H φούσκα των κεντρικών τραπεζών

Βαδίζουμε προς την «ιαπωνοποίηση» της ευρωζώνης, με αρνητικές συνέπειες για χώρες όπως η Ελλάδα;

Οι χθεσινές δηλώσεις του Μάριο Ντράγκι πως η ΕΚΤ αναζητά τρόπους για να ανακουφίσει τις τράπεζες από τις επιπτώσεις της πολιτικής των αρνητικών επιτοκίων φέρνει στο νου την Ιαπωνία.

Είναι χαρακτηριστικό πως ο ισολογισμός της ΕΚΤ αυξήθηκε κατά 5 δισ. ευρώ περίπου παρά το τέλος των νέων αγορών τίτλων (QE) από την ΕΚΤ στο τέλος του 2018, καθώς οι επανεπενδύσεις των προσόδων ήταν μεγαλύτερες από τις αποπληρωμές.  

Ο ισολογισμός της ΕΚΤ πλησιάζει το 40% του ΑΕΠ της ευρωζώνης.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, ο πολλαπλασιαστής κερδών (P/E) προσαρμοσμένος για τον οικονομικό κύκλο στο Χρηματιστήριο του Τόκιο ήταν στις 100 φορές περίπου, κάνοντας άλλες φούσκες, όπως των αμερικανικών Dotcom, να μοιάζουν μικρές.

Κάπου 30 χρόνια αργότερα, η ιαπωνική χρηματιστηριακή αγορά δεν έχει φθάσει ακόμη εκείνα τα υψηλά επίπεδα.

Επιπλέον, η ιαπωνική οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση στασιμότητας από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, με τον πληθωρισμό να διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα.

Η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας κάνει ό,τι μπορεί, π.χ. αγοράζοντας  μετοχές, κόβοντας χρήμα από το 2013 για να αγοράσει τα ομόλογα που εκδίδει η κυβέρνηση της χώρας και να διατηρήσει τα επιτόκια κοντά στο μηδέν.

Κι αυτό γιατί γνωρίζει πως τυχόν σημαντική αύξηση των επιτοκίων θα τίναζε στον αέρα τον κρατικό προϋπολογισμό, από τη στιγμή που το δημόσιο χρέος ξεπερνά το 100% του ΑΕΠ.

Πλέον, ο ισολογισμός την Τράπεζας της Ιαπωνίας ξεπερνά σε μέγεθος το ΑΕΠ της χώρας.

Όμως, το πιο σημαντικό είναι η αδυναμία της κεντρικής τράπεζας να αλλάξει αυτή την πολιτική.

Η τελευταία έχει επίσης δημιουργήσει μια γενιά εταιρειών-ζόμπι που φυτοζωούν, παλεύοντας να πληρώνουν τα τοκοχρεολύσια.

Στην ευρωζώνη, η εικόνα δεν είναι τόσο θαμπή.

Όμως, η διαπίστωση της ΕΚΤ πως τα αρνητικά επιτόκια επιβαρύνουν πλέον αρκετά τις τράπεζες μέσω των οποίων ασκεί τη νομισματική πολιτική της και ετοιμάζεται να λάβει μέτρα ανακούφισης, δείχνει τα όρια της πολιτικής της.

Είτε καταφύγει σ’ ένα νέο γύρο φθηνών στοχευμένων δανείων προς τις τράπεζες  της ευρωζώνης (TLTRO-III), είτε δεν χρεώνει όλες τις ρεζέρβες των τραπεζών με αρνητικό επιτόκιο, είτε το αυξήσει στο μηδέν, είτε προκύψει συνδυασμός των ανωτέρω, οι μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία και στις τράπεζες δεν μπορούν να προσδιορισθούν.

Πρακτικά, η ΕΚΤ πηγαίνει πίσω το ρολόι και αρκετοί αναρωτιούνται τι είχαν στο νου τους όταν σταμάτησαν το QE.

Φυσικά, η ΕΚΤ και η Τράπεζα της Ιαπωνίας δεν είναι οι μοναδικές κεντρικές τράπεζες με αρνητικό παρεμβατικό επιτόκιο.

Οι κεντρικές τράπεζας της Ελβετίας, της Δανίας και της Σουηδίας έχουν επίσης αρνητικά επιτόκια παρέμβασης.

Όμως, η εφαρμογή της πολιτικής του αρνητικού επιτοκίου παρέμβασης και του QE  για μεγάλο χρονικό διάστημα οδηγεί αφενός στη δημιουργία φούσκας σε επιμέρους αγορές και αφετέρου σε εθισμό στα χαμηλά επιτόκια και στο QE.

Aυτό σημαίνει πως η εφαρμοζόμενη νομισματική πολιτική δύσκολα αντιστρέφεται.

Η ΕΚΤ το διαπιστώνει τώρα και αυτό θα έχει συνέπειες για χώρες όπως η Ελλάδα.