* Οι πίνακες που αφορούν στις προβλέψεις για τις αποτιμήσεις των αναδυόμενων αγορών δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

Σημειώνοντας κέρδη έως 69% το 2010, οι αναδυόμενες αγορές υπεραποδίδουν των ανεπτυγμένων, τάση που ενισχύεται και από τις ροές κεφαλαίων από τον ανεπτυγμένο κόσμο.

Οι προσδοκίες, εξάλλου, επικεντρώνονται σε έναν νέο γύρο ποσοτικής χαλάρωσης στις ΗΠΑ, ενώ, καθώς οι κάνουλες της ρευστότητας και τα χαμηλά επιτόκια από τις κεντρικές τράπεζες θα είναι μάλλον ανοιχτά για αρκετό καιρό ακόμη, αφού οι οικονομίες επιβραδύνουν μερικώς, με ελεγχόμενο όμως τον πληθωρισμό, οι μετοχές των αναδυόμενων οικονομιών ίσως συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία, εκτιμούν οι αναλυτές.

Με βάση τις προβλέψεις της HSBC και της Thomson Reuters Datastream, ο παγκόσμιος δείκτης των μετοχών των αναδυόμενων αγορών MSCI Emerging World στο τέλος του 2011 θα διαμορφωθεί στις 1.260 μονάδες και αυτό παραπέμπει σε περιθώριο ανόδου της τάξης του 20% από τα παρόντα επίπεδα.

Ωστόσο, δεν λείπουν οι κίνδυνοι, αφού οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ενεργήσουν με προσοχή, ιδιαίτερα όσον αφορά στην παροχή στήριξης της οικονομίας (τυπώνοντας χρήμα) ή κατά την άρση της (περικοπές στον προϋπολογισμό). Οι αναλυτές, από την πλευρά τους, είναι προβληματισμένοι για την (αναπόφευκτη για κάποιους) δημιουργία φούσκας ειδικά στις αναδυόμενες χώρες της Ασίας.

Από τις επιμέρους περιοχές και αγορές, η Citigroup συνιστά αυξημένες θέσεις για την Ασία, ουδέτερη θέση για τη Λατινική Αμερική και μειωμένη θέση για την περιοχή EMEA (αναδυόμενη Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Αφρική). Όσον αφορά στις επιμέρους αγορές, συνιστά αύξηση θέσεων για την Κορέα, την Ταϊβάν, την Ταϊλάνδη, την Κίνα και την Τσεχία.
 
Η HSBC, από την πλευρά της, συνιστά αυξημένες θέσεις για τις αναδυόμενες αγορές της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, μειωμένες θέσεις για τις αναδυόμενες χώρες της Ασίας και ουδέτερη θέση για τις αναδυόμενες οικονομίες της Λατινικής Αμερικής. Αναφορικά με τις επιμέρους αγορές, η χρηματιστηριακή συνιστά αυξημένη θέση για την Ουγγαρία, τη Ρωσία, τη Νότιο Αφρική, την Ινδονησία, την Κορέα και το Μεξικό.

--- Η εικόνα τώρα

Με πληθυσμό 3,6 δισ. άτομα (που αντιστοιχεί στο 66% του παγκόσμιου), με ακαθάριστο εθνικό προϊόν 17,4 τρισ. δολαρίων για το 2010 (28,8% του παγκόσμιου), με ελεύθερη διασπορά των μετοχών στα χρηματιστήρια 3,6 τρισ. δολαρίων (13,8% της διεθνούς διασποράς των μετοχών) και μέση ημερήσια αξία συναλλαγών από την αρχή του έτους ύψους 49,3 δισ. δολαρίων (20,2% της παγκόσμιας), οι αναδυόμενες αγορές φέτος σημειώνουν υπερδιπλάσια κέρδη έναντι των ανεπτυγμένων οικονομιών, και μάλιστα οι μετοχές της μικρής κεφαλαιοποίησης υπεραποδίδουν σε σχέση με αυτές της μεγάλης κεφαλαιοποίησης.

Επίσης, με τις ανεπτυγμένες οικονομίες να αντιμετωπίζουν συνολικά μειωμένες προοπτικές ονομαστικής ανάπτυξης, την ώρα όπου τα δημόσια οικονομικά τους παραμένουν σε κακή κατάσταση, η ισχυρή θεμελιώδης εικόνα των αναδυόμενων αγορών θα γίνεται ολοένα και πιο εμφανής, ιδίως αν η ανάπτυξή τους υποκινείται όλο και περισσότερο από την αύξηση της εσωτερικής ζήτησης.

Ο δυτικός κόσμος, εξάλλου, σήμερα δείχνει εγκλωβισμένος σε στασιμότητα, η οποία παραπέμπει περισσότερο στην ιαπωνική εμπειρία, ενώ οι αναδυόμενες αγορές παρουσιάζουν καλύτερες οικονομικές προοπτικές για τα χρόνια που έρχονται.

--- Οι αιτίες

Για τους περισσότερους αναλυτές, πάντως, οι ελκυστικές αποτιμήσεις και τα βελτιωμένα θεμελιώδη (καλύτεροι εταιρικοί ισολογισμοί, υγιέστεροι κρατικοί προϋπολογισμοί, σε συνδυασμό με υψηλότερη οικονομική ανάπτυξη) στηρίζουν τις προβλέψεις τους για διψήφια περιθώρια ανόδου το επόμενο διάστημα στις αναδυόμενες αγορές.

Εξάλλου, αρκετοί αναλυτές υποστηρίζουν πως τα ισχυρά θεμελιώδη μεγέθη των οικονομιών τους και το γεγονός πως συνεχίζουν να αποτελούν την ατμομηχανή της παγκόσμιας ανάπτυξης ενισχύουν τις ροές θεσμικών κεφαλαίων, με αποτέλεσμα να εκτιμάται πως οι προοπτικές τους θα παραμείνουν θετικές.

Από την άλλη πλευρά, ήδη από τα τέλη του 2009 υπήρξε σαφές κλείσιμο της ψαλίδας μεταξύ των αποτιμήσεων των αναδυόμενων και των ανεπτυγμένων αγορών. Στην πραγματικότητα, οι αποτιμήσεις έχουν σχεδόν εξισωθεί. Ωστόσο, αρκετοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι μετοχές των αναδυόμενων αγορών αξίζουν ένα premium.

Σύμφωνα με τους αναλυτές, οι αναδυόμενες αγορές θα συνεχίσουν και την επόμενη δεκαετία να οδηγούν την παγκόσμια οικονομία, καθώς η ιδιωτική κατανάλωση είναι ήδη μεγαλύτερη από την αντίστοιχη των ανεπτυγμένων χωρών, ο ρυθμός αύξησης των μισθών παραμένει υψηλός, ενώ η ηλικιακή σύνθεση και το επίπεδο εκπαίδευσης του πληθυσμού κινούνται ευνοϊκά. Κοιτώντας προς το μέλλον, προβλέπουν ότι ο ρυθμός ανάπτυξης των αναδυόμενων οικονομιών θα βασίζεται όλο και περισσότερο στην εγχώρια ζήτηση και όχι στις εξαγωγές.

--- Η τάση και οι προοπτικές

Σύμφωνα με τα στοιχεία που περιέχονται σε ανάλυση της PriceWaterhouseCoopers, μέχρι το 2050 οι επτά μεγαλύτερες αναδυόμενες οικονομίες (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία, Ρωσία, Μεξικό, Ινδονησία και Τουρκία) θα είναι σχεδόν 50% ισχυρότερες από τις οικονομίες των χωρών του G7 (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία και Καναδάς).

Η ίδια ανάλυση δείχνει πως το 2025 περίπου η Κίνα θα προσπεράσει τις ΗΠΑ και θα καταστεί η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, ενώ και η Ινδία έχει τη δυνατότητα να ξεπεράσει το επίπεδο ανάπτυξης των ΗΠΑ έως το 2050.

Καθώς οι αναδυόμενες αγορές αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία για την παγκόσμια οικονομία, το μερίδιό τους στα διεθνή χρηματιστήρια αυξάνεται επίσης. Ενδεικτικά, σημειώνεται ότι το 1989 μόλις οκτώ αναδυόμενες αγορές περιλαμβάνονταν στον δείκτη MSCI All Country World Index, με βάρος μικρότερο του 2%. Σήμερα, σε αυτόν συμμετέχουν 22 αναδυόμενες, με συνολικό βάρος 13,8%, τάση η οποία αναμένεται να διατηρηθεί και την επόμενη δεκαετία.

Για αρκετούς διαχειριστές θεσμικών χαρτοφυλακίων, πέρα από την άμεση τοποθέτηση σε μετοχές των συγκεκριμένων οικονομιών, μία έμμεση τοποθέτηση ή μία καλή εναλλακτική λύση είναι και η αγορά τίτλων εταιρειών από την Ευρώπη ή τις ΗΠΑ με μεγάλη έκθεση στις αναδυόμενες αγορές.

Σε γενικές γραμμές, τέτοιες επιχειρήσεις είναι καινοτόμες, έχουν παράδοση σε επιτυχημένες επενδυτικές κινήσεις, λειτουργούν ακολουθώντας αυστηρά πρότυπα εταιρικής διακυβέρνησης και λαμβάνουν υπόψη το συμφέρον των επενδυτών σε βαθμό μεγαλύτερο απ’ ό,τι η πλειονότητα των εταιρειών του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Αυτήν τη στρατηγική, εξάλλου, προσπάθησαν να ακολουθήσουν και πολλά από τα διεθνή κεφάλαια και στην Ελλάδα. Τοποθετώντας περισσότερα από 25 δισ. ευρώ μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, έφτασαν να ελέγχουν ποσοστό της τάξης του 50% των μετοχών ενός σκληρού πυρήνα εισηγμένων στο Χ.Α. εταιρειών, οι οποίες επιχειρούσαν τη μερική διεθνοποίησή τους επενδύοντας στην ευρύτερη περιοχή, ώστε να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που πρόσφεραν οι ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές των Βαλκανίων και της ανατολικής Ευρώπης.

Τέτοιες κινήσεις θεωρήθηκαν επιβεβλημένες ώστε οι ελληνικές επιχειρήσεις να καταστούν ανταγωνιστικές, να μεγαλώσουν σε μέγεθος, να ελέγξουν το κόστος τους, να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά τους και να δημιουργήσουν συνέργιες, οι οποίες μεταφράζονται σε περαιτέρω αξία για τους μετόχους.

Έτσι, οι τοποθετήσεις των ξένων θεσμικών στο Χ.Α. λάμβαναν υπόψη την έκθεση των ελληνικών εταιρειών σε αγορές με υψηλά περιθώρια ανόδου (αλλά και με μεγαλύτερα ρίσκα), τα οποία στην ουσία μπορούσαν να απολαύσουν μέσω των θέσεών τους σε μια ανεπτυγμένη αγορά, όπως θεωρούνταν το Χρηματιστήριο της Αθήνας.

Αυτό σημαίνει πως όσες εισηγμένες εταιρείες στο Χρηματιστήριο της Αθήνας καταφέρουν να διατηρήσουν ζωντανό το... βαλκανικό τους όνειρο, το οποίο περνάει μέσα από τη συνεχιζόμενη επέκταση και εδραίωσή τους στην ευρύτερη περιοχή, ίσως βρεθούν και πάλι στο στόχαστρο των ξένων επενδυτών, όταν βέβαια πρώτα, με το καλό, η χώρα φανεί ότι βγαίνει οριστικά από τη στενωπό.

--- Η αλλαγή

Πάντως, στην αρχή της τελευταίας κρίσης των αγορών και των οικονομιών, οι αναδυόμενες ήταν το ασφαλές καταφύγιο των επενδυτών υπεραποδίδοντας, γιατί κυριαρχούσε ακόμη η θεωρία της αποδέσμευσής τους από τις ανεπτυγμένες.

Οι χώρες-εξαγωγείς εμπορευμάτων τα πήγαιναν θαυμάσια χάρη στις υψηλές τιμές των πρώτων υλών, ενώ η παγκόσμια οικονομική ατμομηχανή των χωρών της ομάδας ΒRΙC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) έδειχνε να βρίσκεται μακριά από τον κυκλώνα, ακόμη και όταν άρχισε να γίνεται λόγος για τη χειρότερη οικονομική κρίση από τη δεκαετία του 1930. Η θεωρία αυτή όμως κατέρρευσε το 2008, όταν έγινε σαφές πως η επιβράδυνση στον ανεπτυγμένο κόσμο δεν μπορεί παρά να αποτυπωθεί και στις αναδυόμενες οικονομίες.

Η αποσύνδεση (decoupling), η έννοια ότι οι αναδυόμενες οικονομίες θα μπορούσαν να παρακάμψουν την επιβράδυνση στις ανεπτυγμένες, ήταν όρος που, μετά το συγχρονισμένο κραχ του 2008, μετατράπηκε από επενδυτική λέξη-κλειδί του 2007 σε κακό αστείο.

Από τα χαμηλά του Μαρτίου του 2009, όμως, η εκτίναξη των αναδυόμενων μετοχικών αγορών που ακολούθησε παραπέμπει σε αποσύνδεση εξίσου περίεργη με εκείνη που επικρατούσε προ διετίας. Οι οικονομίες άρχισαν να προεξοφλούν σενάρια πιθανής αποσύνδεσης των αναδυόμενων οικονομιών, με μία νέα όμως διάσταση: αυτήν που θέλει η ανάπτυξή τους να είναι πιο σταθερή και υποστηρίζει ότι θα μπορέσει έτσι να στηρίξει ή να παραγάγει ανάπτυξη και για τον υπόλοιπο κόσμο.

Καταλυτικός παράγοντας είναι η ταχεία αύξηση των εισοδημάτων στις αναδυόμενες αγορές, που σπρώχνει όλο και μεγαλύτερες πληθυσμιακές ομάδες στη λεγόμενη μεσαία τάξη. Εκτιμάται ότι το 2030 οι καταναλωτές μεσαίου εισοδήματος στις αναπτυσσόμενες χώρες θα αντιπροσωπεύουν το 93% της παγκόσμιας μεσαίας τάξης, από 56% το 2000, και αυτό αναμένεται να παίξει συνολικά τον ρόλο του στο επενδυτικό σκηνικό των αναδυόμενων αγορών.

Συνολικά, αρκετοί ήταν οι παράγοντες που ευνόησαν τις αναδυόμενες οικονομίες τα προηγούμενα χρόνια. Ορισμένοι από αυτούς είναι η υψηλή ρευστότητα στις διεθνείς αγορές, η συνεχιζόμενη ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας, η άνοδος της τιμής του πετρελαίου, καθώς αρκετές από τις χώρες αυτές παράγουν πετρέλαιο, η καλή μακροοικονομική κατάσταση των περισσότερων κρατών ειδικά σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο ανόδου επιτοκίων (1994), οι ελκυστικές αποτιμήσεις, η αυξημένη διάθεση ανάληψης κινδύνου από διεθνείς επενδυτές και η στροφή αμερικανικών επενδυτικών κεφαλαίων προς τις διεθνείς αγορές.

Όποια και να είναι η κατάσταση, αν και οι αναδυόμενες οικονομίες παραμένουν ευάλωτες στις μεταβολές της εικόνας διεθνώς, καθώς αυξάνουν συνεχώς το ποσοστό τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ, θα συνεχίσουν παράλληλα να αυξάνουν και το ειδικό τους βάρος στον επενδυτικό χάρτη.

* Οι πίνακες που αφορούν στις προβλέψεις για τις αποτιμήσεις των αναδυόμενων αγορών δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

** Αναδημοσίευση από το 658ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 28 Οκτωβρίου - 2 Νοεμβρίου 2010.