Εάν υπάρχει μια λέξη που προκαλεί τρόμο σε κάθε οικονομολόγο, αυτή είναι ο αποπληθωρισμός.

Πολλές μεγάλες δυτικές οικονομίες βρίσκονται σε ύφεση και άλλες είναι έτοιμες να εισέλθουν σε αυτή. Κάποιοι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι το επόμενο στάδιο είναι ο αποπληθωρισμός.

Αποπληθωρισμός συνέβη τελευταία φορά στο Μεγάλο Κραχ του 1930 στις ΗΠΑ και στη δεκαετία του ’90 στην Ιαπωνία. "Όπως φαίνεται και από το όνομά του, ο αποπληθωρισμός είναι το αντίθετο του πληθωρισμού", δηλώνει η οικονομολόγος κ. Diane Coyle στο BBC. "Σημαίνει ότι τα γενικά επίπεδα τιμών πέφτουν σταθερά και επί μεγάλο χρονικό διάστημα".

Και συμπληρώνει: "Δεν μιλάμε για εφάπαξ μειώσεις τιμών, όπως αυτές που βλέπουμε εδώ και αρκετό καιρό σε αντικείμενα όπως οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές ή τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Όταν συμβαίνει σε ένα είδος προϊόντων ή για μικρή χρονική περίοδο, κανείς δεν ανησυχεί. Όταν κρατά πολύ και είναι ευρείας κλίμακας, πρόκειται για αποπληθωρισμό".

---Η πτώση των τιμών

Η πτώση των τιμών μπορεί να ακούγεται καλή είδηση για τους καταναλωτές, αλλά στην πραγματικότητα είναι δυσμενής κατάσταση για όλους. Ο οικονομολόγος και συγγραφέας του βιβλίου "Credit Crunch" κ. Graham Turner τονίζει ότι μπορεί να δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο μείωσης δαπανών και αύξησης της ανεργίας.

"Ο κόσμος περιμένει να πέσουν κι άλλο οι τιμές των προϊόντων για να αγοράσουν κι έτσι ακολουθεί περισσότερος αποπληθωρισμός, χάνονται περισσότερες θέσεις εργασίας".
Επιπλέον, ο λόγος για τον οποίο ο αποπληθωρισμός προκαλεί τρόμο στους οικονομολόγους είναι γιατί πολεμιέται πολύ δυσκολότερα από τον πληθωρισμό.

"Εάν ο πληθωρισμός ανεβαίνει, δεν υπάρχει όριο σχετικά με το ύψος στο οποίο μπορεί να αυξηθούν τα επιτόκια. Με τον αποπληθωρισμό υπάρχει ένα όριο στο πόσο μπορεί να μειωθούν τα επιτόκια" προσθέτει ο οικονομολόγος.

---Το Μεγάλο Κραχ

Η πιο έντονη περίοδος αποπληθωρισμού ήταν κατά την περίοδο του Μεγάλου Κραχ το 1929. "Το 1920 ήταν η πρώτη φορά που αναδείχτηκε μια οικονομία πραγματικά μαζικής παραγωγής, η οποία απαιτούσε μαζική κατανάλωση", τονίζει ο καθηγητής κ. Robert McElvaine, ειδικός επί του Μεγάλου Κραχ στις ΗΠΑ.

"Οι μάζες σίγουρα δεν είχαν το ανάλογο εισόδημα ώστε να αγοράσουν όλα αυτά τα αγαθά και τις υπηρεσίες που προσφέρονταν. Αυτό συνέχιζε όμως να συμβαίνει επί χρόνια, γιατί δόθηκε στον κόσμο η δυνατότητα να αγοράσει πράγματα για τα οποία στην πραγματικότητα δεν είχε λεφτά, προσφέροντάς του πίστωση. Αυτό δηλαδή που συμβαίνει και σήμερα. Οπότε, δημιουργήθηκε φούσκα και φτάσαμε στο σημείο πριν από το χρηματιστηριακό κραχ του 1929, όπου τα αγαθά και οι υπηρεσίες δεν πωλούνταν με ρυθμούς οι οποίοι θα επέτρεπαν στην οικονομία να τσουλάει".

Η πίστωση είχε πια στεγνώσει κι έτσι άρχισε το πτωτικό σπιράλ. Αυτό το σπιράλ του αποπληθωρισμού όπου οι αγοραστές δεν αγοράζουν είναι που τελικά δημιουργεί αυξημένα επίπεδα χρέους.

---Η "παγίδα των χρεών"

"Στον αποπληθωρισμό, ενώ ασχολείσαι με την προσπάθεια αποπληρωμής των χρεών σου, αυτά τα χρέη στην πραγματικότητα αυξάνονται εξαιτίας του αποπληθωρισμού και αυτή είναι η αποκαλούμενη παγίδα των χρεών", σημειώνει ο οικονομολόγος κ. Graham Turner. Καθώς τα χρέη αυξάνονται σε πραγματικούς όρους, γίνεται πιο δύσκολη η αποπληρωμή τους, γιατί όπως πέφτουν οι τιμές πέφτει και το εισόδημα". Στη διάρκεια του Μεγάλου Κραχ, που διήρκεσε σχεδόν μία δεκαετία, η ανεργία στις ΗΠΑ ανήλθε στο 25% και σημείωσε τεράστια άνοδο σε όλο τον κόσμο.

Πάντως, οι άμεσες και βαθιές μειώσεις των επιτοκίων που πραγματοποιούνται διεθνώς δείχνουν κατά την οικονομολόγο κ. Diane Coyle ότι έχουμε πάρει αρκετά μαθήματα από το παρελθόν.

"Το σκεπτικό πίσω από την πολιτική που ακολουθείται είναι ότι πρέπει να δράσουμε γρήγορα για να αποφύγουμε να πέσουμε σε αυτό το σπιράλ και αυτό είναι ένα μάθημα που έδωσε και η Ιαπωνία το 1990".

Οι κεντρικοί τραπεζίτες της Ιαπωνίας μείωσαν τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια για να καταπολεμήσουν τον αποπληθωρισμό.

---Τα επιτόκια

"Αυτή η επιλογή υπάρχει για όλες τις κεντρικές τράπεζες της Δύσης σήμερα και θα δούμε μειώσεις επιτοκίων και τους επόμενους μήνες, ίσως για ένα ή δύο χρόνια, αλλά αυτό μπορεί να μην καταστεί επαρκές", προειδοποιεί ο κ. Turner, που θεωρεί ότι θα πρέπει να μειωθούν και τα μακροπρόθεσμα επιτόκια, ώστε να ενθαρρυνθούν οι δαπάνες και να αποθαρρυνθούν οι αγορές κρατικών ομολόγων. Να ενθαρρυνθούν δηλαδή οι επενδύσεις σε επιχειρήσεις που θα δώσουν αγαθά, υπηρεσίες και απασχόληση, κι έτσι να τροφοδοτήσουν μια παγκόσμια ανάκαμψη.

Οι φόβοι για μια κρίση αυτής της κλίμακας έχουν ήδη προκαλέσει πρωτοφανή συντονισμένη παγκόσμια απάντηση.

"Ο αποπληθωρισμός αυτού του είδους είναι μάλλον σπάνιος και να μην ξεχνάμε ότι εξακολουθούμε να έχουμε πληθωρισμό", τονίζει η κ. Diane Coyle. "Οι απαντήσεις που δίνονται έχουν στόχο να εξασφαλιστεί ότι δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο, ότι θα αποτραπεί νωρίς… Εν κατακλείδι, πιστεύω ότι δεν θα βιώσουμε αποπληθωρισμό αυτή τη φορά".