* Αναλυτικά οι εκτιμήσεις της Deutsche Bank για διεθνείς χρηματιστηριακούς δείκτες και οικονομίες στη δεξιά στήλη "ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ".

Aν και η μείωση των δεικτών πιστωτικών παραγώγων τόσο στην ευρωζώνη όσο και στις ΗΠΑ εκφράζει την υποχώρηση του συναισθήματος ανασφάλειας στις αγορές, εντούτοις το πρόσφατο bear market rally των μετοχών θα πρέπει να εκληφθεί περισσότερο ως προϊόν του short covering (και των προσδοκιών της συνάντησης των ηγετών του G20) σε μία εξαιρετικά υπερπουλημένη αγορά και λιγότερο ως απαρχή μιας διατηρήσιμης ανάκαμψης.

Οι οικονομολόγοι και οι αναλυτές δείχνουν να συμφωνούν σε ένα γεγονός: τα σημάδια χαλάρωσης στους όρους χορήγησης δανείων και στην αύξηση του δανεισμού θα προηγηθούν κατά 3 - 6 μήνες της οικονομικής ανάκαμψης, ενώ οι μετοχές θα αρχίσουν τη μακροχρόνια ανοδική τους κίνηση 3 - 6 μήνες προτού τα εταιρικά κέρδη σημειώσουν το χαμηλό τους.

Γι’ αυτό όμως για το οποίο δεν εμφανίζονται σίγουροι είναι για το πότε οι οικονομίες και τα εταιρικά κέρδη θα βρεθούν στο "σημείο μηδέν" (στο χαμηλότερο επίπεδο) ώστε να αρχίσουν να προεξοφλούνται καλύτερες μέρες. Έως ότου συμβεί αυτό, το θολό τοπίο μάλλον θα παραμείνει όπως και οι αποτυχίες επιχειρήσεων και νοικοκυριών, ενώ οι αγορές και η επενδυτική ψυχολογία θα συνεχίσουν τα πάνω-κάτω.

Η αλήθεια πάντως είναι ότι οι περισσότεροι οικονομολόγοι διαβεβαιώνουν πως το -έστω και αδύναμο- «γύρισμα» των οικονομιών θα συντελεστεί το 2010, ενώ μια μικρότερη ομάδα οικονομολόγων προβλέπει μακροχρόνια ταλαιπωρία.

Παράλληλα, 1.000 διαχειριστές hedge funds, σε σχετική έρευνα που διενήργησε πριν από λίγες ημέρες η Deutsche Βank, σε ποσοστό 71% αναμένει ότι ο παγκόσμιος δείκτης μετοχών ΜSCΙ World θα κλείσει χαμηλότερα (από 0% έως -20%) το 2009. Στο ίδιο μήκος κύματος, το 57% των διαχειριστών υπολογίζει ότι ο δείκτης-σηματωρός των διεθνών μετοχικών τάσεων S&Ρ 500 των ΗΠΑ θα βρεθεί τελικά στο τέλος του 2009 σε αρνητικό έδαφος, ενώ το 61% των διαχειριστών αναμένει κακή χρονιά και για τις αναδυόμενες αγορές.

Το timing της ανόδου

Αν και η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται ακόμη σε κίνδυνο, το θέμα είναι ότι οι αγορές προεξοφλούν πολύ νωρίτερα τις εξελίξεις και, όπως ήταν αδύναμες στο μεγαλύτερο μέρος του 2007 χωρίς να έχουν αρχίσει να ξεδιπλώνονται τα γεγονότα, έτσι θα μπορούσαν κάποια στιγμή να αρχίσουν να κινούνται θετικά αν τα (αρνητικά) νέα δεν ξεπεράσουν τις προσδοκίες.

Για τους επόμενους μήνες, πάντως, οι αγορές αναμένουν μάλλον συνέχιση της μεταβλητότητας σε πληθώρα αξιών, με τα καλά και τα άσχημα νέα να εναλλάσσονται επηρεάζοντας τις αξίες. Σε γενικές γραμμές, ένα μεγάλο μέρος της πρόσφατης ανόδου των χρηματιστηρίων οφείλεται και σε αγορές μετοχών που έγιναν για κάλυψη θέσεων «ανοιχτών πωλήσεων» (short), γεγονός που ενισχύεται από τη διαπίστωση ότι τα ομόλογα του χρηματοπιστωτικού κλάδου (τα οποία βασικά έχουν χαμηλή εμπορευσιμότητα) δεν ανέκαμψαν όπως οι μετοχές.

Καθώς τα εταιρικά κέρδη υπολογίζεται ότι θα επιδεινωθούν, οι τίτλοι δύσκολα θα βγουν από τη στενωπό και οι αναλυτές υποστηρίζουν πως συνολικά το κύριο χαρακτηριστικό της περιόδου που έρχεται θα είναι η αύξηση του επενδυτικού ρίσκου.

Έτσι, πιστεύουν ότι τα χρηματιστήρια θα συνεχίσουν τις διακυμάνσεις τους σε μεγάλο εύρος τιμών, τα κρατικά ομόλογα θεωρούνται ήδη «φούσκα» για ορισμένους, αν και δεν αναμένονται μαζικές πωλήσεις πριν από την έλευση του πληθωρισμού, τα εταιρικά ομόλογα προσφέρουν ευκαιρίες μόνο σε όσους μπορούν να επιλέξουν τίτλους εταιρειών που δεν κινδυνεύουν με πτώχευση και τα εμπορεύματα θεωρείται ότι έχουν καλύτερες προοπτικές μεσοπρόθεσμα.

Στροφή στην Ασία

Στο οικονομικό πεδίο τα πράγματα αναμένεται να χειροτερεύσουν. Για πολλά χρόνια, εξάλλου, «ατμομηχανή» της παγκόσμιας οικονομίας ήταν οι ΗΠΑ, και για την ακρίβεια ο αποκαλούμενος «Αμερικανός καταναλωτής», αφού οι καταναλωτές στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ξόδευαν 9,6 τρισ. δολ., συμβάλλοντας τα μέγιστα στην παγκόσμια ζήτηση.

Από την άλλη πλευρά, κυρίως οι Ασιάτες παρήγαν και αποταμίευαν συμβάλλοντας στις παγκόσμιες ανισορροπίες, ενώ χρηματοδοτώντας το χρέος των ΗΠΑ οδήγησαν τα μακροπρόθεσμα ομόλογα στο ναδίρ και τις επενδύσεις υψηλού ρίσκου στο ζενίθ.

Στην πυραμίδα της παγκόσμιας ρευστότητας το πραγματικό χρήμα το 2008 αντιπροσώπευε μόλις το 7% του παγκόσμιου ΑΕΠ (56 τρισ. δολ.), έναντι 80% των τραπεζικών χορηγήσεων, 145% των τιτλοποιήσεων και 976% των αγορών παραγώγων. Τώρα όμως που ο «Αμερικανός καταναλωτής» θεωρείται «τελειωμένος», καθώς τα χρέη του ανέρχονται στο 140% του ΑΕΠ των ΗΠΑ και η κρίση έχει οδηγήσει σε μείωση του πλούτου του, καθώς οι μετοχές και τα ακίνητα σημείωσαν ελεύθερη πτώση, ο κόσμος ίσως στρέψει τα μάτια του προς τις ασιατικές χώρες που έχουν μεγάλα πλεονάσματα και ισχυρά περιθώρια στο να αυξήσουν τις δαπάνες τους.

Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στο μεγαλύτερο μέρος του δυτικού κόσμου, πολλές ασιατικές χώρες έχουν προς το παρόν μεγάλα πλεονάσματα και για τον λόγο αυτόν θα μπορούσαν να αυξήσουν τις δαπάνες τους. Σε αρκετές από αυτές τις οικονομίες η αποταμίευση είναι ισχυρή παράδοση, ενώ οι ανησυχίες σχετικά με τις δανειακές υποχρεώσεις που επιβαρύνουν τους λαούς της Δύσης δεν αποτελούν πρόβλημα για τις χώρες της Ανατολής.

Οι Κινέζοι αξιωματούχοι λέγεται π.χ. ότι εξετάζουν το ενδεχόμενο να ενθαρρύνουν την κατανάλωση και να δώσουν τη δυνατότητα ακόμα και απόκτησης ιδιόκτητης κατοικίας, καθώς οι καταναλωτές της χώρας ξοδεύουν σήμερα 1 τρισ. δολάρια, ενώ ο δανεισμός τους αντιστοιχεί μόλις στο 11% του ΑΕΠ. Οι Ινδοί επίσης έχουν μεγάλα περιθώρια, αφού ξοδεύουν 600 δισ. δολάρια με δανεισμό μόλις στο 9% του ΑΕΠ της χώρας. Για άλλους οικονομολόγους, πάντως, η πρώτη χώρα που θα βγει από την ύφεση θα είναι οι ΗΠΑ, αν βέβαια επιτύχουν τα μέτρα Ομπάμα.

Το τραπεζικό σύστημα

Το θέμα της ανάκαμψης των οικονομιών δείχνει να περνά φυσικά και μέσα από την ομαλοποίηση του τραπεζικού συστήματος. Μέχρι σήμερα το συνολικό ύψος των διαγεγραμμένων απαιτήσεων έχει φτάσει το 1,2 τρισεκατομμύριο δολάρια, ενώ εκτιμάται πως έχουμε ακόμη μπροστά μας άσχημα νέα αξίας 2 τρισ. δολαρίων και τα πιστωτικά ιδρύματα έχουν ανάγκη νέων κεφαλαίων που ξεπερνούν τα 750 δισ. δολάρια.

Όταν τα πιστωτικά ιδρύματα θα είναι σε θέση να χαλαρώσουν τους περιορισμούς στη χορήγηση πιστώσεων, τότε και μόνο τότε θα αρχίσουν οι προσπάθειες των κεντρικών πιστωτικών ιδρυμάτων και των κυβερνήσεων σε ολόκληρο τον κόσμο να αποδίδουν καρπούς, εκτιμούν ορισμένοι οικονομολόγοι, οι οποίοι δεν αποκλείουν στο τέλος και κάποιας μορφής εθνικοποίηση των τραπεζών.

Η αμερικανική κυβέρνηση σε μια τελευταία προσπάθεια να πείσει τα πιστωτικά ιδρύματα να αρχίσουν και πάλι τη χορήγηση δανείων, ανακοίνωσε την παροχή χαμηλότοκων πιστώσεων σε ιδιώτες επενδυτές, οι οποίοι θα θελήσουν να αγοράσουν τα τοξικά προϊόντα των τραπεζών. Το μέτρο αυτό, εάν αποδειχτεί επιτυχημένο, θα μπορούσε να βοηθήσει, σε συνδυασμό και με άλλα μέτρα, όπως το «τεστ κοπώσεως» των πιστωτικών ιδρυμάτων.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχει ο υπαρκτός κίνδυνος η διαδικασία δημοπράτησης να αποκαλύψει το χάσμα μεταξύ του ποσού που οι επενδυτές είναι διατεθειμένοι να καταβάλουν για την αγορά των τοξικών δανείων και αυτού που οι τράπεζες θα θεωρούσαν εύλογο τίμημα. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο η κυβέρνηση θα έπρεπε να εκταμιεύσει μεγαλύτερα ποσά και η κρατικοποίηση των πιστωτικών ιδρυμάτων θα ήταν σαφής προοπτική.

Οι αλλαγές

Αναφορικά με την επικείμενη ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, υπάρχει η ανάγκη τα ενδημικά (συστημικά) προβλήματα να καταπολεμηθούν μέσα από ένα καινούργιο πλαίσιο, εντός του οποίου οι κεντρικές τράπεζες και οι ρυθμιστικές αρχές θα δρουν από κοινού τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Το ίδιο πλαίσιο, λένε οι αναλυτές, θα πρέπει να διασφαλίζει την ύπαρξη μεγαλύτερης ισορροπίας (συμμετρίας) ανάμεσα στις ακολουθούμενες πολιτικές έτσι ώστε αντί να επιχειρείται η εκ των υστέρων αναίρεση των συνεπειών μιας πιστωτικής φούσκας να προλαμβάνεται το σκάσιμό της.

Στο πλαίσιο αυτό, το νέο σχέδιο που προτάσσεται από τις ΗΠΑ αγγίζει σημαντικό αριθμό θεσμικών επενδυτών (hedge funds, private equities και venture capital funds) που είχαν ελάχιστες υποχρεώσεις ως προς τη δημοσίευση στοιχείων σχετικά με τη φερεγγυότητά τους και θα υποχρεωθούν σε αυστηρότερους ελέγχους και σε αυξημένες υποχρεώσεις δημοσίευσης στοιχείων, ώστε να μειωθούν φαινόμενα υπερβολικής μόχλευσης και κατ’ επέκταση μεγάλης ανάληψης ρίσκου.

Όσον αφορά στη δημοσιονομική πολιτική, πολλοί άνθρωποι αντιλαμβάνονται τις τωρινές κυβερνητικές δαπάνες ως μελλοντική αύξηση της φορολογίας κι έτσι επιλέγουν να αποταμιεύσουν σήμερα για να είναι σε θέση να πληρώσουν αργότερα. Επίσης, λένε οι ειδικοί, αρκετές κυβερνήσεις παρεμβαίνουν με σκοπό να διασώσουν από μια ενδεχόμενη κατάρρευση πολλές επιχειρήσεις, οι οποίες κάτω από φυσιολογικές οικονομικές συνθήκες θα έπρεπε να αφεθούν να πτωχεύσουν, έτσι ώστε η αγορά να καταλήξει να έχει λιγότερους αλλά ισχυρότερους παίκτες. Τόσο η αυτοκινητοβιομηχανία όσο και ο χρηματοπιστωτικός κλάδος είναι προφανή παραδείγματα.

* Αναλυτικά οι εκτιμήσεις της Deutsche Bank για διεθνείς χρηματιστηριακούς δείκτες και οικονομίες στη δεξιά στήλη "ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ".

** Αναδημοσίευση από το 576ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 3 - 7/4/2009.