Η σούπερ φούσκα φέρνει παγκόσμιο οικονομικό τέλμα

Τον Ιανουάριο, ο διάσημος διαχειριστής θεσμικών κεφαλαίων Jeremy Grantham είχε προβεί σε μια δυσμενή πρόβλεψη. «Σήμερα στις ΗΠΑ, είμαστε στη 4η σούπερ φούσκα των τελευταίων 100 χρόνων». Ο ίδιος σημείωνε: «Είναι ακόμη πιο επικίνδυνο για όλους εμάς, η χρηματιστηριακή φούσκα, η οποία ήδη συνοδευόταν την προηγούμενη χρονιά από πολύ χαμηλά επιτόκια και υψηλές τιμές ομολόγων, έχει τώρα παρέα τη φούσκα στα οικιστικά ακίνητα και μια αρχόμενη φούσκα στα εμπορεύματα. Αυτό που είναι καινούργιο αυτή τη φορά και μπορεί να συγκριθεί μόνο με την Ιαπωνία της δεκαετίας του 1980 είναι ο ασυνήθιστος κίνδυνος πολλών φουσκών μαζί, καθώς βλέπουμε σήμερα τρεισήμισι επενδυτικές κατηγορίες να είναι φούσκα ταυτόχρονα για πρώτη φορά στην ιστορία».

Πρόσφατα, ο Bill Gates, ο συνιδρυτής της Microsoft, τόνισε την περασμένη Κυριακή στο «Fareed Zakaria  GPS» του CNN ότι τα επιτόκια είναι πιθανόν να αυξηθούν αρκετά ώστε να προκαλέσουν παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση.

Oι αγορές δείχνουν να συμφωνούν αυτή τη φορά. Ο Nasdaq των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας είναι σε πτωτική αγορά από τον περασμένο Μάρτιο και πολλές μετοχές έχουν χάσει πάνω από το 50% της αξίας τους. Ο S&P 500 και ο Dow Jones ξεπουλιούνται. Επίσης, οι κυριότεροι ευρωπαϊκοί χρηματιστηριακοί δείκτες είναι στο κόκκινο ενώ οι αποδόσεις των ομολόγων ανεβαίνουν στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, τροφοδοτώντας την πτώση των μετοχών.

«Οι αποδόσεις των ομολόγων ανεβαίνουν επειδή οι επενδυτές θεωρούν ότι ο πληθωρισμός είναι εκτός ελέγχου»,  ισχυρίζονται αρκετοί όπως ο Peter Andersen, ιδρυτής της επενδυτικής εταιρείας Andersen Capital Management. Τον Μάρτιο, ο ετήσιος πληθωρισμός στην ευρωζώνη έφτασε στο 7,5%, το υψηλότερο επίπεδο από την ίδρυση της ΟΝΕ, και στις ΗΠΑ στο 8,5%.

Με τον πληθωρισμό να επιμένει, ήταν λογικό να αλλάξει πολιτική η Fed τον περασμένο Νοέμβριο και να προχωρά πλέον στην υλοποίησή της με αυξήσεις των παρεμβατικών επιτοκίων και τη μείωση του ισολογισμού της. Η διστακτικότητα της ΕΚΤ να ακολουθήσει με την ίδια ταχύτητα, προβάλλοντας το επιχείρημα του διαφορετικού χρονισμού των οικονομικών κύκλων της ΟΝΕ και των ΗΠΑ, έχει κοστίσει ήδη στο ευρώ. Η ισοτιμία ευρώ/δολαρίου βρίσκεται στο 1,06, επιδεινώνοντας το πρόβλημα πληθωρισμού στην ευρωζώνη.

Είναι ένας καινούργιος κόσμος για πολλούς traders που είχαν μάθει τα προηγούμενα χρόνια να ποντάρουν στο σενάριο ότι το ιππικό των κεντρικών τραπεζών θα εμφανιζόταν για να σώσει την παρτίδα. Όμως, αυτό δεν ισχύει πλέον. Η Fed και η ΕΚΤ δείχνουν να βρίσκονται πίσω από το κάρο του πληθωρισμού  και τουλάχιστον η πρώτη δείχνει να το έχει αντιληφθεί. Όμως, οι πιο σφιχτές νομισματικές συνθήκες με τις αυξήσεις των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων και των αποδόσεων των ομολόγων απειλούν τη «σούπερ φούσκα» που το φθηνό χρήμα εξέθρεψε, όπως πιστεύουν πολλοί. Δεν είναι τυχαίο ότι η αρχή της πτώσης των αμερικανικών μετοχών συνέπεσε με τη μείωση της ρευστότητας από τη Fed από τις αρχές του 2022.  

Οι συνέπειες του σπασίματος της σούπερ φούσκας είναι ασύλληπτες και θα μπορούσαν να συμπαρασύρουν την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση. Γι’ αυτό η σωστή εκτίμηση για το ύψος και τη διάρκεια του πληθωρισμού είναι σημαντικές. Αρκετοί στις ΗΠΑ πιστεύουν ότι είδαν τα υψηλά του πληθωρισμού καθώς η σύγκριση των επόμενων μηνών θα είναι πιο ευνοϊκή και θα υπάρξει αποκλιμάκωση. Ακόμη κι αν οι εκτιμήσεις επιβεβαιωθούν, αυτό δεν σημαίνει λήξη συναγερμού. Αν π.χ. ο πληθωρισμός υποχωρήσει μεν αλλά παραμένει στο 5%-6% στο τέλος του 2022, η Fed και οι άλλες θα συνεχίσουν να ανεβάζουν τα επιτόκια παρέμβασης, προκαλώντας μεγαλύτερους τριγμούς στις αγορές και στις οικονομίες. Κι όλα αυτά συμβαίνουν όταν τα απαγορευτικά στην Κίνα λόγων Covid και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχουν προκαλέσει αναστάτωση στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, ρίχνοντας λάδι στην πληθωριστική φωτιά. Σ’ αυτά θα πρέπει να προστεθεί η σημαντική αύξηση της προσφοράς χρήματος στις ΗΠΑ, ΟΝΕ, Βρετανία κι αλλού που θεωρείται από μερικούς τροφοδότης του πληθωρισμού. Ο πληθωρισμός είναι νομισματικό φαινόμενο, είχε δηλώσει ο νομπελίστας Μίλτον Φρίντμαν. Και φυσικά υπάρχουν οι αυξήσεις στους μισθούς στις ΗΠΑ που δεν έχουν πλήρως αποτυπωθεί στον πληθωρισμό, σε μια περίοδο που το παραγωγικό δυναμικό δουλεύει στο φουλ.

Όσο όμως ο πληθωρισμός επιμένει τόσο πιο πολύ επιθετική, λογικά, θα είναι η νομισματική πολιτική για να τον νικήσει. Δεν θα είναι το καλύτερο αποτέλεσμα για τις αγορές περιουσιακών στοιχείων, την απασχόληση και το βιοτικό επίπεδο δισεκατομμυρίων ανθρώπων.