Δεν δίνουν λευκή επιταγή στο Βέλγιο για τα ρωσικά assets οι χώρες της ΕΕ

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κατηγορούν το Βέλγιο ότι προβάλλει υπερβολικές απαιτήσεις για προστασία ζητώντας «λευκή επιταγή» σε περίπτωση που το Κρεμλίνο το μηνύσει για την αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ύψους 140 δισ. ευρώ που φυλάσσονται στις Βρυξέλλες.

Η απροθυμία των κυβερνήσεων θα μπορούσε να εκτροχιάσει τις διαπραγματεύσεις σχετικά με το σχέδιο της ΕΕ για δανεισμό των ακινητοποιημένων περιουσιακών στοιχείων στην Ουκρανία, ενόψει της κρίσιμης συνόδου κορυφής, μεταδίδει το Politico.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να αποκαλύψει το νομικό πλαίσιο για το δάνειο, αποδυόμενη σε αγώνα δρόμου με τον χρόνο προκειμένου να διασφαλίσει ότι το πολεμικό ταμείο της Ουκρανίας δεν θα εξαντληθεί τον Απρίλιο. Η σύνοδος των ηγετών της ΕΕ θα διεξαχθεί στα μέσα Δεκεμβρίου. 

«Προχωράμε το έργο μας για την κάλυψη των οικονομικών αναγκών της Ουκρανίας», έγραψε η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο X τη Δευτέρα. «Έχουμε σημειώσει πρόοδο και θα καταθέσουμε τις νομικές μας προτάσεις αυτή την εβδομάδα».

Στο λεγόμενο δάνειο επανορθώσεων εγείρει αντιρρήσεις η κυβέρνηση του Βελγίου, καθώς προβλέπεται ότι θα χρησιμοποιηθεί η χρηματική αξία των ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει σε βελγικό έδαφος, ούτως ώστε να χρηματοδοτηθεί η Ουκρανία.

Εν μέσω φόβων για ρωσικά αντίποινα, ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ ντε Βέβερ επιμένει ότι οι κυβερνήσεις της ΕΕ πρέπει να παράσχουν στο Βέλγιο οικονομικές εγγυήσεις που υπερβαίνουν τα 140 δισεκατομμύρια ευρώ και που θα μπορούν να καταβληθούν εντός ημερών. Ζητά επίσης η διάρκεια ζωής αυτής της κάλυψης να ξεπερνά τις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας.

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δέχονται να εγγυηθούν ένα προσυμφωνημένο ποσό, ωστόσο διστάζουν να υπογράψουν «λευκή επιταγή». Τέσσερις διπλωμάτες της ΕΕ δήλωσαν στο Politico ότι δεν μπορούν να αποδεχτούν το αίτημα του Ντε Βέβερ, επειδή θα έθετε την οικονομική βιωσιμότητα της χώρας τους υπό την κρίση μιας δικαστικής απόφασης -ενδεχομένως εκθέτοντας τα κράτη σε μακροχρόνιες αποπληρωμές δισεκατομμυρίων ευρώ μετά το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία.

«Αν οι εγγυήσεις είναι χωρίς όρια, τότε πού πάμε να μπλέξουμε;» είπε ένας διπλωμάτης της ΕΕ, ο οποίος, όπως και άλλοι που επικαλείται το δημοσίευμα, μίλησαν υπό τον όρο ανωνυμίας. Το ερώτημα του πόσο ολοκληρωμένες θα πρέπει να είναι οι εθνικές εγγυήσεις διαμορφώνεται ως ένα από τα πιο δύσκολα στις διαπραγματεύσεις.

«Για πολλά κράτη-μέλη είναι πολιτικά δύσκολο να δώσουν λευκή επιταγή», δήλωσε δεύτερος διπλωμάτης της ΕΕ. Ισχυρίζονται, ωστόσο, ότι είναι απίθανο να χρησιμοποιηθούν αυτά τα δίχτυα ασφαλείας, καθώς το σχέδιο της ΕΕ είναι νομικά ασφαλές.

Εάν δεν υπάρξει πρόοδος, η πιο πιθανή εναλλακτική λύση είναι η έκδοση περισσότερου χρέους της ΕΕ για την κάλυψη του ουκρανικού ελλείμματος. Ωστόσο, η πρόταση δεν είναι δημοφιλής στις περισσότερες κυβερνήσεις της ΕΕ, διότι περιλαμβάνει τη χρήση χρημάτων των φορολογουμένων.

Μιλώντας σε δημοσιογράφους στο περιθώριο συνάντησης των υπουργών Άμυνας την Τρίτη, η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Κάγια Κάλας έδειξε κατανόηση για τη δύσκολη θέση του Βελγίου -αλλά δεν αντιπρότεινε λύσεις.

«Δεν υποτιμώ τις ανησυχίες που έχει το Βέλγιο, αλλά μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε, να επωμιστούμε το βάρος και να εργαστούμε για μια βιώσιμη λύση», είπε.

Αρνείται ρόλο στην κατάσχεση των ρωσικών κεφαλαίων η ΕΚΤ 

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αρνήθηκε να υποστηρίξει καταβολή ύψους 140 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία, υπονομεύοντας το σχέδιο της ΕΕ για «δάνειο αποζημίωσης» που θα υποστηρίζεται από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.

Οπως μεταδίδουν οι Financial Times, η ΕΚΤ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παραβιάζει τον ρόλο της κεντρικής τράπεζας, σύμφωνα με πολλούς αξιωματούχους.

Η στάση της επιδεινώνει τη δυσκολία των Βρυξελλών να αντλήσουν το τεράστιο δάνειο με εγγύηση τα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας που έχουν «παγώσει» στο Euroclear, τον βελγικό όμιλο χρηματοοικονομικών υποδομών που παρέχει υπηρεσίες για διακανονισμό και ασφαλή φύλαξη (custody) τίτλων.

Αυτό συμβαίνει εν μέσω πιέσεων προς την ΕΕ να χρηματοδοτήσει την Ουκρανία για τα επόμενα δύο χρόνια, καθώς το Κίεβο αντιμετωπίζει κρίση ρευστότητας, εν μέσω ρωσικών στρατιωτικών επιθέσεων και ειρηνευτικής πρωτοβουλίας των ΗΠΑ.

Το σχέδιο της Κομισιόν

Σύμφωνα με το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι χώρες της ΕΕ καλούνται να παρέχουν κρατικές εγγυήσεις για να διασφαλίσουν ότι ο κίνδυνος αποπληρωμής του δανείου ύψους 140 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία θα είναι κοινός.

Ωστόσο, αξιωματούχοι της Επιτροπής δήλωσαν ότι οι χώρες δεν θα είναι σε θέση να συγκεντρώσουν τα χρήματα γρήγορα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, κάτι που θα μπορούσε να ασκήσει πίεση στις αγορές.

Οι αξιωματούχοι ρώτησαν την ΕΚΤ εάν θα μπορούσε να λειτουργήσει ως δανειστής έσχατης ανάγκης για τη Euroclear Bank, τον δανειστικό βραχίονα του βελγικού ιδρύματος, προκειμένου να αποφευχθεί μια κρίση ρευστότητας, σύμφωνα με τέσσερα άτομα που ενημερώθηκαν για τις συζητήσεις.

Αξιωματούχοι της ΕΚΤ δήλωσαν στην Επιτροπή ότι αυτό ήταν αδύνατο, σύμφωνα με τρία από αυτά τα άτομα.

Η ανάλυση της ΕΚΤ

Η εσωτερική ανάλυση της ΕΚΤ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πρόταση της Επιτροπής ισοδυναμούσε με την παροχή άμεσης χρηματοδότησης στις κυβερνήσεις, καθώς η κεντρική τράπεζα θα κάλυπτε τις χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις των κρατών-μελών.

Αυτή η πρακτική, που ονομάζεται «νομισματική χρηματοδότηση» από τους οικονομολόγους, απαγορεύεται από τις Συνθήκες της ΕΕ, καθώς έχει αποδειχθεί ότι οδηγεί σε υψηλό πληθωρισμό και απώλεια αξιοπιστίας της κεντρικής τράπεζας.

Η ΕΚΤ δήλωσε ότι «δεν εξετάζεται τέτοια πρόταση, καθώς πιθανότατα θα παραβίαζε το δίκαιο των Συνθηκών της ΕΕ που απαγορεύει τη νομισματική χρηματοδότηση».

Σε απάντηση στη στάση της ΕΚΤ, η Επιτροπή άρχισε να επεξεργάζεται εναλλακτικές προτάσεις που θα παρείχαν προσωρινή ρευστότητα για την υποστήριξη του δανείου ύψους 140 δισ. ευρώ, σύμφωνα με δύο αξιωματούχους που ενημερώθηκαν για το θέμα.

Ένας εκπρόσωπος της Επιτροπής δήλωσε ότι η Επιτροπή βρίσκεται «σε στενή επαφή με την ΕΚΤ» από τα τέλη Οκτωβρίου και ότι η κεντρική τράπεζα «συμμετείχε ενεργά σε όλες τις συζητήσεις» σχετικά με την πρόταση δανείου.

«Η εξασφάλιση της απαραίτητης ρευστότητας για πιθανές υποχρεώσεις επιστροφής των περιουσιακών στοιχείων στη ρωσική κεντρική τράπεζα αποτελεί σημαντικό μέρος ενός ενδεχόμενου δανείου επανορθώσεων», πρόσθεσαν.

«Αυτό είναι απαραίτητο για να διασφαλιστεί ότι η ΕΕ, τα κράτη-μέλη της και οι ιδιωτικοί φορείς μπορούν πάντα να εκπληρώνουν τις διεθνείς υποχρεώσεις τους. Συνεχίζονται οι συζητήσεις σχετικά με τον τρόπο διασφάλισης αυτής της ρευστότητας».

Η ΕΕ έχει παγώσει ρωσικά περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 210 δισ. ευρώ από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.

Η αντίδραση του Βελγίου

Το Βέλγιο αντιτάχθηκε στο δάνειο προς το Κίεβο με το σκεπτικό ότι σε περίπτωση που τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ξεπαγώσουν και η Μόσχα καταφέρει να τα ανακτήσει, το Euroclear δεν θα είναι σε θέση να αποπληρώσει αμέσως τα χρήματα.

Ο πρωθυπουργός του Βελγίου Μπαρτ Ντε Βέβερ δήλωσε ότι το σχέδιο της ΕΕ είναι «θεμελιωδώς λανθασμένο» και ζήτησε από τα άλλα 26 κράτη-μέλη της Ένωσης να υπογράψουν «νομικά δεσμευτικές, άνευ όρων, αμετάκλητες, κατ' απαίτηση, κοινές εγγυήσεις» για να μοιραστούν τον κίνδυνο αποπληρωμής του δανείου.

O Βέλγος πρωθυπουργός θέλει μια τέτοια δέσμευση πριν από τη συνάντηση των ηγετών της ΕΕ στις 18 Δεκεμβρίου, σε μια Σύνοδο Κορυφής που έχει ως στόχο να αποφασίσει πώς θα συνεχίσει η Ένωση να χρηματοδοτεί το Κίεβο.

Ο Ντε Βέβερ υποστηρίζει ότι απαιτούνται εγγυήσεις από τα κράτη-μέλη και κάποια μορφή ασφαλιστικής δικλίδας σε περίπτωση που οι κυρώσεις της ΕΕ που κρατούν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ακινητοποιημένα αναιρεθούν ξαφνικά.

Οι κυρώσεις πρέπει να ανανεώνονται κάθε έξι μήνες με ομόφωνη απόφαση. Ορισμένες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ουγγαρία, έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους στην ανανέωση.

Η πίεση των ΗΠΑ για μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, καθώς και οι εναλλακτικές προτάσεις της κυβέρνησης Τραμπ για τη χρήση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων της Μόσχας, έχουν προκαλέσει ανησυχίες σε ολόκληρη την ΕΕ.

Το Βέλγιο ανησυχεί ιδιαίτερα ότι ενδεχόμενη ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας θα μπορούσε να αναιρέσει τις κυρώσεις της ΕΕ και να αναγκάσει το Euroclear να αποπληρώσει αμέσως τη Ρωσία.

Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, η Ουκρανία θα πρέπει να αποπληρώσει τα χρήματα μόνο εάν η Ρωσία συμφωνήσει να καταβάλει αποζημιώσεις στο Κίεβο.