ΔΕΕ: Δικαίωση προσφύγων έναντι της Frontex

Στην απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) αναφορικά με το κατά πόσον η Frontex φέρει μερίδιο ευθύνης για την προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων αιτούντων άσυλο σε περιπτώσεις επαναπροωθήσεων αναφέρεται σε ρεπορτάζ του το Spiegel Online. 

Το ΔΕΕ αναίρεσε απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της ΕΕ, αναπέμποντας την υπόθεση στο Γενικό Δικαστήριο, το οποίο προηγουμένως είχε απορρίψει αγωγή για αποζημίωση από πλευράς προσφύγων που επαναπροωθήθηκαν . «Το ΔΕΕ έκρινε πως η Frontex υποχρεούται να προστατεύει τα θεμελιώδη δικαιώματα αιτούντων άσυλο σε περιπτώσεις επαναπροωθήσεων βάσει του δικαίου της ΕΕ […].

Σε αυτό το πλαίσιο υποχρεώνει το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ να εξετάσει εκ νέου την αγωγή αποζημίωσης μιας οικογένειας Κούρδων από τη Συρία, η οποία, λίγες ημέρες αφότου είχε φτάσει σε ελληνικό νησί, και παρ' ότι είχε δηλώσει ότι επιθυμεί να υποβάλει αίτηση ασύλου, μεταφέρθηκε αεροπορικώς στην Τουρκία στο πλαίσιο επιχείρησης επιστροφών που συντόνιζε η Frontex. Στη συνέχεια, υπό τον φόβο απέλασης στη Συρία, η οικογένεια διέφυγε στο Ιράκ.

Οι θιγόμενοι θεώρησαν την επιχείρηση επιστροφής ως παράνομη επαναπροώθηση και ζήτησαν αποζημίωση ύψους σχεδόν 140.000 ευρώ από τη Frontex. Το Γενικό Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή το 2023, κρίνοντας ότι δεν υπήρχε άμεση συνάφεια μεταξύ ενδεχόμενης παράνομης συμπεριφοράς της Frontex και της προβαλλόμενης ζημίας.

Το ΔΕΕ, ωστόσο, έκρινε τώρα ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο εσφαλμένα θεώρησε πως η Frontex παρείχε μόνο τεχνική και επιχειρησιακή υποστήριξη στα κράτη-μέλη, χωρίς να οφείλει να ελέγχει αν υπάρχει απόφαση επιστροφής.

Επιπλέον, τόνισε ότι ενδεχόμενες παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια μιας πτήσης επιστροφής δεν μπορούν να αποδίδονται αποκλειστικά στο εμπλεκόμενο κράτος-μέλος – στην προκειμένη περίπτωση την Ελλάδα – αλλά ενδέχεται να υφίσταται ευθύνη και της Frontex».

Παρομοίως αποφάνθηκε το ΔΕΕ και σε μια άλλη σχετική υπόθεση, όπως επισημαίνει περαιτέρω το Spiegel, «με τον δικηγόρο του ενάγοντος να δηλώνει ακολούθως πως πρόκειται για ιστορική απόφαση, που "θα συμβάλει στο να έχουν επιτέλους τα θύματα της Frontex πρόσβαση στη δικαιοσύνη”».