωπική συνάντηση με τον Τραμπ από την ορκωμοσία του.

Η κορυφαία διπλωμάτις της ΕΕ Κάγια Κάλας δεν είχε καν την ευκαιρία να συναντηθεί με τον Αμερικανό ομόλογό της. Η πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας επρόκειτο να συναντήσει τον Ρούμπιο στα τέλη του περασμένου μήνα. Η Κάλας έφτασε κανονικά στην Ουάσιγκτον, μόνο για να μάθει ότι ο Ρούμπιο δεν θα μπορούσε να τη δει λόγω «προβλημάτων προγραμματισμού». Μιλώντας στο CBS εκείνο το Σαββατοκύριακο, η Κάλας υποβάθμισε τη χαμένη συνάντηση, αλλά η ζημιά είχε γίνει.

«Αυτή είναι η βάναυση πραγματικότητα αυτής της διατλαντικής ρήξης», είπε ο Ραχμάν. «Φυσικά υπάρχει ένας ρόλος για τους θεσμούς, αλλά δεν πρόκειται να είναι ο ίδιος όπως ήταν».