Ζόμπι εναντίον δημιουργικής καταστροφής

Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1980, μερικοί σχολιαστές επιχειρηματολογούσαν υπέρ της άποψης ότι ο επιχειρηματικός κύκλος με τα πάνω και τα κάτω του είχε εξαλειφθεί και οι αγορές θα μπορούσαν να ανεβαίνουν.

Η πραγματικότητα τους διέψευσε.

Θα μπορούσε αυτή τη φορά να είναι διαφορετικά;

Η φράση «αυτή τη φορά είναι διαφορετικά» έχει συνδεθεί με το βιβλίο των Reinhart και Rogoff για τις χρηματοοικονομικές κρίσεις και την υπερχρέωση.

Οι δύο οικονομολόγοι προέβλεψαν ότι θα χρειάζονταν 6 με 8 χρόνια πριν η φούσκα του χρέους αντιμετωπισθεί και ο ρυθμός ανάπτυξης επιταχυνθεί εκ νέου.

Όμως, το παγκόσμιο χρέος συνεχίζει να αυξάνεται και ο ρυθμός ανάπτυξης υποφέρει, όταν δεν δίνει τη θέση του στην ύφεση.

Σήμερα, αρκετοί σχολιαστές θεωρούν ότι οι αγορές είναι μια φούσκα που αργά ή γρήγορα θα σπάσει και θα καταρρεύσουν, επιστρέφοντας στον μέσο όρο κατά τα πρότυπα της παλιάς εποχής (reversion to the mean).

Τα επιχειρήματά τους έχουν βάση αλλά όσοι τους άκουσαν έχασαν την ευκαιρία να «καβαλήσουν» το ράλι των τελευταίων ετών με τις όποιες διορθώσεις και να βγάλουν κέρδη.

Όμως, τα πράγματα είναι πιο σύνθετα.

Η εποχή του QE και των αρνητικών επιτοκίων διαφέρει πολύ από τις παλαιότερες.

Την παλιά εποχή, οι τράπεζες έδιναν δάνεια στον ιδιωτικό τομέα για να βγάλουν κέρδη, τονώνοντας την οικονομική δραστηριότητα και το αντίστροφο.

Ομως, στη σημερινή εποχή, που ξεκινά με τη δεύτερη μεγάλη ύφεση του 2008, σημαντικό μέρος του χρέους μεταφέρθηκε στο κρατικό τομέα αντί να αντιμετωπισθεί με τον παλιό τρόπο της χρεοκοπίας ή του πληθωρισμού.

Η αλήθεια είναι πως διασώθηκαν πολλές θέσεις εργασίας αλλά δεν υπήρξε εξαγνισμός όπως παλαιότερα.

Η δημιουργική καταστροφή ήταν απαραίτητο κομμάτι του συστήματος της προηγούμενης εποχής και παρήγαγε αυξημένη μεταβλητότητα αλλά στη σημερινή εποχή δεν συμβαίνει.

Η πολιτική των χαμηλών επιτοκίων επιτρέπει σε εταιρείες-ζόμπι που πληρώνουν μετά βίας τους τόκους αλλά δεν μπορούν να αποπληρώσουν το χρέος τους να συνεχίσουν να λειτουργούν, συντηρώντας θέσεις εργασίας και διασώζοντας κεφάλαιο.

Μερικοί ισχυρίζονται ότι τα μεγάλα χρέη που ανέλαβαν τα κράτη για να αντιμετωπισθεί η κρίση του 2008 και αγόρασαν οι κεντρικές τράπεζες θα έπρεπε να αγνοηθούν.

Ομως, οι οπαδοί της δημιουργικής καταστροφής αναφέρουν πως ο δικός τους μηχανισμός είναι ο σωστός για παραγωγικές επιχειρήσεις και την αποδοτική κατανομή των πόρων.

Αυτή τη στιγμή φαίνεται πως οι κεντρικές τράπεζες χρησιμοποιούν τους τίτλους που αγόρασαν ή αγοράζουν ως σταθεροποιητικό εργαλείο για να ομαλοποιήσουν τον οικονομικό κύκλο και να μειώσουν τη μεταβλητότητα.

Αυτό μεταφράζεται στη δημιουργία περισσότερων εταιρειών-ζόμπι, τη μη διάχυση της κρίσης παντού και σε περιόδους με χαμηλή μεταβλητότητα.

Αυτό το σκηνικό συνδυάζεται με τη δημιουργία φουσκών σε διάφορες κατηγορίες κινητών αξιών, που κατόπιν σπάνε χωρίς σοβαρές συνέπειες.

Αν αυτό αλλάξει στο μέλλον, δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί.

Ομως, αν η νέα πραγματικότητα αγνοηθεί από τους επενδυτές μέχρι τους ασκούντες πολιτική, πιθανόν θα βρεθούν στην πλευρά των χαμένων.